Στον απερχόμενο καγκελάριο της Αυστρίας, Καρλ Νεχάμερ, ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος, που ήρθε δεύτερο στις πρόσφατες εκλογές ανέθεσε ο πρόεδρος της χώρας, Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης μετά την αποτυχία του ακροδεξιού FPÖ του Χέρμπερτ Κικλ να βρει εταίρους.
Ο προερχόμενος από το κόμμα των Πρασίνων της Αυστρίας, πρόεδρος της χώρας παρέκαμψε έτσι το γεγονός ότι στην πρώτη θέση τη νύχτα των εκλογών της 29ης Σεπτεμβρίου είχαν βρεθεί εκμεταλλευόμενοι την ψήφο διαμαρτυρίες για τον πληθωρισμό και τις μεταναστευτικές ροές οι ακροδεξιοί του ευρωσκεπτικιστικού, φιλορωσικού, αντιμουσουλμανικού κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ) με ποσοστό 29%.
Αιτιολογώντας την απόφασή του ο Φαν ντερ Μπέλεν εξήγησε χθες Τρίτη ότι με βάση τις συνομιλίες που έκανε με τους αρχηγούς όλων των κομμάτων διαπίστωσε ότι ο πρόεδρος του FPÖ Χέρμπερτ Κικλ δεν ήταν σε θέση να βρει καμιά άλλη πολιτική δύναμη, πρόθυμη να συνεργαστεί μαζί του, προκειμένου να εκλεγεί καγκελάριος. Ο Νεχάμερ, ο οποίος στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας δεν είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με την ακροδεξιά, είπε αυτό το μήνα ότι δεν θα γίνει το «δεκανίκι» του θαυμαστή του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, Κικλ. Ο τελευταίος είχε διαμηνύσει ότι το FPÖ θα μετείχε σε κυβερνητικό συνασπισμό μόνον εφόσον ο ίδιος αναλάμβανε τα ηνία του.
Ο Κικλ προκαλεί εδώ και καιρό αντιδράσεις στο δημοκρατικό τόξο της Αυστρίας με τις θέσεις του, αλλά και το προεκλογικό σύνθημά του να γίνει «καγκελάριος του λαού» - όρο που είχε χρησιμοποιήσει κάποτε και ο Αδόλφος Χίτλερ. Το FPÖ, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950 από πρώην ναζιστές, ζητά απελάσεις μεταναστών και γεννημένων στο εξωτερικών πολιτών, που θεωρείται ότι δεν έχουν ενσωματωθεί στην αυστριακή κοινωνία. Παράλληλα έχει ζητήσει να τερματιστούν τόσο η δυτική βοήθεια προς την Ουκρανία, όσο και οι κυρώσεις της ΕΕ στη Ρωσία.
Προς τρικομματική κυβέρνηση η Αυστρία;
Εκτός από τον αρχηγό του κεντροδεξιού ÖVP και ο επικεφαλής του Σοσιαλδημοκρατικού SPÖ (21%) είχε δημόσια αρνηθεί να συνεργαστεί με τον Κικλ, ενώ αντίστοιχες δηλώσεις έχουν γίνει και από τους Πράσινους (8%) και το φιλελεύθερο NEOS (9%). Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας της Αυστρίας το ÖVP και το SPÖ έχουν δεσμευτεί να ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις για τη συγκρότηση κυβέρνησης συνασπισμού. Tα δύο άλλοτε «μεγάλα» κόμματα διαθέτουν αυτή τη στιγμή πλειοψηφία μιας μόλις έδρας γι’ αυτό και εξετάζεται και η συμμετοχή του NEOS στην κυβερνητική συμμαχία, που θα της διασφαλίσει μια πιο άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Εκπρόσωποι του NEOS ευχαρίστησαν μάλιστα τον πρόεδρο της Αυστρίας για την απόφασή του και δήλωσαν πρόθυμοι να συμβάλουν στον σχηματισμό μιας σταθερής κυβέρνησης των δημοκρατικών δυνάμεων. Την προτίμησή του σε μια τρικομματική κυβέρνηση με ευρύτερη πλειοψηφία εξέφρασε και ο Καρλ Νέχαμερ. Θεωρητικά στη νέα κυβέρνηση θα μπορούσαν να πάρουν μέρος και οι Πράσινοι, οι οποίοι μέχρι τώρα συγκυβερνούσαν με το Λαϊκό Κόμμα.
Ο Φαν ντερ Μπέλεν αναμένεται να διορίσει τον Ιανουάριο τον νέο κακγκελάριο της Αυστρίας.
Η αντίδραση του ηγέτη της αυστριακής ακροδεξιάς
Η απόφαση του Αυστριακού προέδρου χαρακτηρίζεται αρκετά τολμηρή, όπως και το γεγονός ότι ο 80χρονος πολιτικός την αιτιολόγησε όχι μόνο με βάση την αριθμητική των εδρών στη Βουλή αλλά προσθέτοντας ότι «η Αυστρία έχει ανάγκη από μια λειτουργική, σταθερή και ακέραια κυβέρνηση». Πάντως και προεκλογικά ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε υπονοήσει ότι θα χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες που του δίνει το Σύνταγμα, για να μην επιτρέψει στον Χέρμπερτ Κικλ να γίνει καγκελάριος.
Ο Κικλ είχε ήδη προειδοποιήσει ότι θεωρεί αντιδημοκρατική αυτή την εξέλιξη και κατηγορούσε συστηματικά τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι επιδιώκει να επιβάλει στη χώρα μια «συμμαχία των ηττημένων». Είναι σίγουρο ότι τώρα θα ανεβάσει κι άλλο τους τόνους επιδιώκοντας ένα κλίμα έντονης πόλωσης, σε μια χώρα όπου οι δυνάμεις του ακροδεξιού χώρου έχουν παραδοσιακά ισχυρή κοινοβουλευτική παρουσία εδώ και δεκαετίες. Οργισμένες αντιδράσεις υπήρξαν άμεσα από στελέχη του κόμματος, ειδικά σε περιοχές όπου το FPÖ είχε σημειώσει εντυπωσιακά υψηλά ποσοστά. Χαρακτήρισαν την απόφαση ως «ανεύθυνη» και έκαναν λόγο για μια «μαύρη ημέρα για τη Δημοκρατία».
Ο ίδιος ο Κικλ αντέδρασε αρχικά μόνο με μια ανάρτησή του στο facebook, όπου κατηγόρησε τον πρόεδρο ότι «έσπασε» την παράδοση των δημοκρατικών μετεκλογικών διαδικασιών, αλλά η υπόθεση δεν έχει ακόμα τελειώσει. «Αυτό μπορεί να φαίνεται σαν χαστούκι στο πρόσωπο για πολλούς από εσάς. Αλλά σας υπόσχομαι: Η τελευταία λέξη δεν έχει ειπωθεί ακόμη» έγραψε χαρακτηριστικά.
Ανακούφιση για ΜΚΟ και καλλιτέχνες
Αντίθετα με ανακούφιση άκουσαν το τηλεοπτικό μήνυμα του Αυστριακού προέδρου οι εκπρόσωποι των δημοκρατικών κομμάτων, αλλά και οργανώσεων και κινήσεων πολιτών από διάφορους χώρους. Ακόμα και οι άνθρωποι του πολιτισμού είχαν εκφράσει τις τελευταίες ημέρες την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης, όπου το πρώτο βιολί θα έπαιζαν οι δυνάμεις της εθνικιστικής και λαϊκιστικής δεξιάς.
Ο φαν ντερ Μπέλεν, που είχε κερδίσει τις εκλογές για την πρώτη του θητεία οριακά απέναντι σε έναν υποψήφιο του FPÖ, υπενθύμισε στον Κικλ ότι αν θέλει να κυβερνήσει μόνος του θα πρέπει να διαθέτει ποσοστό πάνω από 50%, κάτι που προφανώς δεν επέλεξε το εκλογικό σώμα. «Κανείς δε μπορεί να διεκδικεί για λογαριασμό του την πλειοψηφία του λαού» είπε χαρακτηριστικά. «Λαός είμαστε όλοι μας.»
Η Αυστρία φαίνεται λοιπόν να αποφεύγει προς το παρόν τον εφιάλτη διακυβέρνησής της από την ακροδεξιά, αλλά είναι άγνωστο ποιες θα είναι μεσοπρόθεσμα οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης. Σίγουρα θα παίξει ρόλο σε αυτό το πόσο γρήγορα θα μπορέσει να σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση, όπως σημειώνει η DW, αλλά και το κατά πόσον το νέο κυβερνητικό σχήμα θα μπορέσει να ανακτήσει την εμπιστοσύνη μεγάλης μερίδας του εκλογικού σώματος, που δηλώνει απογοητευμένη από το πολιτικό σύστημα συνολικά και δικαιολογεί την ψήφο στο FPÖ ως μια μορφή «αντίδρασης».