Μέσα σε μόλις μία δεκαετία το βρετανικό διαβατήριο κατρακύλησε από την κορυφή στη 13η θέση των ισχυρότερων διαβατηρίων στον πλανήτη, μια εξέλιξη που δεν άφησε ασχολίαστη η Daily Telegraph.
Από το 1921 εμφανίζεται σε κάθε βρετανικό ταξιδιωτικό έγγραφο η φράση: «Στο όνομα της Αυτού Μεγαλειότητας […], σας ζητούμε να επιτρέψετε στον κάτοχο αυτού του διαβατηρίου να περάσει ελεύθερα και χωρίς εμπόδια…», μια φράση με «αποικιακούς τόνους», όπως παραδέχεται ο δημοσιογράφος Νικ Τρεντ της συντηρητικής βρετανικής εφημερίδας σημειώνοντας ότι συνιστά περισσότερο αίτημα παρά υποχρέωση για τους συνοριακούς σταθμούς ανά την υφήλιο: «Δεν έχω δει ποτέ τους χωροφύλακες του Καλέ να μου υποκλίνονται, όταν τους έβαλα το διαβατήριό μου στο πρόσωπο», λέει.
Η φράση αυτή, ωστόσο, συνέβαλλε επί δεκαετίες στο κύρος του διαβατηρίου που παρουσιάζουν οι υπήκοοι της Αυτού Μεγαλειότητας στο εξωτερικό. «Το 2010», θυμάται η εφημερίδα του Λονδίνου, το βρετανικό διαβατήριο θεωρείτο το ισχυρότερο στον κόσμο, αυτό που επέτρεπε τα ταξίδια στον μεγαλύτερο αριθμό χωρών χωρίς να απαιτείται βίζα».
Δώδεκα χρόνια μετά, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει καθώς σύμφωνα με έκθεση της Ηenley & Partners το βρετανικό ταξιδιωτικό έγγραφο υποχώρησε στη 13η θέση, πίσω από την Ισπανία, το Λουξεμβούργο και τη Σιγκαπούρη. «Αρχίζει να προκαλεί όλο και περισσότερα προβλήματα στους ταξιδιώτες και να τους ανοίγει όλο και λιγότερες πόρτες, διαπιστώνει με δυσθυμία η Daily Telegraph, αλλά και πολλοί Βρετανοί πολίτες.
Πώς αποδυνάμωσε το Brexit το βρετανικό διαβατήριο
Στα τέσσερα χρόνια από το δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit, 360.000 Βρετανοί είχαν υποβάλει αίτηση για διαβατήριο της ΕΕ, και αυτός ο αριθμός αφορά μόνον στα εννέα κράτη – μέλη της Ένωσης, που παρείχαν αυτές τις πληροφορίες».
Κι αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με το Brexit. Σύμφωνα με τους κανόνες που τέθηκαν σε ισχύ στις αρχές του 2021, η διάρκεια παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) χωρίς βίζα, με έγκυρο διαβατήριο, ορίζεται πλέον σε τρεις μήνες κατ' ανώτατο όριο. «Εδώ και αρκετά χρόνια, η βρετανική κυβέρνηση έχει εκδώσει διαβατήρια προσθέτοντας μερικούς μήνες στα δέκα χρόνια ισχύος του εγγράφου», εξηγεί η βρετανική εφημερίδα. Ωστόσο, η ΕΕ επιβάλλει ένα αυστηρό όριο δέκα ετών και το διαβατήριο πρέπει να παραμείνει σε ισχύ τουλάχιστον τρεις μήνες κατά την είσοδο στο έδαφός της. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι Βρετανοί ταξιδιώτες έχουν αποκλειστεί στα σύνορα».
Η κατάσταση βελτιώθηκε κάπως τον περασμένο Απρίλιο, όταν η Κομισιόν επέτρεψε στα κράτη μέλη να επιδείξουν ευελιξία. Μόνον που κάθε χώρα παραμένει ελεύθερη να ερμηνεύει τους κανόνες όπως εκείνη κρίνει σκόπιμο.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι τα βρετανικά διαβατήρια εξακολουθούν να μην αναγνωρίζονται πάντα από τα μηχανήματα αυτόματου ελέγχου στα ευρωπαϊκά σύνορα, κι αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη προσωπικού στο Ντόβερ, όπου οι γαλλικές Αρχές ελέγχουν τα διαβατήρια, είχε ως αποτέλεσμα τις τεράστιες ουρές που παρατηρήθηκαν πρόσφατα στο λιμάνι της Αγγλίας. Συγκεκριμένα, τα μηχανήματα απλά δεν μπορούν να καταγράψουν τις ημερομηνίες εισόδου και εξόδου κάθε ταξιδιώτη. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστούν οι χρονικοί περιορισμοί μετά το Brexit είναι η επιστροφή στους παλιούς τρόπους ελέγχου και σφράγισης των διαβατηρίων, τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο του 2023, που θα λειτουργήσουν νέα, αποτελεσματικότερα συστήματα υπολογιστών.
Τα νέα βρετανικά διαβατήρια τυπώνονται στην Πολωνία
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά οι Βρετανοί πολίτες έχουν να αντιμετωπίσουν και σημαντικές καθυστερήσεις – ελλείψει προσωπικού στην αρμόδια υπηρεσία – για την απόκτηση των νέων μπλε διαβατηρίων τους: Έως και δέκα εβδομάδας, όταν χρειάζονται δύο έως τρεις για τα βαθυκόκκινα της ΕΕ.
Το τελειωτικό χτύπημα; Όπως σημειώνει η Daily Telegraph τα νέα βρετανικά διαβατήρια στη μετά Βrexit εποχή κάθε άλλο παρά βρετανικά είναι, αφού σε αντίθεση με τα παλιά ευρωπαϊκά, που έφτιαχνε η βρετανική εταιρεία De La Rue στο Γκέιτσχεντ της βόρειας Αγγλίας, τα νέα φτιάχνονται βάσει πρόσφατου συμβολαίου από τη γαλλική Thales και τυπώνονται στην Πολωνία.