Η μέρα των εκλογών πλησιάζει στη Βρετανία, οι Τόρηδες του Μπόρις Τζόνσον ετοιμάζονται για νίκη με κύρια δέσμευση την υλοποίηση του Brexit, χωρίς ωστόσο το εκλογικό σώμα να αντιλαμβάνεται το διακύβευμα - όπως προειδοποιούν ιστορικοί – και την πιθανότητα το διαζύγιο να απελευθερώσει δυνάμεις ικανές να κλονίσουν συθέμελα την Ευρώπη, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Όπως δείχνει η Ιστορία, οι αποτυχίες στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και τη σταθερότητα είχαν τρομερές συνέπειες. Δεν διαθέτουμε κρυστάλλινη σφαίρα για να δούμε το μέλλον, άρα το μόνο που μπορεί να μας φωτίσει αναφορικά με τους ενδεχόμενους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουμε είναι η προσεκτική κατανόηση του πώς λειτούργησε η πολιτική σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο στο παρελθόν», σημειώνει η καθηγήτρια Μπέατρις Χόιζερ του τμήματος Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. «Κι αυτό αποκαλύπτει σαφέστατα ότι το μειωμένο ποσοστό ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και τα αυξημένα ποσοστά οικονομικής και πολιτικής αντιπαλότητας και εθνικισμού θα απειλήσουν στο τέλος άπαντες όχι μόνον στη Βρετανία, αλλά και την ηπειρωτική Ευρώπη», λέει η ειδικός σε θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Αιγαίο, ανατολική Μεσόγειος μεταξύ 16 περιοχών της ΕΕ, όπου ίσως απειληθεί η σταθερότητα
Ενδεχόμενη σημαντική αποδυνάμωση της ΕΕ λόγω του Brexit και των εντάσεων που θα προκύψουν εντός της Γηραιάς Ηπείρου ενδέχεται να απειλήσει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τη σταθερότητα και την ασφάλεια τουλάχιστον 16 περιοχών της ΕΕ -σημειώνει ο Independent - εκ των οποίων οι οκτώ στη νοτιοανατολική Ευρώπη ( ανατολικό Αιγαίο, η περιοχή γύρω από την Κύπρο στην ανατολική Μεσόγειο, η νότια Βουλγαρία, το Κόσοβο, η κεντρική Ρουμανία, η Ουκρανία, η Μολδαβία) οι τρεις στη βορειοανατολική Ευρώπη (χώρες της Βαλτικής, Λευκορωσία και ο ρωσικός θύλακος του Καλίνινγκραντ) και τουλάχιστον δύο στη δυτική Ευρώπη (Καταλονία και Φλάνδρα στο Βέλγιο).
Aλλά ούτε η Βρετανία θα μείνει ανεπηρέαστη καθώς το Brexit ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα αυτονόμησης της Σκωτίας και να απειλήσει την ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία, χώρια ότι μπορεί να ενσκήψουν προβλήματα και για το Γιβραλτάρ.
Κίνδυνος νέων τριβών στην Ευρώπη και αποδυνάμωσης του ΝΑΤΟ στη μετά-Brexit εποχή
Αν και το Brexit δεν αναμένεται να βρει μιμητές, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, αρκετοί πολιτικοί επιστήμονες και ιστορικοί πιστεύουν ότι θα αλλάξει τις πολιτικές ισορροπίες εντός της ΕΕ με ενίσχυση του οικονομικού ηγεμονισμού του Βερολίνου, επίταση των τριβών μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας και εμβάθυνση των διαφορών μεταξύ βόρειας και νότιας Ευρώπης. Κι όπως λένε, οι πιθανές διαφορές εντός της Ένωσης, αλλά και οι οικονομικές και στρατηγικές εντάσεις μεταξύ ΕΕ – ΗΠΑ και ΕΕ – Τουρκίας στη μετά- Brexit εποχή μπορεί να οδηγήσουν σε αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ – του έτερου, μαζί με την ΕΕ, πυλώνα που συνέβαλε στη διατήρηση της ειρήνης επί τόσες δεκαετίες στη Γηραιά Ήπειρο.
Ειδικοί φοβούνται άνοδο του εθνικισμού στην Ευρώπη λόγω του Brexit
Ορισμένοι ιστορικοί, όπως ο καθηγητής Κόναν Φίσερ του Πανεπιστημίου St Andrews στη Σκωτία, φοβούνται ότι μια αποδυνάμωση της ΕΕ θα οδηγήσει σε άνοδο του εθνικισμού και του ακροδεξιού λαϊκισμού σε πολλά κράτη μέλη της – μια εφιαλτική προοπτική ειδικά για περιοχές που γειτνιάζουν με τη Ρωσία. «Εσφαλμένες εκτιμήσεις από τη Ρωσία ή το ΝΑΤΟ αναφορικά με ανοικτές ή συγκαλυμένες επεμβάσεις σε σημεία ανάφλεξης στην Ευρώπη μπορεί να έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις», συμπληρώνει η δρ Χόιζερ. Όπως πιστεύει μια αποδυνάμωση της ΕΕ θα οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμεωση και του ΝΑΤΟ κι αυτό με τη σειρά του αυξάνει την πιθανότητα λαθών από τη Ρωσία ή άλλες χώρες.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η συμμετοχή της Βρετανίας στην ΕΕ έπαιξε σημαντικό ρόλο για τη διατήρηση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Ευρώπη. «Το γεγονός ότι οι τρεις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης – Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία – είναι μέλη της ΕΕ βοήθησε την Ευρώπη να λειτουργεί με σταθερό τρόπο επί πολλές δεκαετίες. Η αποχώρηση της Βρετανίας με το Brexit από αυτή την τριγωνική σχέση είναι πιθανόν να αλλάξει τις ευαίσθητες ισορροπίες μεταξύ κρατών μελών και στο τέλος να αποδυναμώσει την Ένωση«, εκτιμά ο Τίμοθι Γκάρτον Ας, ο διάσημος καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Κι όπως λέει «αν μετά το Brexit συνεχίζονται οι εντάσεις μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να μπει στον πειρασμό της λογικής του διαίρει και βασίλευε στην Ευρώπη, προκαλώντας περαιτέρω αποδυνάμωσή της».