Όταν το ChatGPT κατέκτησε τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης (AI), μια αναπόφευκτη ερώτηση προέκυψε: θα αποτελούσε πρόβλημα για την Κίνα, τον μεγαλύτερο τεχνολογικό αντίπαλο της Αμερικής;
Δύο χρόνια αργότερα, ένα νέο μοντέλο AI από την Κίνα αντιστρέφει το ερώτημα: μπορούν οι ΗΠΑ να σταματήσουν την κινεζική καινοτομία;
Το BBC αναλύει την πορεία της εταιρείας προς την επιτυχία και περιγράφει πώς το DeepSeek κατάφερε να βρεθεί στο προσκήνιο και να προκαλέσει τριγμούς στη Wall Street.
Από χθες, τα αμερικανικά ΜΜΕ γράφουν για «έκρηξη πανικού» στα χρηματιστήρια και τις εταιρείες τεχνολογίας, καθώς τα μάτια είναι στραμμένα στην κινεζική DeepSeek, η οποία έχει προκαλέσει αναστάτωση με τις ικανότητες του chatbot της, το οποίο φαίνεται πως ανταγωνίζεται ήδη γνωστές και εδραιωμένες εφαρμογές ΑΙ, όπως το ChatGPT, αλλά με σημαντικά μειωμένο κόστος.
Η DeepSeek, μια νεοφυής επιχείρηση που έχει ιδρυθεί πριν από ένα έτος, αποκάλυψε στοιχεία που εντυπωσιάζουν: Παρουσίασε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης τύπου ChatGPT με την ονομασία R1, το οποίο διαθέτει όλες τις γνωστές ικανότητες, λειτουργώντας σε ένα κλάσμα του κόστους των δημοφιλών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης της OpenAI, της Google ή της Meta.
Αρχικά, το Πεκίνο φάνηκε να δυσκολεύεται να απαντήσει στο ChatGPT, το οποίο δεν είναι διαθέσιμο στην Κίνα. Οι χρήστες δεν ήταν εντυπωσιασμένοι με τον Ernie, το chatbot της εταιρείας Baidu, ενώ τα αντίστοιχα μοντέλα των Tencent και ByteDance απορρίφθηκαν, επίσης, ως κατώτερα.
Η Ουάσιγκτον, πεπεισμένη για την πρωτοπορία της, ενίσχυσε τους περιορισμούς εξαγωγής προηγμένων τσιπ και τεχνολογίας στην Κίνα.
Η πρόκληση του DeepSeek
Οι περιορισμοί των ΗΠΑ στις κορυφαίες εταιρείες παραγωγής τσιπ, όπως η Nvidia, αποτέλεσαν σοβαρό πλήγμα. Αυτά τα τσιπ είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη ισχυρών μοντέλων AI.
Ο ιδρυτής της DeepSeek, Λιανγκ Γουενφένγκ, περιέγραψε την απαγόρευση ως τη «μεγαλύτερη πρόκληση». Παρ' όλα αυτά, η εταιρεία κατάφερε να αποκτήσει ένα «μεγάλο απόθεμα» τσιπ Nvidia A100 πριν από την απαγόρευση.
Η DeepSeek υποστηρίζει ότι εκπαίδευσε το μοντέλο της με 2.000 τέτοια τσιπ και χιλιάδες χαμηλότερης ποιότητας, γεγονός που καθιστά το προϊόν της πιο οικονομικό. Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες για την ακρίβεια των ισχυρισμών αυτών.
Οι περιορισμοί της Ουάσιγκτον, αν και δύσκολοι, ώθησαν την κινεζική βιομηχανία AI να καινοτομήσει, σύμφωνα με ειδικούς. Η στάση των ΗΠΑ «ανάγκασε κινεζικές εταιρείες όπως η DeepSeek να καινοτομήσουν», ώστε να μπορούν να κάνουν περισσότερα με λιγότερους πόρους, λέει η Marina Zhang, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ.
Η Κίνα επενδύει συστηματικά σε τεχνολογίες αιχμής, από μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων έως AI, με στόχο την τεχνολογική ανεξαρτησία.
Η μετατροπή της Κίνας σε τεχνολογική υπερδύναμη αποτελεί εδώ και καιρό φιλοδοξία του προέδρου Σι Τζινπίνγκ.
Η κυκλοφορία του νέου μοντέλου της DeepSeek στις 20 Ιανουαρίου, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ορκίστηκε πρόεδρος των ΗΠΑ, ήταν σκόπιμη, σύμφωνα με τον Gregory C Allen, ειδικό σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
«Η χρονική στιγμή και ο τρόπος με τον οποίο στέλνεται το μήνυμα -αυτό ακριβώς θέλει η κινεζική κυβέρνηση να πιστέψουν όλοι- ότι οι περιορισμοί των εξαγωγών δεν λειτουργούν, και ότι η Αμερική δεν είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στην τεχνητή νοημοσύνη» λέει ο κ. Allen, πρώην διευθυντής στρατηγικής και πολιτικής στο Κοινό Κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας.
Τα τελευταία χρόνια η κινεζική κυβέρνηση έχει καλλιεργήσει τα ταλέντα της τεχνητής νοημοσύνης, προσφέροντας υποτροφίες και ερευνητικές επιχορηγήσεις και ενθαρρύνοντας τις συνεργασίες μεταξύ πανεπιστημίων και βιομηχανίας.
Το Εθνικό Εργαστήριο Μηχανικής για τη Βαθιά Μάθηση και άλλες πρωτοβουλίες που υποστηρίζονται από το κράτος έχουν βοηθήσει στην εκπαίδευση χιλιάδων ειδικών της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Το ταλέντο πίσω από την επιτυχία
Η ομάδα της DeepSeek αποτελείται από λιγότερα από 140 άτομα, κυρίως από κορυφαία κινεζικά πανεπιστήμια.
Στους δυτικούς παρατηρητές ξέφυγε η εμφάνιση «μιας νέας γενιάς επιχειρηματιών που δίνουν προτεραιότητα στη θεμελιώδη έρευνα και τη μακροπρόθεσμη τεχνολογική πρόοδο έναντι των γρήγορων κερδών», λέει η κ. Zhang.
Τα κορυφαία πανεπιστήμια της Κίνας δημιουργούν μια «ταχέως αυξανόμενη δεξαμενή ταλέντων ΤΝ», όπου ακόμη και οι διευθυντές είναι συχνά κάτω των 35 ετών.
«Έχοντας μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της ταχείας τεχνολογικής ανόδου της Κίνας, έχουν βαθιά κίνητρα για αυτοδυναμία στην καινοτομία», προσθέτει η ίδια.
Ο Λιανγκ Γουενφένγκ, 40 ετών, αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Zhejiang και περιγράφεται ως «ιδεαλιστής της τεχνολογίας» στα κινεζικά ΜΜΕ. Επιμένει να κρατά την DeepSeek ως πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα, ενισχύοντας τη συνεργασία που, σύμφωνα με ειδικούς, μπορεί να έπαιξε ρόλο στην ταχύτερη ανάπτυξη του κλάδου.
Σε αντίθεση με τις μεγαλύτερες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας, η DeepSeek έδωσε προτεραιότητα στην έρευνα, γεγονός που επέτρεψε περισσότερους πειραματισμούς, σύμφωνα με ειδικούς και άτομα που εργάστηκαν στην εταιρεία.
«Τα κορυφαία 50 ταλέντα σε αυτόν τον τομέα μπορεί να μη βρίσκονται στην Κίνα, αλλά μπορούμε να δημιουργήσουμε τέτοιους ανθρώπους εδώ», δήλωσε ο κ. Liang σε συνέντευξή του.
Αλλά οι ειδικοί αναρωτιούνται πόσο πιο μακριά μπορεί να πάει η DeepSeek. Η κ. Zhang λέει ότι «οι νέοι περιορισμοί των ΗΠΑ μπορεί να περιορίσουν την πρόσβαση σε δεδομένα Αμερικανών χρηστών, επηρεάζοντας ενδεχομένως το πώς κινεζικά μοντέλα όπως η DeepSeek μπορούν να γίνουν παγκόσμια».
Άλλοι λένε ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν ένα τεράστιο πλεονέκτημα, όπως, σύμφωνα με τα λόγια του κ. Allen, «η τεράστια ποσότητα υπολογιστικών πόρων τους» - και είναι επίσης ασαφές πώς η DeepSeek θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί προηγμένα τσιπ για να συνεχίσει να βελτιώνει το μοντέλο.
Αλλά, προς το παρόν, η DeepSeek απολαμβάνει τη στιγμή της επιτυχίας της, δεδομένου ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στην Κίνα δεν είχαν ακούσει ποτέ γι' αυτό μέχρι αυτό το Σαββατοκύριακο.
Οι νέοι «ήρωες της τεχνητής νοημοσύνης»
Η ξαφνική φήμη έκανε τον κ. Liang viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Κίνας, όπου τον χειροκροτούν ως έναν από τους «τρεις ήρωες της τεχνητής νοημοσύνης» από τη νότια επαρχία Guangdong, η οποία συνορεύει με το Χονγκ Κονγκ.
Οι άλλοι δύο είναι ο Zhilin Yang, κορυφαίος εμπειρογνώμονας στο Πανεπιστήμιο Tsinghua, και ο Kaiming He, ο οποίος διδάσκει στο MIT στις ΗΠΑ.
Το DeepSeek έχει ενθουσιάσει το κινεζικό διαδίκτυο ενόψει της Σεληνιακής Πρωτοχρονιάς, της μεγαλύτερης γιορτής της χώρας. Είναι καλά νέα για μια ταλαιπωρημένη οικονομία και μια βιομηχανία τεχνολογίας που προετοιμάζεται για περαιτέρω δασμούς και την πιθανή πώληση της επιχείρησης της TikTok στις ΗΠΑ, γράφει το BBC.
«Αυτό είναι το καλύτερο δώρο για το νέο έτος. Εύχομαι στην πατρίδα μας ευημερία και δύναμη», γράφει σχόλιο στο Weibo.
Ένα «μείγμα σοκ και ενθουσιασμού, ιδιαίτερα στην κοινότητα ανοιχτού κώδικα», είναι ο τρόπος με τον οποίο περιέγραψε την αντίδραση στην Κίνα ο Wei Sun, κύριος αναλυτής AI στην Counterpoint Research.
Η Fiona Zhou, εργαζόμενη στον τομέα της τεχνολογίας στη νότια πόλη Shenzhen, λέει ότι η ροή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «πλημμύρισε ξαφνικά με αναρτήσεις που σχετίζονται με το DeepSeek χθες».