Μειωμένη αποτελεσματικότητα, αλλά σημαντική προστασία κατά της covid-19 με την προϋπόθεση ότι έχουν γίνει και οι δύο δόσεις εμβολίου: αυτά γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για το παραλλαγμένο στέλεχος Δέλτα του κορωνοϊού, η εξάπλωση του οποίου προκαλεί ανησυχία σε όλο τον κόσμο.
Μειωμένη αποτελεσματικότητα
Πολλές εργαστηριακές έρευνες έδειξαν ότι το παραλλαγμένο στέλεχος Δέλτα (που πρωτοεντοπίστηκε στην Ινδία) φαίνεται να είναι πιο ανθεκτικό στα εμβόλια σε σχέση με τα άλλα στελέχη.
Μία από αυτές της έρευνες διεξήχθη από τις βρετανικές αρχές και δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουνίου στο επισημονικό περιοδικό The Lancet. Τα συμπεράσματά της: σε όσους έχουν λάβει δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer/BioNTech τα εξουδετερωτικά αντισώματα είναι σχεδόν έξι φορές μειωμένα απέναντι στο παραλλαγμένο στέλεχος Δέλτα σε σχέση με το αρχικό στέλεχος του νέου κορονοϊού, βάσει του οποίου παρασκευάστηκαν τα εμβόλια.
Συγκριτικά, απέναντι στο παραλλαγμένο στέλεχος Άλφα (που πρωτοεντοπίστηκε στην Αγγλία) η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μειώνεται 2,6 φορές, και απέναντι στο στέλεχος Βήτα (το νοτιοαφρικανικο) 4,9 φορές.
Άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία από το ινστιτούτο Παστέρ έδειξε ότι τα αντισώματα που παράγονται από το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech είναι τρεις με έξι φορές λιγότερο αποτελεσματικά απέναντι στο παραλλαγμένο στέλεχος Δέλτα σε σχέση με το Άλφα.
Προστασία παρ' όλα αυτά
Αν και αποτελεί σημαντική ένδειξη, το επίπεδο των αντισωμάτων που μπορεί να μετρηθεί σε ένα εργαστήριο δεν αρκεί για να καθορίσει την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου. Διότι δεν λαμβάνεται υπόψη μια άλλη πλευρά της ανοσολογικής αντίδρασης, η κυτταρική ανοσία.
Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να εξεταστεί τι συμβαίνει στην πραγματική ζωή, και τα πρώτα αποτελέσματα στον πραγματικό πληθυσμό είναι καθησυχαστικά.
Σύφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσαν τη Δευτέρα οι βρετανικές αρχές, τα εμβόλια της Pfizer/BioNTech και της AstraZeneca είναι εξίσου αποτελεσματικά στην πρόληψη νοσηλείας τόσο σε όσους έχουν προσβληθεί από το στέλεχος Δέλτα όσο και σε όσους έχουν προσβληθεί από το στέλεχος Άλφα.
Δύο δόσεις του εμβολίου επιτρέπουν σε ποσοστό 96% για το Pfizer/BioNTec και 92% για το AstraZeneca την αποφυγή νοσηλείας σε όσους έχουν προβληθεί από το στέλεχος Δέλτα, σύμφωνα με την έρευνα αυτή που έγινε σε 14.000 ανθρώπους.
Προηγούμενα επίσημα στοιχεία από την Αγγλία, τα οποία δημοσιεύθηκαν στα τέλη Μαΐου, κατέληγαν σε αντίστοιχα συμπεράσματα σε ό,τι αφορούσε πιο ήπιες μορφές της ασθένειας.
Δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech είναι κατά 88% αποτελεσματικό στην εμφάνιση συμπτωματικής cοvid-19 από το στέλεχος Δέλτα, έναντι 93% για το στέλεχος Άλφα. Το AstraZeneca εμφανίζει αποτελεσματικότητα αντίστοιχα 60% και 66% κατά της συμπτωματικής νόσησης από τα στελέχη αυτά.
Ανάλογα στοιχεία δημοσιεύθηκαν τη Δευτέρα στο The Lancet από τις αρχές της Σκοτίας.
Τέλος, οι παρασκευαστές του ρωσικού εμβολίου Sputnik V διαβεβαίωσαν την Τρίτη στο Twitter ότι είναι “πιο αποτελεσματικό απέναντι στο στέλεχος Δέλτα” από οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο σε αυτό το στάδιο. Ωστόσο δεν δημοσίευσαν τα στοιχεία τους.
Δεν αρκεί μία δόση
Στο εργαστήριο ή την πραγματική ζωή οι έρευνες συμφωνούν σε ένα σημείο: μία μόνο δόση εμβολίου προσφέρει περιορισμένη προστασία από το στέλεχος Δέλτα.
«Έπειτα από μία δόση του εμβολίου της Pfizer/BioNTech, το 79% των ατόμων εμφάνιζαν ανοσολογική αντίδραση κατά του αρχικού στελέχους (του νέου κορωνοϊού), όμως το ποσοστό μειωνόταν στο 50% για το στέλεχος Άλφα, στο 32% για το στέλεχος Δέλτα και στο 25% για το στέλεχος Βήτα», ανέφερε εργαστηριακή έρευνα που δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουνίου στο The Lancet.
Σύμφωνα με την έρευνα του ινστιτούτου Παστέρ στη Γαλλία, μία μόνο δόση του εμβολίου της AstraZeneca είναι “λίγο ή καθόλου αποτελεσματική” απέναντι στο στέλεχος Δέλτα.
Τα στοιχεία επιβεβαιώνονται και στην πραγματική ζωή: σύμφωνα με τις βρετανικές αρχές, μία δόση του ενός ή του άλλου εμβολίου είναι αποτελεσματική μόλις σε ποσοστό 33% στην πρόληψη συμπτωματικής νόσησης από το στέλεχος Δέλτα, ποσοστό που φτάνει το 50% για το στέλεχος Άλφα.
Αντίθετα, το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech προσφέρει υψηλή προστασία (94%) από τη νοσηλεία ήδη από την πρώτη δόση απέναντι στο στέλεχος Δέλτα.
Για το μονοδοσικό εμβόλιο Johnson & Johnson δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία για την αποτελεσματικότητά του απέναντι στο στέλεχος Δέλτα.
Μπροστά στον κίνδυνο οι πολίτες να είναι ανεπαρκώς προστατευμένοι απέναντι στο στέλεχος Δέλτα αν δεν έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους, η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι μειώνει το μεσοδιάστημα μεταξύ των δόσεων. Για τους άνω των 40 περνά από τις 12 στις 8 εβδομάδες.
Στη Γαλλία το διάστημα μπορεί πλέον να μειωθεί στις 3 εβδομάδες (έναντι τουλάχιστον 5 προηγουμένως) για τα εμβόλια της Pfizer/BioNTech και της Moderna.
Και μετά;
Για να περιοριστεί η εξάπλωση του στελέχους Δέλτα,το οποίο είναι κατά 60% πιο μεταδοτικό από το Άλφα σύμφωνα με τις βρετανικές αρχές, οι επιστήμονες επιμένουν στη σημασία του πλήρους εμβολιασμού με δύο δόσεις.
Η δημιουργία αυτού του «τείχους των εμβολιασμένων», όπως το χαρακτήρισε ο πρόεδρος του Γαλλικού Επιστημονικού Συμβουλίου Ζαν- Φρανσουά Ντεφρεσί, έχει και έναν ακόμη στόχο: να εμποδίσει να εμφανιστούν άλλα παραλλαγμένα στελέχη του κορωνοϊού μεταξύ των ανθρώπων που είναι μερικώς ή καθόλου προστατευμένοι.
Διότι πέρα από το στέλεχος Δέλτα, η προοπτική που ανησυχεί τους επιστήμονες είναι η εμφάνιση στο μέλλον άλλων παραλλαγμένων στελεχών που θα είναι πιο ανθεκτικά στα εμβόλια.
«Η αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού που είναι ανοσοποιημένο με τα υφιστάμενα εμβόλια, τα οποία είναι σίγουρα και ασφαλή, είναι η βασική στρατηγική για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης νέων παραλλαγμένων στελεχών και να εξαλείψουμε την πανδημία covid-19», υπογράμμισε αμερικανική έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 10 Ιουνίου στο περιοδικό Nature.
Ωστόσο «δεν πρέπει να βασιζόμαστε μόνο στον εμβολιασμό», δήλωσε ο επιδημιολόγος Αντουάν Φλαό.
Ο ίδιος εκτιμά ότι είναι κρίσιμο «να διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα η κυκλοφορία του ιού» μέσω όλων των μέτρων προστασίας. Διότι όσο περισσότερο κυκλοφορεί ο ιός, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να μεταλλαχθεί και να προκύψουν άλλα παραλλαγμένα στελέχη.