Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, τα ειδικά εργαλεία για την αντιμετώπιση κρίσεων, όπως για τους πρόσφυγες, σε τρίτες χώρες θα πρέπει να αποτελούν την έσχατη λύση, δίνοντας προτεραιότητα σε υφιστάμενες δημοσιονομικές λύσεις.
Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε με 591 ψήφους υπέρ, 65 κατά και 26 αποχές, οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι μη δημοσιονομικά μέσα, όπως τα καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ για εξωτερική βοήθεια, καθώς και έκτακτα εργαλεία, όπως η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία (FRT), «θέτουν σε κίνδυνο τις αρχές της δημοκρατικής λογοδοσίας, της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, υπονομεύοντας τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και την ακεραιότητα και την ενότητα του προϋπολογισμού της ΕΕ».
Προστιθέμενη αξία παρά τις ελλείψεις
Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν την προστιθέμενη αξία που προσδίδουν όλα αυτά τα ειδικά μέσα εξωτερικής βοήθειας, αλλά επισημαίνουν ελλείψεις σε ορισμένα κονδύλια που εντόπισε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, όπως η μη εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις και η «αδιαφανής διαχείριση» (στην περίπτωση του Ταμείου για την Αφρική). Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε επίσης ότι ορισμένα κονδύλια πρέπει να είναι πιο διαφανή, να παρακολουθούνται διεξοδικότερα και να συντονίζονται αποτελεσματικότερα μεταξύ των χορηγών (Ταμείο Bêkou), ενώ θα πρέπει να παρέχουν καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής (FRT).
Ανεπαρκής ο ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη λύπη τους για τον περιορισμένο ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη λήψη αποφάσεων, την εποπτεία και τον έλεγχο των συνεισφορών της Ένωσης στα καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ. Τα ταμεία παρακάμπτουν τη διαδικασία του προϋπολογισμού, ενώ το μεγαλύτερο μερίδιο των συνεισφορών «προέρχεται πλέον από τον ίδιο τον προϋπολογισμό της ΕΕ, και οι συνεισφορές των κρατών μελών αντιπροσωπεύουν πολύ περιορισμένο μερίδιο των συνολικών προϋπολογισμών τους».
Τα καταπιστευματικά ταμεία ως έσχατη λύση
Οι ευρωβουλευτές επαναλαμβάνουν ότι «οι υφιστάμενες νομικές, κανονιστικές και δημοσιονομικές λύσεις θα έπρεπε να είχαν αξιοποιηθεί πλήρως» πριν τη δημιουργία των καταπιστευματικών ταμείων της ΕΕ, τα οποία θα πρέπει «να εξακολουθήσουν να αποτελούν την έσχατη λύση». Η εξωτερική βοήθεια θα πρέπει να «χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της Ένωσης».
Οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν επίσης ότι το νέο εξωτερικό χρηματοδοτικό πλαίσιο NDICI (Μηχανισμός Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας — Η Ευρώπη στον κόσμο) θα πρέπει να «ξεπεράσει τους περιορισμούς που οδήγησαν στην ανάγκη δημιουργίας αυτών των ταμείων για την πιο ευέλικτη και ταχεία αντιμετώπιση συγκεκριμένων κρίσεων».
Σχετικές πληροφορίες
Από τον Ιανουάριο του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να δημιουργεί και να διαχειρίζεται καταπιστευματικά ταμεία της Ένωσης στον τομέα της εξωτερικής δράσης. Τα εν λόγω σχήματα, το κεφάλαιο των οποίων προέρχεται από πολλές πλευρές, χρησιμοποιούνται ως χρηματοδοτικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, συχνά σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή μετά από φυσικές καταστροφές, συγκρούσεις ή πανδημίες.
Από το 2014 έχουν συσταθεί τέσσερα καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ:
- Το ταμείο Bêkou (15 Ιουλίου 2014), που στηρίζει όλες τις πτυχές της εξόδου της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας από την κρίση και τις προσπάθειες ανασυγκρότησης της.
- Το ταμείο Madad (15 Δεκεμβρίου 2014), για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Συρία, ώστε να καταστεί δυνατή η συγκέντρωση και η βέλτιστη προσαρμογή των πόρων και να υποστηριχθεί η ανταπόκριση σε περιφερειακό επίπεδο.
- Το ταμείο για την Αφρική (12 Νοεμβρίου 2015), για την προώθηση της σταθερότητας και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και του εκτοπισμού ατόμων στην Αφρική.
- Το ταμείο για την Κολομβία (12 Δεκεμβρίου 2016), που στηρίζει την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας κατά τα στάδια της έγκαιρης ανάκαμψης και σταθεροποίησης μετά τη σύγκρουση.
6 δισ. ευρώ στην Τουρκία
Η Διευκόλυνση της ΕΕ για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία, η οποία διαχειρίζεται συνολικά 6 δισ. ευρώ, αποτελεί έναν περισσότερο συντονιστικό μηχανισμό παρά εξωδημοσιονομικό μέσο και αποτελεί την απάντηση στην έκκληση των κρατών μελών της ΕΕ για σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση για τη στήριξη των προσφύγων στη χώρα.