Μεγάλη είναι η αναταραχή που επικρατεί πλέον στη Βρετανία, η οποία τα τελευταία δύο χρόνια έχει σημαδευτεί από μια άνευ προηγουμένου πολιτική κρίση.
Μετά τη θητεία του Μπόρις Τζόνσον, που χαρακτηρίστηκε από τα σκανδαλώδη πάρτι στην Ντάουνινγκ Στριτ κατά την περίοδο των περιορισμών εξαιτίας της πανδημίας και τα οποία οδήγησαν στην παραίτησή του, η ανάδειξη της Λιζ Τρας ως νέας πρωθυπουργού στις 5 Σεπτεμβρίου έφερε μια προσωρινή ηρεμία στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μπορεί η εκλογή της να έγινε δεκτή με ανάμεικτα συναισθήματα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, ωστόσο εκείνη έμοιαζε σίγουρη ότι θα μπορέσει να ξεπεράσει τους σκοπέλους, με τους οποίους βρέθηκε αντιμέτωπη ήδη από τις πρώτες ημέρες ανάληψης των καθηκόντων της.
Τελικά, η πεποίθησή της δεν ανταποκρίθηκε στην πραγματικότητα και 44 ημέρες μετά τον επίσημο διορισμό της ως πρωθυπουργού της Βρετανίας από την αποθανούσα βασίλισσα Ελισάβετ, η Λιζ Τρας γράφεται στην Ιστορία ως πρωθυπουργός με τη μικρότερη θητεία στη θέση.
Τι οδήγησε στην παραίτηση της Λιζ Τρας
Η Τρας στήριξε την προεκλογική της εκστρατεία για την ηγεσία των Συντηρητικών στη μάχη κατά των αυξήσεων στη φορολογία και στο πάγωμα των τιμών της ενέργειας πρoς όφελος των καταναλωτών.
Το οικονομικό της σχέδιο, ωστόσο, προκάλεσε σημαντικούς τριγμούς στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Οικονομικών, Κουάσι Κουαρτένγκ, ανακοίνωσε το σχέδιο για τη μείωση των φόρων, χωρίς, όμως, να δώσει λεπτομέρειες για τον αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά ή για το πώς η κυβέρνηση θα μεταρρυθμίσει την οικονομία για να τονώσει την ανάπτυξη.
Η δυσαρέσκεια των Βρετανών απέναντι στην Τρας γινόταν ολοένα και πιο εμφανής μέσω των δημοσκοπήσεων, που έδειχναν ότι ένας στους δύο ήθελε να παραιτηθεί η πρωθυπουργός, με την ίδια να ανακοινώνει στις αρχές του Οκτωβρίου ότι παίρνει πίσω το σχέδιο για περικοπές φόρων 45% στα «παχιά πορτοφόλια» της Βρετανίας, μόλις 11 ημέρες μετά την ανακοίνωσή του.
Στις 7 Οκτωβρίου, η Τρας απομάκρυνε τον υφυπουργό Εμπορίου, Κόνορ Μπερνς, χωρίς σαφείς εξηγήσεις, και επτά ημέρες αργότερα καρατόμησε από επικεφαλής του υπουργείου Οικονομικών τον στενό της συνεργάτη και σύμμαχο στο δημοσιονομικό πρόγραμμα που είχε εξαγγείλει, Κουάσι Κουαρτένγκ. Από εκεί και έπειτα, οι ημέρες της ήταν πλέον μετρημένες.
Ο Τζέρεμι Xαντ, ο οποίος ορίστηκε νέος υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, ανέτρεψε ολόκληρο το οικονομικό σχέδιο των Τρας-Κουαρτένγκ, παίρνοντας πίσω όλα τα φορολογικά μέτρα που ανακοινώθηκαν στο σχέδιο ανάπτυξης πριν από τρεις εβδομάδες με την παρουσίαση του μίνι προϋπολογισμού και προϊδεάζοντας τον κόσμο της Βρετανίας για «επιστροφή στη λιτότητα».
Την Τετάρτη παραιτήθηκε και η υπουργός Εσωτερικών, Σουέλα Μπρέιβερμαν, αλλά και η υπεύθυνη για την κομματική πειθαρχία των Συντηρητικών, οδηγώντας το Γουέστμινστερ στο απόλυτο χάος.
Η ανακοίνωση της παραίτησης της Τρας ήρθε μόλις μία ημέρα αργότερα.
Οι υποψήφιοι διάδοχοι της Λιζ Τρας στην πρωθυπουργία της Βρετανίας
Με τις εξελίξεις να είναι ραγδαίες, η Βρετανία τίθεται πλέον σε ρυθμό εκλογών για την ανάδειξη του νέου ηγέτη των Τόρις και, κατ' επέκταση, νέου πρωθυπουργού.
Στη μάχη της διεκδίκησης του πρωθυπουργικού θώκου μπήκαν από τα πρώτα λεπτά αρκετά ονόματα, πολλά εκ των οποίων προκαλούν έκπληξη.
Το πιο χαρακτηριστικό είναι αυτό του προκατόχου της Λιζ Τρας, Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος, σύμφωνα με τους «Times», φέρεται να είναι πρόθυμος να θέσει υποψηφιότητα. Ο πρώην πρωθυπουργός φέρεται να κάνει ήδη βολιδοσκοπήσεις, αλλά λέγεται ότι πιστεύει ότι είναι θέμα εθνικού ενδιαφέροντος, γράφει ο Steven Swinford τών «Times».
Σύμφωνα με το Sky News, o φιναλίστ για την ηγεσία των Τόρις Ρίσι Σούνακ, και πρώην υπουργός Οικονομικών, έχει δηλώσει ότι είναι «πολύ, πολύ έτοιμος για τη δουλειά», ενώ η επικεφαλής των Κοινοτήτων, Πένι Μόρντοντ, έχει επίσης «καταστήσει σαφές στις δημόσιες εμφανίσεις της ότι είναι έτοιμη για τη θέση».
Τέλος, η Σουέλα Μπρέβερμαν -η οποία παραιτήθηκε χθες από υπουργός Εσωτερικών- άσκησε έντονη κριτική στην Τρας κατά την παραίτησή της, σε μια κίνηση που πολλοί ερμηνεύουν ως έκφραση επιθυμίας να θέσει υποψηφιότητα για τη θέση του πρωθυπουργού.
Σε κάθε περίπτωση, ο νέος ή η νέα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου θα οριστεί έως την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου από το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα, όπως δήλωσε σήμερα ο πρόεδρος της Επιτροπής 1922, Γκράχαμ Μπρέιντι. Η διαδικασία εκλογής της Τρας στην ηγεσία από περίπου 170.000 μέλη του κυβερνώντος κόμματος διήρκεσε δύο μήνες μετά την αποχώρηση του Μπόρις Τζόνσον.
Γενικές εκλογές ζητούν η αντιπολίτευση στη Βρετανία, Σκωτία και Ουαλία
Ενδεχομένως, όμως, τα πράγματα να μην εξελιχθούν ακριβώς έτσι. Κι αυτό γιατί οι αντιδράσεις στη Βρετανία, μετά την παραίτηση της Τρας, είναι πλέον ευρύτατες, με την αντιπολίτευση αλλά και αξιωματούχους άλλων χωρών του Ηνωμένου Βασιλείου να ζητούν μαζικά γενικές εκλογές.
«Το χάος των Τόρις έχει ξεπεράσει κάθε προσποίηση ότι η χώρα έχει μια βιώσιμη κυβέρνηση. Είναι απερίσκεπτο για τους Τόρις να ισχυρίζονται ότι μπορούν να αντικαταστήσουν τη Λιζ Τρας με οποιονδήποτε ηγέτη ικανό να διοικήσει την εξουσία, σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο» ανέφερε, μεταξύ άλλων, η μία εκ των ηγετών του Κόμματος των Πρασίνων, Κάρλα Ντένιερ.
Οι Συντηρητικοί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην τελευταία τους πανωλεθρία με το να χτυπούν απλά τα δάχτυλά τους επάνω στα γραφεία του και να ανακατεύουν τους ανθρώπους στην κορυφή χωρίς τη συγκατάθεση του βρετανικού λαού. Δεν έχουν εντολή να υποβάλουν τη χώρα σε ένα ακόμη πείραμα- η Βρετανία δεν είναι το προσωπικό τους φέουδο για να τη διοικήσουν όπως επιθυμούν», τόνισε με τη σειρά του ο ηγέτης των εργατικών, Κιρ Στάρμερ.
«Οι Συντηρητικοί έχουν αποδείξει ξανά και ξανά ότι δεν είναι ικανοί να ηγηθούν της μεγάλης μας χώρας. Δεν χρειαζόμαστε άλλον έναν Συντηρητικό πρωθυπουργό που παραπαίει από κρίση σε κρίση, χρειαζόμαστε γενικές εκλογές, χρειαζόμαστε τους Συντηρητικούς εκτός εξουσίας και χρειαζόμαστε πραγματική αλλαγή. Ήρθε η ώρα οι Συντηρητικοί βουλευτές να κάνουν το πατριωτικό τους καθήκον, να βάλουν πρώτα τη χώρα και να δώσουν λόγο στο λαό», δήλωσε ο ηγέτης των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, σερ Εντ Ντέιβι.
Αντιδράσεις και από τους ηγέτες της Σκωτίας και της Ουαλίας
Ο πρώτος υπουργός της Ουαλίας, Μαρκ Ντρέικφορντ, ζήτησε επίσης γενικές εκλογές, λέγοντας: «Δυστυχώς, οι βαθιές και δυσεπίλυτες διαιρέσεις εντός της κυβέρνησης σημαίνει ότι ο οποιοσδήποτε διάδοχος θα αντιμετωπίσει τις ίδιες προκλήσεις. Οι γενικές εκλογές είναι πλέον ο μόνος τρόπος για να τερματιστεί αυτή η παράλυση».
«Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψει κανείς επαρκώς αυτό το απόλυτο χάος. Είναι κάτι παραπάνω από υπερβολή και παρωδία. Η πραγματικότητα είναι ότι οι απλοί άνθρωποι πληρώνουν το τίμημα. Τα συμφέροντα του κόμματος των Συντηρητικών δεν πρέπει να απασχολούν κανέναν αυτή τη στιγμή. Οι γενικές εκλογές είναι πλέον μια δημοκρατική επιταγή» τόνισε η πρωθυπουργός της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζον.