Στην πρόκληση πανικού, σύγχυσης και προβληματισμού, με ταυτόχρονη εξάπλωση ραδιενεργής σκόνης και καπνού στην ατμόσφαιρα, στοχεύουν οι αποκαλούμενες «βρόμικες βόμβες», που εμπνέουν ιδιαίτερη ανησυχία.
Την Κυριακή, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποστήριξε ότι μόνον η Ρωσία είναι ικανή να κάνει χρήση πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη, απορρίπτοντας ταυτόχρονα τον ισχυρισμό του Ρώσου υπουργού Αμυνας, ο οποίος δήλωσε ότι η Ουκρανία είναι πιθανό ότι ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει «βρόμικη βόμβα» στην Ουκρανία.
«Αν κάποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης, μία μόνο πηγή μπορεί να είναι και αυτή η πηγή είναι εκείνη που διέταξε τον σύντροφο Σοϊγκού να τηλεφωνήσει εδώ κι εκεί», δήλωσε συγκεκριμένα ο Ουκρανός ηγέτης στο βραδινό του βιντεο-μήνυμα.
To Κρεμλίνο ισχυρίζεται ότι η Ουκρανία ετοιμάζεται να πυροδοτήσει μια «βρόμικη βόμβα» για να κατηγορήσει τη Ρωσία και να προκαλέσει κλιμάκωση στον πόλεμο. Πάντως, οι χώρες της Δύσης έχουν απορρίψει αυτόν τον ισχυρισμό ως «ξεκάθαρα ψευδή».
Πάντως, αν και δεν έχει καταγραφεί ποτέ επίθεση με «βρόμικη βόμβα», δύο αποτυχημένες προσπάθειες πυροδότησης τέτοιου όπλου είχαν καταγραφεί στην Τσετσενία πριν από πάνω από είκοσι χρόνια.
Πώς λειτουργεί μια «βρόμικη βόμβα»
Τεχνικά, είναι γνωστές ως συσκευές ραδιολογικής διασποράς (radiological dispersion devices) και είναι σχετικά χονδροειδή, ανακριβή όπλα.
Θεωρείται πολύ πιο εύκολο και πιο φθηνό να φτιαχτούν από ό,τι μια πυρηνική βόμβα, ενώ είναι πολύ λιγότερο επικίνδυνες.
Οι «βρόμικες βόμβες» χρησιμοποιούν συμβατικά εκρηκτικά (όπως ο δυναμίτης), μαζί με ραδιενεργό υλικό, το οποίο εκτινάσσεται και διασπείρεται λόγω της δύναμης της έκρηξης. Η ποσότητα του ραδιενεργού υλικού που διασπείρεται, αν και επικίνδυνη, δεν είναι απαραίτητα θανατηφόρα.
Το εν λόγω υλικό σε ένα τέτοιο όπλο θα μπορούσε να αποκτηθεί από ραδιενεργές πηγές που χρησιμοποιούνται στην ιατρική και τη βιομηχανία.
Το μέγεθος της ζημιάς που μπορούν να προκαλέσουν
Ο αριθμός των απωλειών και η έκταση της ζημιάς από μια «βρόμικη βόμβα» εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Ένα από τα «κλειδιά» είναι η ποσότητα και το είδος των συμβατικών εκρηκτικών που χρησιμοποιούνται, τα οποία και καθορίζουν το μέγεθος της έκρηξης.
Η ποσότητα και ο τύπος του ραδιενεργού υλικού που διασπείρεται είναι άλλοι παράγοντες, όπως και οι καιρικές συνθήκες (και ειδικά ο άνεμος) τη στιγμή της έκρηξης. Είναι δυνατόν να μολυνθεί μεγάλη περιοχή.
Πάντως, οι περισσότερες «βρόμικες βόμβες» δεν εκλύουν αρκετή ραδιενέργεια για να προκαλέσουν θανάτους ή ακόμα και σοβαρή νόσηση.
Τα χαμηλά επίπεδα έκθεσης σε ραδιενέργεια τις περισσότερες φορές δεν προκαλούν καν συμπτώματα. Κάποιος μπορεί να μην ξέρει αν έχει εκτεθεί, επειδή η ραδιενέργεια δεν είναι ορατή, ούτε μπορεί να την οσφριστεί ή γευθεί.
Πόσο επικίνδυνη είναι μια «βρόμικη βόμβα»;
Μικρός αριθμός θανάτων θα προκαλείτο πιθανότατα από μια τέτοια έκρηξη, ωστόσο η κύρια επίδρασή της θα ήταν ψυχολογική. Εξ ου και αυτά τα όπλα αναφέρονται συχνά ως «όπλα μαζικής αναταραχής» (weapons of mass disruption).
Το νέφος ραδιενεργής σκόνης και οι καπνοί μπορούν να πάνε μακριά και είναι επικίνδυνα αν τα εισπνεύσει κάποιος κοντά στο επίκεντρο της έκρηξης. Όμως, δεδομένου ότι το ραδιενεργό υλικό εξαπλώνεται στην ατμόσφαιρα, η συγκέντρωσή του μειώνεται και γίνεται λιγότερο επιβλαβές.
Βασικοί παράγοντες επικινδυνότητας ως προς την έκθεση σε ραδιενέργεια είναι:
- τι τύπου ραδιενέργεια είναι
- για πόσο εκτίθεται κάποιος
- αν απορροφήθηκε μέσω δέρματος, εισπνοής ή μέσω στόματος
Να σημειωθεί ότι για τον εντοπισμό ραδιενέργειας απαιτείται ειδικός εξοπλισμός. Μολυσμένα σπίτια, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να τεθούν εκτός λειτουργίας ή χρήσης για μήνες, ενώ απαιτούνται εκτενείς εργασίες καθαρισμού.
Πηγή: Associated Press