Σε ρυθμιστή της πολιτικής κατάστασης στη Βουλγαρία έχει αναδειχθεί μία εβδομάδα μετά τις γενικές εκλογές ένας δημοφιλής τραγουδιστής και τηλεοπτικός παρουσιαστής στη γείτονα.
Το κόμμα δαμαρτυρίας «Υπάρχει τέτοιος λαός» του Στάνισλαβ Τριφόνοφ - ή «Σλάβι», όπως τον αποκαλούν στη Βουλγαρία - , γνωστού για τη σφοδρή κριτική του στην κυβέρνηση, έκανε τη μεγάλη έκπληξη στην αναμέτρηση της 4ης Απριλίου αποσπώντας πάνω από μισό εκατομμύριο ψήφους (17.66%,)
Εκμεταλλευόμενο την απογοήτευση σημαντικής μερίδας των ψηφοφόρων για τη διαφθορά και την ένδεια, που επέτεινε η πανδημία του κορωνοϊού στη φτωχότερη χώρα της Ευρώπης το κόμμα του γνωστού για τη σφοδρή κριτική του στην κυβέρνηση 55χρονου τηλεαστέρα – που στράφηκε στην πολιτική - κατέλαβε τη δεύτερη θέση πίσω από το κεντροδεξιό GERB ενός Μπόικο Μπορίσοφ, που δείχνει ανίκανος να σχηματίσει νέο κυβερνητικό συνασπισμ - κι αυτό αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο αναρρίχησης του Τριφόνοφ στην πρωθυπουργία.
Ποιος είναι ο «Ζελένσκι» της Βουλγαρίας
Γεννημένος στο Πλέβεν της Βουλγαρίας, κοντά στα σύνορα με τη Ρουμανία το 1966 – το νεότερο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειάς του – ο Τριφόνοφ φοίτησε σε μουσικό σχολείο, προτού μετακομίσει στα μέσα της δεκαετίας του 1980 στη Σόφια σε μια περίοδο που κυοφορούνταν σαρωτικές πολιτικές αλλαγές στην ανατολική Ευρώπη. Ο Τριφόνοφ, νυν ιδιοκτήτης του καλωδιακού τηλεοπτικού δικτύου 7/8 TV, άρχισε να κτίζει τη φήμη του στις αρχές της δεκαετίας του 1990 λίγο μετά την πτώση του κομμουνισμού με τη συμμετοχή του στην ομάδα παραγωγής του δημοφιλούς τηλεοπτικού σόου Κu-Ku (που αργότερα μετονομάστηκε σε Canaletto) και στο ομώνυμο μουσικό γκρουπ. Η μπάντα έβγαλε δεκάδες άλμπουμ τα χρόνια που ακολούθησαν κι εξελίχθηκε σε μια από τις δημοφιλέστερες της χώρας με τα βίντεό της στο YouTube να δέχονται εκατομμύρια επισκέψεις.
Φοιτητής μουσικής ακαδημίας την εποχή εκείνη ο Τριφόνοφ κι οι συνεργάτες του ήταν οι πρώτοι που δημιούργησαν ένα ανεξάρτητο τηλεοπτικό κωμικό σόου σε μια χώρα όπου επί δεκαετίες τα ΜΜΕ ήταν ελεγχόμενα από το κράτος. Όταν ξέσπασαν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στη Βουλγαρία το 1997 λόγω της βαθιάς οικονομικής κρίσης, ο Τριφόνοφ άρχισε να παίζει στα συλλαλητήρια τραγούδια από την εποχή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της χώρας κατά της οθωμανικής διακυβέρνησης, για να εξελιχθεί σταδιακά σ’ έναν από τους δημοφιλέστερους τηλεπαρουσιαστές, καθώς η εκπομπή του – το Slavi’s Show – προβαλλόταν ανελλιπώς από το 2000 μέχρι πρόπερσι.
Την ίδια χρονιά, το 2019, ο Τριφόνοφ ίδρυσε το κόμμα του, το «Όχι Τέτοιο Κράτος», που μετονομάστηκε σε «Υπάρχει Τέτοιος Λαός» μετά την άρνηση δικαστηρίου να το εγγράψει με την αρχική του ονομασία στους εκλογικούς καταλόγους της χώρας. Αναλυτές εκτιμούν ότι η είσοδος του Τριφόνοφ στην πολιτική σκηνή της χώρας – βαδίζονας στα βήματα του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Ουκρανού προέδρου Βολόντιμιρ Ζελένσκι – αντιπροσωπεύει την συνέχιση μιας μακράς προσπάθειας για τη δημιουργία στη Βουλγαρία ενός βιώσιμου λαϊκιστικού αντισυστημικού κόμματος. «Είναι ο κλασικός νέος παίκτης», που επιχειρεί να προκαλέσει το Status quo, λέει ο πολιτικός επιστήμονας του Ερευνητικού Κέντρου Trend στη Σόφια, Ντίμιταρ Γκάνεφ.
Η άνοδος του Τριφόνοφ στην πολιτική σκηνή της Βουλγαρίας θυμίζει την πορεία του πρώην κωμικού Ζελένσκι, που ενσάρκωνε έναν «κατά τύχη πρόεδρο» της Ουκρανίας σε δημοφιλή τηλεοπτική εκπομπή, μέχρι που κέρδισε τις εκλογές και κατέκτησε το ύπατο αξίωμα της χώρας του το 2019. Όπως κι ο Ζελένσκι ο «άφθαρτος» πολιτικά «Σλάβι» χρησιμοποίησε την εκπομπή του για να εξαπολύει πυρά κατά της δυσλειτουργικής κυβέρνησης, αποφεύγοντας να πάρει σαφή στάση σε πολλά σημαντικά ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής εστιάζοντας κυρίως στο ρόλο του ως αουτσάιντερ. Ωστόσο, μια σημαντική τους διαφορά είναι ότι η υποψηφιότητα του Ζελένσκι αιφνιδίασε στην Ουκρανία, ενώ ο «Σλάβι» μιλούσε επί χρόνια για τα βάσανα του μέσου πολίτη και μάλιστα πρωτοστάτησε το 2016 στη διοργάνωση δημοψηφίσματος για συνταγματικές αλλαγές αναφορικά με τη χρηματοδότηση των κομμάτων βάσει του αριθμού των ψήφων που απέσπασαν στις εκλογές, την υποχρεωτική συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές και τα δημοψηφίσματα και την αλλαγή του εκλογικού συστήματος – αιτήματα, τα οποία στήριξε η πλειοψηφία, αλλά το δημοψήφισμα δεν πέρασε λόγω της χαμηλής συμμετοχής. Μ’ αυτά τα τρία αιτήματα κατέβηκε το «Υπάρχει Τέτοιος Λαός» στις εκλογές – και μολονότι δεν παρουσίασε λεπτομερές πρόγραμμα – κατάφερε να εκτοπίσει στην τρίτη θέση τους Σοσιαλιστές.
Και τώρα, τι;
Οι επόμενες κινήσεις του Τριφόνοφ θα καθορίσουν αν θα ηγηθεί της επόμενης κυβέρνησης της Βουλγαρίας με τη στήριξη του απερχόμενου πρωθυπουργού ή θα φέρει τη χώρα πιο κοντά σε νέες κάλπες. Ο τρεις φορές εκλεγείς Μπορίσοφ είδε - εν μέσω σκανδάλων διαφθοράς, μαζικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων το περασμένο καλοκαίρι, ανασχηματισμών και της πανδημίας του κορωνοϊού - την απήχησή του στο εκλογικό σώμα να ξεθωριάζει, μολονότι απέσπασε πάνω από το 26% στις εκλογές της 4ης Απριλίου, και φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να μπορέσει να ηγηθεί για τέταρτη φορά της κυβέρνησης της χώρας. Η απόφασή του να παραιτηθεί από την έδρα του στη Βουλή ερμηνεύτηκε από αναλυτές ως απροθυμία του να δώσει μάχη για μια νέα πρωθυπουργική θητεία.
Αν και η διαγραφόμενη αποχώρηση του Μπορίσοφ φαντάζει σαν νίκη στα μάτια των αντικυβερνητικών διαδηλωτών στη Βουλγαρία δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι ο «Σλάβι» δεν θα φέρει την ποθούμενη αλλαγή και θα είναι «μια από τα ίδια». Ο Μπορίσοφ ήταν πρώην πυροσβέστης και σωματοφύλακας προτού στραφεί στην πολιτική, ο Τριφόνοφ έχτισε το όνομά του στην τηλεόραση, αλλά έχουν αρκετά κοινά με φερόμενες διασυνδέσεις με αμφιλεγόμενες επιχειρήσεις. Αμφότεροι θεωρούνται από πολλούς «εγωπαθείς», που λαμβάνουν μόνοι τους όλες τις αποφάσεις στα κόμματά τους και αποφεύγουν να μιλούν ανοικτά στα ΜΜΕ. Οι δύο τους είχαν μάλλον καλές σχέσεις στο παρελθόν και πολλοί πίστευαν ότι θα συγκροτούσαν μαζί τον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό, αλλά ο «Σλάβι» άρχισε να ασκεί δριμεία κριτική στον Μπορίσοφ, όταν έγινε δήμαρχος της Σόφιας. Το ρήγμα φάνηκε κάπως να ξεπερνάται όταν ο Τριφόνοφ φιλοξένηση προ τριετίας τον πρωθυπουργό στην εκπομπή του και τον βοήθησε αποφεύγοντας όλες τις δυσάρεστες ερωτήσεις, όπως λένε οι επικριτές του, να φανεί ικανός. Οι ίδιοι λένε ότι το στιλ των δύο μοιάζει πολύ και ότι οι Βούλγαροι επέλεξαν «μια απ’ τα ίδια».
Από την άλλη πλευρά ο «Σλάβι» έχει κατ’ επανάληψη απορρίψει το ενδεχόμενο σύμπραξης με κάποιο από τα τρία παραδοσιακά κόμματα, τους κεντροδεξιούς του Μπορίσοφ, τους Σοσιαλιστές ή το κόμμα της τουρκικής μειονότητας. Σχεδόν όλα τα κόμματα της επόμενης Βουλής της Βουλγαρίας έχουν προτείνει να τον στηρίξουν, αλλά ο Τριφόνοφ κρατά ακόμη κλειστά τα χαρτιά του και μένει να δούμε ποια απ’ αυτά θα παίξει τελικά…