Το έτος 2023 προβλέπεται να είναι έτος όπου θα ξεκινήσουν στρατηγικής σημασίας ανακατατάξεις που θα επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία.
Οι οικονομίες σχεδόν όλων των κρατών πλησιάζουν στο σημείο κορυφής του τρέχοντος οικονομικού κύκλου. Από αυτό και το μεθεπόμενο έτος το φαινόμενο του πληθωρισμού και του στασιμοπληθωρισμού θα δημιουργήσει μακροχρόνια προβλήματα στις οικονομίες που θα δημιουργήσουν στασιμότητα για πολλά χρόνια μέχρι να ξαναμπούν οι οικονομίες σε σημαντική τροχιά ανάπτυξης. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών θα πρέπει να γίνουν τόσο σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης των κρατών και στην αποτελεσματικότητα λειτουργίας της οικονομίας τους, θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες τεχνολογικές καινοτομίες, ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη προσαρμογή μέσα από μια σειρά επίπονων αλλαγών κάτω από συνθήκες έλλειψης πόρων, ώστε αντέξουν οι χώρες τα επερχόμενα προβλήματα, να προσαρμοστούν, για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στον επόμενο κύκλο ανάπτυξης μετά το 2050 όπως δείχνει το σχήμα.
Το 1996 ξεκίνησε το τρέχον οικονομικό κύμα ανάπτυξης το οποίο ήταν αποτέλεσμα των καινοτομιών που εφευρέθηκαν στο προηγούμενο καθοδικό κύμα πριν το 1996. Οι νέες τεχνολογίες δημιουργήσανε τεκτονικές αλλαγές με αποτέλεσμα όσες χώρες άντεξαν και προσαρμόστηκαν, συμμετείχαν στο τρέχον αναπτυξιακό κύμα που φέτος φθάνει στην κορυφή του. Το τρέχον αναπτυξιακό κύμα βασίστηκε σε φθηνή πηγή ενέργειας, το φυσικό αέριο, το οποίο στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ήταν 14 φορές φθηνότερο από το ισοδύναμο ενός βαρελιού πετρελαίου. Επίσης βασίστηκε στην υψηλή παραγωγικότητα που δημιούργησε η εφαρμογή της πληροφορικής, του ίντερνετ και των στιγμιαίων επικοινωνιών μέσων κλπ. Περαιτέρω βασίστηκε στις αναρίθμητες μεταφορικές διασυνδέσεις κυρίως μέσω των αεροπλάνων.
2023: Τα προβλήματα που ορθώνονται μπροστά μας
Μπροστά μας πλέον ορθώνονται πολλά προβλήματα ενώ οι οικονομίες οδηγούνται σε ύφεση. Οι δημογραφικές,περιβαλλοντικές, οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις πρόκειται να διαμορφώσουν τους άξονες πάνω στους οποίους ο κόσμος θα ζήσει τις επόμενες δεκαετίες. Οι εξελίξεις αυτές,ατομικά και σε επίπεδο κρατών, θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες που θα ωφελήσουν τις κοινότητες και τα κράτη, βελτιώνοντας τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε και τον τρόπο με τον οποίο ευημερούμε. Παράλληλα όμως οι εξελίξεις αυτές θα δημιουργήσουν νέες προκλήσεις αφού θα δοκιμάσουν την ικανότητα των κυβερνήσεων, των οικονομιών και των κοινωνιών να διαχειριστούν και να προσαρμοστούν, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές ώστε να μπορέσουν να συμμετάσχουν στον επόμενο ανοδικό οικονομικό κύκλο. Μετά την ευημερία αρκετών δεκαετιών κατά το παρελθόν, για πολλές χώρες θα είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουν τις επιτυχίες και την ευημερία, διότι, η μετάβαση και η προσαρμογή θα πρέπει να γίνει σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχει επάρκεια πόρων όπως υπήρχε στο παρελθόν και κυρίως δεν θα υπάρχουν άφθονοι χρηματικοί πόροι και πιστώσεις όπου την εποχή των πολύ φθηνών ή μηδενικών επιτοκίων μπορούσαν να λύσουν πολλά προβλήματα των κοινωνιών.
Περαιτέρω προβλήματα θα δημιουργήσουν οι φυσικές επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων, των υψηλών θερμοκρασιών, των ακραίων βροχοπτώσεων και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Το εύρος και η ταχύτητα των τεχνολογικών εξελίξεων, της 4ης τεχνολογικής επανάστασης,θα μετασχηματίσουν και θα βελτιώσουν μια σειρά από ανθρώπινες εμπειρίες και δυνατότητες αλλά συγχρόνως θα διαταράξουν τις εργασιακές συνθήκες των κοινωνιών και κυρίως των βιομηχανικών κρατών δημιουργώντας νέες ανισότητες για τα άτομα και τις κοινωνίες που δεν θα μπορέσουν να υιοθετήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Χώρες με μεγάλα δημόσια χρέη θα έχουν μειωμένη ευελιξία, έλλειψη επιρροής και ισχύος για να αντιμετωπίσουν τα επερχόμενα προβλήματα και κυρίως για να υιοθετήσουν τις νέες τεχνολογίες. Οι χώρες αυτές θα είναι ευάλωτες και θα απειλούνται από άλλες ισχυρές χώρες που θα προσπαθήσουν να τους ασκήσουν επιρροή. Ήδη βλέπουμε ασιατικές χώρες που γνώρισαν σημαντική ανάπτυξη τις προηγούμενες δεκαετίες και θα συνεχίσουν να γνωρίζουν, να χρησιμοποιούν την οικονομική τους ισχύ και το πληθυσμιακό τους μέγεθος για να επηρεάσουν διεθνείς θεσμούς, εμπορικά πρότυπα, παγκόσμιους κανόνες και ισορροπίες, και να απειλούν την ομαλότητα που είχε εξασφαλίσει ευημερία και ειρήνη για πολλές δεκαετίες.
Οι χώρες που υιοθέτησαν δημοκρατικά συστήματα διακυβέρνησης αποδείχθηκαν περισσότερο ικανές να προωθήσουν την επιστημονική έρευνα και την τεχνολογική καινοτομία οι οποία ήταν προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη. Η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη επέτρεψε στις χώρες να καλύψουν πολλές από τις ανάγκες τους και να αντιμετωπίσουμε παγκόσμιες προκλήσεις, υπονομεύσεις και αντιπάλους. Η χρήση των νέων τεχνολογιών για την καταπολέμηση της διαφθοράς συνέβαλε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στους θεσμούς και παρά τα προβλήματα που υπήρχαν οι κοινωνίες παρέμειναν ενωμένες παραμερίζοντας τις τυχόν διαφορές τους, τις οποίες έλυναν με δημοκρατικά μέσα.
Η συνεργασία των οικονομιών της Ε.Ε. των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας κλπ. ωθούμενη από τις τεχνολογικές καινοτομίες, παρέδωσαν ευημερία στις κοινωνίες τους. Η ευημερία αυτή πλέον τίθεται υπό απειλή, καθώς αυταρχικά διοικούμενες χώρες, με άσχημη οικονομική κατάσταση, σε συνδυασμό με αυταρχικά μέτρα καταστολής των πολιτών τους και αυξανόμενων δημογραφικών πιέσεων, γίνονται επιθετικές και απρόβλεπτες με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν τα γειτονικά τους κράτη με τα οποία συνορεύουν. Και αυτό αφορά άμεσα και την χώρα μας.
Η ανάπτυξη και η συνεξέλιξη με επίκεντρο τις ανάγκες του ανθρώπου και την αρμονική συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων με έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις, και την αρμονική συνύπαρξη με το περιβάλλον, θα μπορέσει να τροφοδοτήσει τόσο τα άτομα με περισσότερη αυτοπεποίθηση όσο και τις κοινωνίες να αντιμετωπίσουν τις απειλές που έρχονται και να αδράξουν τις ευκαιρίες προς όφελος της κοινωνίας. Αυτή είναι η πρόκληση που ξεκινά το 2023. Η χώρα μας εάν εξορύξει τα ενεργειακά αποθέματα νότια της Κρήτης και κυβερνηθεί συνετά, θα είναι η χώρα που θα κάνει την παγκόσμια έκπληξη.
*Ατσαλάκης Γιώργος Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης