Ανάλυση του CNN για την επίδραση του Γκορμπατσόφ στο Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας - Οι φοβίες που αναπτύχθηκαν στο Πεκίνο
«Στην Κίνα, η κληρονομιά του Γκορμπατσόφ είναι ειδομένη από μια διαφορετική σκοπιά», αναφέρει η Simone McCarthy σε ανάλυσή της για το CNN.
«Εγείρει το φάσμα ενός ιστορικού γεγονότος, που επί μακρόν αναφέρεται ως ένα παράδειγμα αποφυγής για το κυρίαρχο Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας: την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης».
«Ο Γκορμπατσόφ», αναφέρει η αρθρογράφος, «ο οποίος προήδρευσε της Σοβιετικής Ένωσης από το 1985 έως την κατάρρευσή της στα τέλη του 1991, πιστώνεται ευρέως ότι βοήθησε στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου και στην εισαγωγή βασικών πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων στην ΕΣΣΔ.
«Ωστόσο», προσθέτει, «για μια ολόκληρη γενιά Κινέζων ηγετών, ο Γκορμπατσόφ αντιπροσωπεύει τους κινδύνους της υιοθέτησης δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, με αξιωματούχους να προτείνουν εδώ και καιρό η κομμουνιστική Κίνα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει παρόμοια μοίρα με τον πρώην ιδεολογικό ξάδερφο της ΕΣΣΔ, εάν η εσωτερική πολιτική αφεθεί ανεξέλεγκτη.
Η επίσημη απάντηση του Πεκίνου στον θάνατο του Γκορμπατσόφ ήταν σύντομη. Εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, όταν ρωτήθηκε για σχόλιο σε ενημέρωση την Τετάρτη, είπε ότι ο Γκορμπατσόφ «είχε συμβάλει θετικά στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Κίνας και Σοβιετικής Ένωσης».
«Εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας στην οικογένειά του για τον θάνατό του που προκλήθηκε από ασθένεια», είπε ο εκπρόσωπος.
Καθώς οι ειδήσεις για τον θάνατο του πρώην ηγέτη έγιναν γνωστές στην κινεζική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Weibo το πρωί της Τετάρτης, πολλοί χρήστες εξέφρασαν τα συναισθήματά τους ότι ήταν μάρτυρες της ιστορίας και του τέλους μιας εποχής, αλλά ορισμένοι ακολούθησαν πιο σκληρή στάση.
«Η Σοβιετική Ένωση καταστράφηκε από αυτόν και τις γενιές μετά από αυτόν», έγραψε ένας χρήστης, ο οποίος ρώτησε επίσης αν ο Γκορμπατσόφ θα «ντρεπόταν» να συναντήσει τους κομμουνιστές στοχαστές Καρλ Μαρξ και Βλαντιμίρ Λένιν μετά τον θάνατο. Άλλοι επεσήμαναν με σαρκασμό πώς ο Γκορμπατσόφ αγαπήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση.
Η εξέχουσα εθνικιστική φωνή Hu Xijin σε ανάρτησή της στο Twitter την Τετάρτη κατηγόρησε τον Γκορμπατσόφ ότι κέρδισε «ευρεία αναγνώριση στη Δύση ξεπουλώντας τα συμφέροντα της πατρίδας του».
Η κρατική εθνικιστική ταμπλόιντ Global Times επεσήμανε παρόμοιες επικρίσεις σε ένα αγγλόφωνο άρθρο που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, στο οποίο απέδωσε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στον «μερικό εκδημοκρατισμό της σοβιετικής κοινωνίας υπό τον Γκορμπατσόφ».
«Ως μάθημα για τη διακυβέρνηση της ίδιας της Κίνας, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας υποστηρίζει τη δική του σοσιαλιστική πορεία με κινεζικά χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας την πολιτική ωριμότητα και νηφαλιότητα», αναφέρει το άρθρο.
Προειδοποιητικό παραμύθι
Αναλογιζόμενος τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης τα τελευταία χρόνια, ο Γκορμπατσόφ είπε ότι δεν υπήρχε τίποτα στις ομιλίες του "μέχρι το τέλος" που να υποστήριξε τη διάλυση της τεράστιας διηπειρωτικής χώρας -- ένα γεγονός που περιέγραψε ως "προδοσία" από διάφορους παράγοντες .
Αλλά η κατάρρευση του παγιωμένου κομμουνιστικού ελέγχου στην Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία καθώς τα πρώην σοβιετικά έθνη διακήρυξαν την ανεξαρτησία του υπό την επίβλεψή του, τον έκανε -- και εκείνη την εποχή -- αντικείμενο έντονης μελέτης από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα τις δεκαετίες από τότε.
Μεταξύ εκείνων που πιστεύεται ότι παρακολούθησαν προσεκτικά τη δυναμική που οδήγησε στην πτώση της Σοβιετικής Ένωσης είναι ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ, ο ισχυρότερος ηγέτης της χώρας εδώ και δεκαετίες που αναμένεται να σπάσει το πρωτόκολλο και να προχωρήσει σε τρίτη θητεία τον επόμενο μήνα.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του στην εξουσία, ο Σι έχει αναζωογονήσει την κεντρική θέση του Κομμουνιστικού Κόμματος στην καθημερινή ζωή, πλαισίωνε τη σοσιαλιστική ιδεολογία ως κρίσιμη για την άνοδο της Κίνας και προήδρευσε σε μια καταστολή οποιουδήποτε στοιχείου της κοινωνίας που το Κόμμα θεωρεί ότι είναι πιθανοί υποστηρικτές του δυτικού τύπου Δημοκρατία.
Σε μια ομιλία του 2013 που παραδόθηκε στα στελέχη του Κόμματος μήνες μετά την άνοδό της στην εξουσία, ο Σι ρώτησε γιατί κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και το κυβερνόν Κομμουνιστικό Κόμμα.
Η απάντηση, στον Σι, ήταν σαφής: η «ιδεολογική σύγχυση» ως πολιτικός αγώνας μέσα στη χώρα αρνήθηκε την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης, του κόμματός της και πρώην ηγετών όπως ο Λένιν και ο Ιωσήφ Στάλιν. Εξαιτίας αυτού, είπε ο Σι, "οι κομματικές οργανώσεις σε όλα τα επίπεδα δεν είχαν σχεδόν κανένα αποτέλεσμα, ακόμη και ο στρατός δεν ήταν πλέον υπό την ηγεσία του κόμματος. Στο τέλος, το Σοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ένα τόσο τεράστιο κόμμα, διαλύθηκε.
"Στις αρχές της πρώτης θητείας του Xi, το Κόμμα συμμετείχε στην παραγωγή ντοκυμαντέρ για την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ρίχνοντας την ευθύνη στην εισαγωγή δυτικού τύπου δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων από τον Γκορμπατσόφ και στην αποτυχία να στηρίξει το υπάρχον σύστημα. Τα ντοκυμαντέρ χρησιμοποιήθηκαν ως διδακτικό υλικό για τα στελέχη, ενώ τα κρατικά μέσα ενημέρωσης δημοσίευαν άρθρα που προειδοποιούσαν για τους κινδύνους για την Κίνα εάν ακολουθήσει παρόμοια πορεία -- ενισχύοντας ομοίως την απαίτηση του Σι να ενισχύσει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας.
Ο Σι "σίγουρα θέλει να καταστήσει το κινεζικό κόμμα-κράτος αδιαπέραστο από το είδος της κατάρρευσης που έπληξε τη Σοβιετική Ένωση, και πολλές από τις πολιτικές του τα τελευταία χρόνια στοχεύουν ακριβώς σε αυτό", δήλωσε ο Νταλί Γιανγκ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Σικάγο.«Ίσως καμία άλλη χώρα δεν έχει μελετήσει τα μαθήματα της σοβιετικής κατάρρευσης τόσο επιμελώς όσο η Κίνα».
Η κληρονομιά του Γκορμπατσόφ χτυπά επίσης ευαίσθητο νεύρο στην Κίνα λόγω της κρατικής επίσκεψης του πρώην σοβιετικού ηγέτη στο Πεκίνο τον Μάιο του 1989, η οποία τράβηξε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης του κόσμου εκεί σε μια διαμορφωτική στιγμή κοινωνικού απολογισμού.
Ο Γκορμπατσόφ έφτασε στο Πεκίνο καθώς φοιτητές διαδηλωτές κατέλαβαν την πλατεία Τιενανμέν ως μέρος ενός μαζικού κινήματος που ζητούσε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις στην Κίνα. Οι μαθητές καλωσόρισαν τον Γκορμπατσόφ ως «Πρεσβευτή της Δημοκρατίας» και κατέρριψαν τα σχέδια του κορυφαίου ηγέτη της Κίνας Ντενγκ Σιαόπινγκ για μια κρατική επίσκεψη που επικεντρώθηκε στον εορτασμό της προσέγγισης της Κίνας με τη Σοβιετική Ένωση.
Αντίθετα, ο Γκορμπατσόφ επέκτεινε το όραμά του για την κατεύθυνση του σοσιαλισμού κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας στο Πεκίνο, που εκφωνήθηκε σε μια εποχή που ήταν ήδη γνωστός στην Κίνα όχι μόνο για τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς αλλά για το άνοιγμα του σοβιετικού πολιτικού συστήματος.
«Η οικονομική μεταρρύθμιση δεν θα λειτουργήσει αν δεν υποστηριχθεί από έναν ριζικό μετασχηματισμό του πολιτικού συστήματος», είπε ο Γκορμπατσόφ στις παρατηρήσεις του, σύμφωνα με τον συγγραφέα Κρις Μίλερ στο «Ο αγώνας για τη διάσωση της σοβιετικής οικονομίας: Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και η κατάρρευση της ΕΣΣΔ».
«Συμμετέχουμε σε μια πολύ σοβαρή καμπή στην ανάπτυξη του παγκόσμιου σοσιαλισμού», είπε ο Γκορμπατσόφ, προσθέτοντας ότι πολλές σοσιαλιστικές χώρες ασπάζονται την ελευθερία της έκφρασης, την προστασία των δικαιωμάτων και τη δημοκρατία. Τα σχόλιά του δεν μεταδόθηκαν στην Κίνα, έγραψε ο Μίλερ.
Εβδομάδες αργότερα, οι Κινέζοι ηγέτες ακολούθησαν μια διαφορετική διαδρομή από αυτή που περιέγραψε ο Γκορμπατσόφ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στο Πεκίνο, διατάσσοντας μια βάναυση, θανατηφόρα στρατιωτική καταστολή που στοίχισε τη ζωή εκατοντάδων, αν όχι χιλιάδων, άοπλων διαδηλωτών υπέρ της δημοκρατίας -- βάζοντας την Κίνα σε μια πορεία αναμόρφωσης της οικονομίας της χωρίς δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.