Η Κίνα αντιμετωπίζει πτώση της ζήτησης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, καθώς αντιμετωπίζει μεγάλο αριθμό μολύνσεων που προσθέτουν διαφορετικές πιέσεις στην κινεζική οικονομία και την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.
Οι άνθρωποι άρχισαν να μένουν ξανά στο σπίτι, όχι επειδή τους υποχρέωνε το κράτος, αλλά αυτή τη φορά, είτε από δική τους επιλογή είτε επειδή ήταν άρρωστοι. Περίπου το 40% των ατόμων άνω των 60 ετών ζουν με τα παντρεμένα παιδιά τους στην Κίνα με αποτέλεσμα ο ιός να φθάνει εύκολα στους ηλικιωμένους. Στον πληθυσμό πάνω από 80 ετών είναι μόνο το 40% εμβολιασμένο. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στα ευάλωτα ηλικιωμένα άτομα.
Εκτός από τα προβλήματα τις πανδημίας η Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια επιβραδυνόμενη παγκόσμια οικονομία. Οι αγορές της Δύσης ξοδεύουν λιγότερα, κάτι που δεν βοηθά την κινεζική οικονομία που ωθείται από τις εξαγωγές. Οι κινεζικές εξαγωγές μειώθηκαν τον Νοέμβριο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, λόγω της μείωσης κατά 25% των εξαγωγών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι πραγματικά συμβαίνει στην Κίνα
Παράλληλα ο κινέζος καταναλωτής έχει μειώσει τα έξοδα εξ αιτίας της οικονομικής αβεβαιότητας και της πανδημίας. Εάν η κινεζική οικονομία πραγματικά ανακάμψει σε υψηλό ρυθμό ανάκαμψης, η πρόσθετη ζήτηση θα ωθήσει τις τιμές σε ψηλότερο επίπεδα και θα ωθήσει τον πληθωρισμό παγκοσμίως, καθώς οι ποσότητες που θα ζητάει θα αυξήσουν τις τιμές και κυρίως τις τιμές της ενέργειας. Η άρση των απαγορευτικών του covid απελευθερώνει τους εξερχόμενους κινέζους τουρίστες οι οποίοι ανέρχονται στον στα 150 εκατομμύρια ταξιδιώτες.
Η Κίνα αντιμετωπίζει μεγάλα Δημοσιονομικά ελλείματα τα οποία έφτασαν σε ιστορικό υψηλό τους πρώτους 11 μήνες του 2022. Αυτό οφείλεται σε ορισμένους παράγοντες όπως: Η πτώση των μισθώσεων γης, σε κατασκευαστές ακινήτων που αποτελούν μεγάλη πηγή κρατικού εισοδήματος, μειώθηκαν σχεδόν κατά 1/4 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η είσπραξη του ΦΠΑ της Κίνας, μια από τις μεγαλύτερες πηγές δημοσιονομικών εσόδων, μειώθηκε περισσότερο από 25% τους πρώτους 11 μήνες του 2022, αφού το Πεκίνο μείωσε τους συντελεστές ΦΠΑ και πρόσφερε εκπτώσεις σε μια προσπάθεια αναζωογόνησης της ανάπτυξης. Τα έσοδα από τους φόρους στις αγορές αυτοκινήτων μειώθηκαν σχεδόν κατά το 1/3.
Οι δημοσιονομικές δαπάνες της κυβέρνησης, με επικεφαλής το κόστος υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας, συνέχισαν να αυξάνονται καθώς η Κίνα αγωνιζόταν να ελέγξει την πανδημία και να προσφέρει ένα δίχτυ ασφαλείας για έναν ταχέως αναπτυσσόμενο πληθυσμό ενηλίκων ανέργων.
Τα ζητήματα των διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας επανέρχονται και οφείλονταν εν μέρει από τις πολιτικές μηδενικού Covid αλλά και στις εμπορικές διαμάχες με τις δυτικές χώρες.
Η αύξηση των επιτοκίων θα δημιουργήσει αθετήσεις πληρωμών κυρίως όταν οι πιστώσεις εκφράζονται στο ισχυρό δολάριο. Υπολογίζεται ότι το 50% των χρεών των φτωχότερων χωρών έχουν δοθεί από την Κίνα και οι περισσότερες αδυνατούν να αποπληρώσουν αυτά τα χρέη πράγμα το οποίο θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για το χρέος της Κίνας.
Μεγάλες εταιρείες μεταφέρουν την παραγωγή τους εκτός Κίνας
Πολλές εταιρείες που δυσκολεύτηκαν να εισάγουν κρίσιμα εξαρτήματα από την Κίνα τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να διαφοροποιούν την παραγωγή τους και να αγοράζουν ή να παράγουν από άλλες χώρες.
Η Apple πρόκειται να μεταφέρει μέρος της παραγωγής MacBook στο Βιετνάμ για πρώτη φορά το 2023. Τα δυο τελευταία χρόνια, πολλές εταιρίες αναπροσαρμόζουν τη στρατηγική τους και αναζητούν χώρες παραγωγής εκτός Κίνας για τα προϊόντα τους, για να διασφαλίσουν ότι δεν θα ξανά υποστούν ζημίες εάν υπάρξουν μελλοντικές διαταραχές στο παγκόσμιο εμπόριο.
Μεγάλες εταιρίες όπως η Apple, η Hewlett Packard, η Dell, η Google, η Meta κλπ., έχουν έτοιμα κάποια σχέδια για να μετατοπίσουν ένα σημαντικό μέρος της παραγωγής τους αλλά και τις προμήθειες τους, έξω από την Κίνα. Πολλοί άλλοι κατασκευαστές μειώνουν την εξάρτησή τους από την κινεζική παραγωγή. Αυτές οι εταιρείες δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν εντελώς την κινεζική παραγωγή – σε αυτό το στάδιο, καθώς θα ήταν σχεδόν αδύνατο, επειδή, αφενός, η Κίνα έχει γίνει μεγάλη αγορά για πολλές από αυτές, αλλά υπολογίζουν ότι η ροή εξαρτημάτων από την Κίνα θα μειωθεί προς όλο τον κόσμο με την πάροδο του χρόνου.
Πολλοί κατασκευαστές αυτοκινήτων λένε ότι θα κατασκευάσουν ανταλλακτικά και αυτοκίνητα εντός της Κίνας μόνο για χρήση εντός της Κίνας. Σκοπός είναι να μειώσουν, την εξάρτησή τους από κινεζικά εργοστάσια για προϊόντα που παράγονται στην Κίνα αλλά πωλούνται στο εξωτερικό.
Η Κίνα παρόλο που έχει εμπορικό πλεόνασμα, οι εργαζόμενοι δεν λαμβάνουν μερίδιο καθώς δεν διαχέεται σε αυτούς. Αντιθέτως τα έσοδα από τις εξαγωγές μετατρέπονται σε αποταμιεύσεις, οι οποίες στη συνέχεια εξάγονται υπό μορφή επενδύσεων σε Αμερικάνικα και Ευρωπαϊκά ομόλογα κλπ. Έτσι δεν αναπτύσσεται η εσωτερική αγορά και κρατείται τεχνητά υποτιμημένο το γουάν για να βοηθηθούν οι εξαγωγές. Επιπλέον μειώνονται οι εισροές χρημάτων από το εξωτερικό. Το 2021 οι Αμερικανοί επένδυσαν περισσότερα χρήματα στο Μεξικό, παρά στην Κίνα, αγοράζοντας εταιρείες και χρηματοδοτώντας έργα, σύμφωνα με ανάλυση του McKinsey Global Institute.
Η κρίση στον τομέα των ακινήτων στην Κίνα
Η κρίση στον τομέα των ακινήτων η οποία ξεκίνησε όταν αρκετοί μεγάλοι κατασκευαστές χρεοκόπησαν, έχει καθυστερήσει ή έχει σταματήσει την κατασκευή προπωλημένων κατοικιών σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτές οι αναβολές κατασκευής προκάλεσαν διαμαρτυρίες από αγοραστές κατοικιών, ορισμένοι από τους οποίους αρνήθηκαν να πληρώσουν στεγαστικά δάνεια σε ημιτελή σπίτια.
Οι φόβοι αυξάνονται για τους κινδύνους για το χρέος της τοπικής αυτοδιοίκησης και τον πιθανό αντίκτυπο στον τραπεζικό τομέα που κυριαρχείται από το κράτος. Ολοένα και περισσότερο φαίνεται ότι οι κρατικές δαπάνες υποδομής για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας είναι πιθανό να μην έχουν αναπτυξιακά αποτελέσματα. Η εξασθένιση της ζήτησης από την Κίνα θα επηρεάσει τις οικονομίες των ΗΠΑ και της ΕΕ αλλά και πολλών αναδυόμενων χωρών.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης