Για «συντριπτική νίκη» του Κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ) κάνει λόγο ο αυστριακός Τύπος αναφερόμενος στο αποτέλεσμα των χθεσινών εκλογών.
Το ακροδεξιό κόμμα του Χέρμπερτ Κικλ κερδίζει για πρώτη φορά από το 1945 την πρωτιά (28,8%), αφήνοντας στη δεύτερη θέση το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) του καγκελάριου Καρλ Νεχάμερ και στην τρίτη το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SPÖ). Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση, αφού όλα τα άλλα κόμματα αρνούνται να συγκυβερνήσουν μαζί του.
Αυτός ο θρίαμβος αποκαλύπτει τη ριζοσπαστικοποίηση ενός μέρους του εκλογικού σώματος της Αυστρίας εξαιτίας του πληθωρισμού-ρεκόρ, της αυξανόμενης μετανάστευσης και της αυξανόμενης ανησυχίας για τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία. Μετά την ανάληψη της ηγεσίας του κόμματος FPÖ, το 2021, ο κ. Κικλ υιοθέτησε μια τακτική ακραία συνωμοσιολογική, αντιεμβολιαστική και εθνικιστική. «Ο κορωνοϊός έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο, το FPÖ ήταν το μόνο κόμμα εναντίον της καραντίνας και του υποχρεωτικού εμβολιασμού», δήλωσε ο αναλυτής Heimo Lepuschitz.
Το κόμμα FPÖ βρίσκεται πολύ κοντά στις ριζοσπαστικές απόψεις του γερμανικού AfD και δεν κρύβει πλέον τους δεσμούς του με το ναζιστικό παρελθόν. Πολλά στελέχη του κόμματος βιντεοσκοπήθηκαν να συμμετέχουν σε μια κηδεία κατά τη διάρκεια της οποίας ακούστηκε ένας ύμνος SS, δύο μόνο ημέρες πριν τις εκλογές. Ο κ. Κλικ μάλιστα στο πρόγραμμά του υποσχέθηκε να απομακρύνει από την Αυστρία τους ξένους «και όσους επιτίθενται στις αξίες μας», στόχος του είναι να «ομογενοποιήσει» ξανά την Αυστρία και «να σταματήσει κάθε αίτημα ασύλου».
Ο απερχόμενος καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ ήρθε δεύτερος με 26,3% και αναγνώρισε ότι το αποτέλεσμα ήταν «πικρό». «Καθήκον μας είναι να καταλάβουμε γιατί οι ριζοσπάστες πήραν περισσότερες ψήφους από εμάς», τόνισε. Το κόμμα του, Λαϊκό Κόμμα Αυστρίας (ÖVP), έχασε 11 μονάδες σε σχέση με τις εκλογές του 2019. Ο Νεχάμερ ενσαρκώνει την χριστιανοδημοκρατική πτέρυγα του κόμματος και απέρριψε κάθε ενδεχόμενο να συνεργαστεί με τον κ. Κικλ, τον οποίο θεωρεί «χαμένο σε θεωρίες συνωμοσίας».
Οι φιλελεύθεροι NEOS πέρασαν στην τέταρτη θέση με 9,25% (+1,1%), αφήνοντας πίσω τους συγκυβερνώντες Πράσινους με 8,3% και απώλειες 5,6 μονάδων.
Κατέρρευσαν οι Σοσιαλδημοκράτες
Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα SPÖ έκανε μια προεκλογική εκστρατεία επιθετικά αριστερή υποσχόμενο την υιοθέτηση φόρου στη μεγάλη περιουσία, πρόταση την οποία απέρριψαν κατηγορηματικά οι Συντηρητικοί, και κατέλαβε την τέταρτη θέση. Ο νυν επικεφαλής του SPÖ, Αντρέας Μπάμπλερ, βρίσκεται πλέον σε δυσχερή θέση μετά το ιστορικά χαμηλό σκορ που πέτυχε το κόμμα του στις εκλογές της Κυριακής.
Αυστρία: Ποιοι συνασπισμοί είναι εφικτοί
Με βάση τα ποσοστά, μαθηματικά είναι εφικτοί τρεις δικομματικοί συνασπισμοί: FPÖ-ÖVP, σχήμα που έχει επαναληφθεί ήδη δύο φορές και θα είχε 108 από τις 183 έδρες· ο κλασικός «μεγάλος» συνασπισμός ÖVP-SPÖ, αλλά με μόλις 93 έδρες και πλειοψηφία μίας έδρας και ο (μάλλον απίθανος) FPÖ-SPÖ και 97 έδρες. Υπάρχει βεβαίως πιθανότητα τρικομματικού συνασπισμού, με την συμμετοχή κάποιου από τα μικρότερα κόμματα. Ο καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ δεν έχει αποκλείσει την πιθανότητα νέου συνασπισμού με το Κόμμα της Ελευθερίας, απορρίπτει όμως την συνεργασία με τον ίδιο τον Χέρμπερτ Κικλ, παρότι ο τελευταίος έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι επιθυμεί να γίνει «καγκελάριος του λαού».
Ο ομοσπονδιακός πρόεδρος Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν (Πράσινοι) άφησε ασαφές το σε ποιον θα αναθέσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ανέφερε ότι θα έχει συνομιλίες με όλα τα κόμματα. «Τώρα είναι η στιγμή να προσεγγίσουμε ο ένας τον άλλον, να βρούμε λύσεις και συμβιβασμούς. Μπορεί να χρειαστεί κάποιος χρόνος, αλλά θα πρόκειται για χρόνο που ξοδεύτηκε σωστά», δήλωσε ο πρόεδρος, ο οποίος παλαιότερα είχε υπονοήσει ότι θα μπορούσε να αρνηθεί να δώσει την εντολή στον κ. Κικλ.
Τι γράφει ο Τύπος
«Θρίαμβος του FPÖ: Η δαιμονοποίηση του Χέρμπερτ Κικλ απέτυχε (…) Η νίκη του είναι περίπτωση για τα βιβλία Ιστορίας», γράφει η εφημερίδα Kurier, ενώ η Der Standard αναφέρει ότι «ο Κικλ κέρδισε με ιστορικό τρόπο» και η Die Presse αναφέρεται σε «Θρίαμβο για τον Κικλ» και εκλογικό αποτέλεσμα το οποίο «ισοδυναμεί με πολιτικό σεισμό». Η Kronen Zeitung περιγράφει το εκλογικό αποτέλεσμα ως «αλλαγή εποχής» για το αυστριακό Κοινοβούλιο.
Οι εκλογές στην Αυστρία καλύπτονται εκτενώς από τα γερμανικά ΜΜΕ. Η Süddeutsche Zeitung εκτιμά ότι το ÖVP, αν θέλει να συνεχίσει να κυβερνά, θα πρέπει να αναζητήσει συνεργασίες εκτός του FPÖ, καθώς, ακόμη και με άλλον στην καγκελαρία, «οποιοδήποτε FPÖ είναι το κόμμα του Κικλ». Την ίδια ώρα, «πιστεύει κανείς σοβαρά ότι μετά τον θρίαμβό του την Κυριακή, ο Χέρμπερτ Κικλ θα είναι έτοιμος να αποσυρθεί αμέσως και να αφήσει άλλους να καρπωθούν τη σοδειά του;», σημειώνει ο αρθρογράφος. Η Frankfurter Allgemeine Zeitung αναφέρει ότι υπό τον Χέρμπερτ Κικλ το Κόμμα της Ελευθερίας ριζοσπαστικοποιείται όλο και περισσότερο και δεν περιορίζεται μόνο στις ξενοφοβικές θέσεις, αλλά προσβάλλει τους πολιτικούς του αντιπάλους και δεν κρύβει την εγγύτητά του με τους ακροδεξιούς εξτρεμιστές. Η Frankfurter Rundschau κάνει λόγο για «σήμα κινδύνου», ακόμη και αν το FPÖ δεν μπει στην Καγκελαρία.
Ποιος είναι ο Χέρμπερτ Κικλ
Ο θριαμβευτής των εκλογών είναι ίσως ο πιο πολωτικός πολιτικός στην Αυστρία. Η προκλητική ρητορική και οι τουλάχιστον αμφιλεγόμενες δηλώσεις του δεν επιτρέπουν να περάσει απαρατήρητος, παρότι ο 55χρονος ηγέτης του FPÖ θεωρείται μάλλον ακοινώνητος.
«Οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει στο εξής να συγκεντρώνονται όλοι σε ένα σημείο», έχει πει αναφερόμενος στο μεταναστευτικό, κάτι που ερμηνεύθηκε ως έμμεση αναφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ δηλώσεις του τύπου «περισσότερο θάρρος για το βιεννέζικο αίμα μας - οι πολλοί ξένοι δεν κάνουν καλό σε κανέναν», μάλλον δεν χρειάζονται σχολιασμό, ούτε η τοποθέτησή του ότι «οι νόμοι πρέπει να ακολουθούν την πολιτική και όχι η πολιτική τους νόμους» και ότι οι μετανάστες θα πρέπει να απελαύνονται ακόμη και χωρίς δικαστική διαδικασία.
Στο ίδιο πνεύμα, κατά τη διάρκεια μάλιστα της θητείας του ως υπουργού Εσωτερικών, έχει δηλώσει ότι οι συμφωνίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα «μας εμποδίζουν να κάνουμε αυτό που πρέπει». Τα πρόσφατα περιστατικά, με την ακύρωση των συναυλιών της Τέιλορ Σουίφτ στη Βιέννη, λόγω ισλαμιστικής απειλής και τον βοσνιακής καταγωγής Αυστριακό που βρέθηκε ένοπλος μπροστά στο ισραηλινό προξενείο του Μονάχου, έριξαν απλώς περισσότερο νερό στον μύλο του.
Ενόψει των εκλογών, ο Χέρμπερτ Κικλ φρόντισε επίσης να «εξαφανίσει» οτιδήποτε κινείτο ακόμη δεξιότερά του, «υιοθετώντας» το «Κίνημα της Ταυτότητας» του Μάρτιν Ζέλνερ, το οποίο περιέγραψε ως «ενδιαφέρον εγχείρημα που αξίζει να στηριχθεί» και ως «μη κυβερνητική οργάνωση».
Ανεξαρτήτως πάντως του πώς τον βλέπει ο κ. Κικλ, ο Μάρτιν Ζέλνερ είναι ηγετική προσωπικότητα του νεοναζιστικού ακτιβισμού στην Ευρώπη, εμπνευστής του «Σχεδίου Μαδαγασκάρη» (προβλέπει υποχρεωτική απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών σε κάποια χώρα που θα τους υποδεχτεί, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων), το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε, συζητούσε πριν από έναν χρόνο με Γερμανούς ομοϊδεάτες του από την «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), σε μυστική συνάντηση στο Βρανδεμβούργο. Έκτοτε του έχει επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στη Γερμανία.
Ο κ. Κικλ υποστηρίζει τον Βλαντίμιρ Πούτιν και τη συνέχιση των προμηθειών ενέργειας από τη Ρωσία. Τον Μάρτιο του 2022 είχε δηλώσει ότι ευθύνονται και οι δύο πλευρές για τον πόλεμο στη Ουκρανία και ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία συνιστούν παραβίαση της ουδετερότητας της Αυστρίας, η οποία είναι γεγονός ότι δυσανασχετεί για την αποχώρηση του ρωσικού χρήματος. Όταν ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι μίλησε στο αυστριακό Κοινοβούλιο, ο Χέρμπερτ Κικλ βγήκε επιδεικτικά από την αίθουσα.
Η στάση του εντάσσεται με συνέπεια στην προσπάθεια να «πουλήσει» τον εαυτό του ως αδιάφθορο και αντισυστημικό. Ο Χέρμπερτ Κικλ, ο οποίος σπούδασε Φιλοσοφία και Ιστορία, αλλά δεν πήρε ποτέ πτυχίο, θήτευσε ως λογογράφος στο πλευρό του Γεργκ Χάιντερ και τελικά κατάφερε να ξεπεράσει τον δάσκαλό του.
Αντιδράσεις
Με την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων, στη Βιέννη διοργανώθηκαν αμέσως διαδηλώσεις κατά της Ακροδεξιάς.
Η πρώτη νίκη κόμματος της Άκρας Δεξιάς σε εκλογική διαδικασία στη μεταπολεμική ιστορία της Αυστρίας σημαίνει «συναγερμό» για την Ευρώπη, έκρινε η Διεθνής Επιτροπή του Άουσβιτς χθες Κυριακή.
«Για τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, οι πρώτες προβλέψεις των αποτελεσμάτων εκλογών στην Αυστρία, πάνω απ’ όλα η ενίσχυση της άκρας δεξιάς γύρω από τον Χέρμπερτ Κικλ και το FPÖ, προσθέτουν νέο κεφάλαιο που προκαλεί συναγερμό» στους «φόβους και στις ανησυχίες» που προϋπήρχαν, τόνισε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κρίστοφ Χόιμπνερ.
Η συλλογικότητα, αρμόδια για το μουσείο στο άλλοτε στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης των ναζί, πρόσθεσε πως εναποθέτει τις ελπίδες της στην «ενότητα των αυστριακών δημοκρατών».
Για το καλό της χώρας και της Ευρώπης, οι υποστηρικτές της δημοκρατίας στην Ευρώπη πρέπει να ενωθούν, «να εναντιωθούν» στην παράδοση «της ιστορίας στη λήθη» και «στην ιδεολογία των παλιών και νέων ακροδεξιών εξτρεμιστών».
Η επικράτηση του FPÖ, κόμματος που ίδρυσαν ναζί, με λόγο κατά των μεταναστών και κεντρικό σύνθημα «Οχυρό Αυστρία - Οχυρό Ευρώπη» ακολουθεί την ενίσχυση ακροδεξιών σχηματισμών στην Ολλανδία, στην Ιταλία, στη Γαλλία και στη Γερμανία.