Εμπιστευτικές αναφορές δείχνουν πώς τρισεκατομμύρια ύποπτου και βρώμικου χρήματος ρέουν ελεύθερα μέσω μεγάλων τραπεζών και ελεγκτικών μηχανισμών (που δεν λειτουργούν).
Από την Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ – www.icij.org), μία νέα διαρροή απόρρητων κυβερνητικών εγγράφων των ΗΠΑ αποκαλύπτει ότι τράπεζες – κολοσσοί, μέρος της «ραχοκοκαλιάς» του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, κάνουν τα στραβά μάτια στους κανονισμούς για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και μεταφέρουν τεράστια ποσά για εγκληματικές οργανώσεις και «σκοτεινούς» χαρακτήρες.
Οι αποκαλύψεις στα 108 πιο έγκυρα παγκόσμια ΜΜΕ, εκ των οποίων το iefimerida.gr (Χάρης Καρανίκας):
Τα απόρρητα αρχεία δείχνουν πέντε διεθνείς τράπεζες
Τα απόρρητα αρχεία δείχνουν ότι πέντε διεθνείς τράπεζες, η JPMorgan, η HSBC, η Standard Chartered Bank, η Deutsche Bank και η Bank of New York Mellon, συνέχισαν να αποκομίζουν κέρδη από ισχυρούς και επικίνδυνους πελάτες τους, ακόμη και αφού οι αμερικανικές αρχές τους επέβαλαν πρόστιμα για προηγούμενες αποτυχίες τους στην «αναχαίτιση» ροών βρώμικου χρήματος.
Οι αμερικανικές υπηρεσίες που είναι υπεύθυνες για την επιβολή της νομοθεσίας που αφορά στο μαύρο χρήμα σπάνια διώκουν τράπεζες – κολοσσούς που παραβιάζουν το νόμο. Οι ενέργειες των αρχών φαίνεται να αφορούν πολύ μικρό μέρος της πλημμύρας κεφαλαίων που ξεπλένεται μέσω του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τράπεζες συνέχισαν να κινούν παράνομο χρήμα, ακόμη και αφού οι αμερικανοί αξιωματούχοι τους προειδοποίησαν ότι θα αντιμετώπιζαν ποινικές διώξεις εάν δεν σταματούσαν να διαπραγματεύονται με παράγοντες του οργανωμένου εγκλήματος, απατεώνες ή διεφθαρμένα καθεστώτα.
Πέρασαν ελεύθερα 1 δισ. δολάρια για τον φυγόδικο χρηματοδότη
Όπως αποκαλύπτει νέα διαρροή απόρρητων εγγράφων, η JPMorgan, η μεγαλύτερη τράπεζα που εδρεύει στις ΗΠΑ, μετέφερε κεφάλαια για άτομα και εταιρείες που συνδέονται με τις λεηλασίες δημόσιου χρήματος στη Μαλαισία, τη Βενεζουέλα και την Ουκρανία. Η συγκεκριμένη τράπεζα, σύμφωνα με τα απόρρητα έγγραφα, άφησε να περάσουν ελεύθερα πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια για τον φυγόδικο χρηματοδότη πίσω από το σκάνδαλο 1MDB της Μαλαισίας. Επίσης, μετέφερε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια δολάρια για λογαριασμό δύο νεαρών επιχειρηματιών των οποίων η εταιρεία έχει κατηγορηθεί ότι εξαπάτησε την κυβέρνηση της Βενεζουέλας και ότι βόηθησε στην πρόκληση διακοπών ηλεκτρικού ρεύματος που παρέλυσαν μεγάλες περιοχές της χώρας.
Αναφορές και για τον πρώην διευθυντή της προεκλογικές εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ
Η JPMorgan έδωσε επίσης το πράσινο φως σε περισσότερα από 50 εκατομμύρια δολάρια εντός μίας δεκαετίας για πληρωμές προς τον Πολ Μάναφορτ, τον πρώην διευθυντή της προεκλογικές εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ το 2016. Η τράπεζα ενέκρινε συναλλαγές του Μάναφορτ, ύψους άνω των 6,5 εκατομμυρίων δολαρίων, 14 μήνες αφού είχε παραιτηθεί από την εκστρατεία του Τραμπ και βρισκόταν στο μάτι του κυκλώνα για ξέπλυμα χρήματος και διαφθοράς σε σχέση με τη δουλειά του για ένα φιλο-ρωσικό πολιτικό κόμμα στην Ουκρανία. Τέτοιου είδους συναλλαγές με «λεκέδες» συνέχισαν να αυξάνονται μέσω των λογαριασμών της JPMorgan, παρά το γεγονός ότι η τράπεζα είχε δεσμευθεί να βελτιώσει τους μηχανισμούς ελέγχου ξεπλύματος χρήματος – η δέσμευση αυτή ήταν μέρος των διακανονισμών που κατέληξε με τις αρχές των ΗΠΑ το 2011, το 2013 και το 2014.
Η JPMorgan δήλωσε ότι απαγορεύεται νομικά να απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με συναλλαγές ή πελάτες. Ανέφερε ότι έχει αναλάβει «ηγετικό ρόλο» στις «προληπτικές έρευνες» και στην ανάπτυξη «καινοτόμων τεχνικών για την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος».
Όπως φαίνεται από τα απόρρητα έγγραφα, η Deutsche Bank, η HSBC, η Standard Chartered Bank και η Bank of New York Mellon επίσης άφηναν να πραγματοποιούνται παρόμοιες ύποπτες συναλλαγές παρά τις αντίστοιχες υποσχέσεις τους προς τις κυβερνητικές αρχές.
Περισσότερες από 2.100 αναφορές ύποπτης δραστηριότητας
Τα έγγραφα που διέρρευσαν, τα FinCEN Files, περιλαμβάνουν περισσότερες από 2.100 αναφορές ύποπτης δραστηριότητας που έχουν υποβληθεί από τράπεζες και άλλες χρηματοοικονομικές εταιρείες στο Δίκτυο Δίωξης Οικονομικών Εγκλημάτων (Financial Crimes Enforcement Network – FinCEN) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Η συγκεκριμένη υπηρεσία αποτελεί μια μονάδα πληροφοριών στην καρδιά του παγκόσμιου συστήματος για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Το BuzzFeed News (www.buzzfeednews.com) έλαβε τα αρχεία και τα μοιράστηκε με τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ). Το ICIJ οργάνωσε και συντόνισε μια ομάδα περισσότερων από 400 δημοσιογράφων από 110 μέσα ενημέρωσης σε 88 χώρες για τη διερεύνηση του κόσμου των τραπεζών και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (από την Ελλάδα συμμετέχει ο Χάρης Καρανίκας με το iefimerida.gr).
Τα απόρρητα έγγραφα αποκαλύπτουν συναλλαγές ύψους άνω των 2 τρισ. δολαρίων
Συνολικά, σύμφωνα με μια ανάλυση του ICIJ, τα απόρρητα έγγραφα αποκαλύπτουν συναλλαγές ύψους άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ του 1999 και του 2017, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από τους υπαλλήλους εσωτερικής συμμόρφωσης των τραπεζών ως «ύποπτες» για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Από αυτά τα 2 τρισεκατομμύρια, τη μερίδα του λέοντος έχει η Deutsche Bank, με 1,3 «ύποπτα» τρισεκατομμύρια, και ακολουθεί η JPMorgan με 514 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι «αναφορές ύποπτης δραστηριότητας» (γνωστές και ως SARs – Suspicious Activity Reports) αντικατοπτρίζουν τις ανησυχίες των ελεγκτών εντός των τραπεζών και δεν αποτελούν απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία για παράνομη δραστηριότητα.
Αν και πρόκειται για τεράστιο ποσό, οι ύποπτες συναλλαγές ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που εντοπίστηκαν στα 2100 έγγραφα που διέρρευσαν είναι απλά μία σταγόνα σε μια πολύ μεγαλύτερη πλημμύρα βρώμικου χρήματος που κυκλοφορούν στις τράπεζες σε όλο τον κόσμο. Τα FinCEN Files αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 0,02% των περισσότερων από 12 εκατομμυρίων αναφορών ύποπτης δραστηριότητας που υπέβαλαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέσα σε επτά χρόνια, από το 2011 έως και το 2017.
Τα έγγραφα της διαρροής τα οποία συνοδεύονται από εκατοντάδες φύλλα γεμάτα ονόματα, ημερομηνίες και αριθμούς, περιγράφουν λεπτομερώς τις ύποπτες συναλλαγές μέσω τραπεζών σε περισσότερες από 170 χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα). Μαζί με τα αρχεία του FinCEN, το ICIJ και οι συνεργάτες του στα μέσα ενημέρωσης απέκτησαν περισσότερες από 17.000 επιπλέον αρχεία από πληροφοριοδότες, αρχεία δικαστηρίου, αιτήματα πρόσβασης σε πληροφορίες και άλλες πηγές. Πάρθηκαν επίσης συνεντεύξεις από εκατοντάδες ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων εμπειρογνωμόνων σε θέματα οικονομικού εγκλήματος, αξιωματούχων επιβολής του νόμου αλλά και ατόμων που έπεσαν θύματα των παράνομων δραστηριοτήτων του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
Σύμφωνα με το BuzzFeed News, μερικά από τα αρχεία που διέρρευσαν συγκεντρώθηκαν ως μέρος των ερευνών του Κογκρέσου των ΗΠΑ για ρωσική παρέμβαση στις προεδρικές εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ. Άλλα συγκεντρώθηκαν έπειτα από αιτήματα υπηρεσιών προς το Δίκτυο Δίωξης Οικονομικών Εγκλημάτων.
Τα FinCEN Files αποκαλύπτουν πληροφορίες για τα μυστικά διεθνών τραπεζών, «ανώνυμων» πελατών και, σε πολλές περιπτώσεις, οικονομικού εγκλήματος. Δείχνουν πώς μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μεταφέρουν «στα τυφλά» μετρητά μέσω των λογαριασμών τους για άτομα που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν, πώς αποτυγχάνουν να αναφέρουν συναλλαγές με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ακόμα και χρόνια μετά τις συναλλαγές, πώς εξυπηρετούν πελάτες που εμπλέκονται σε οικονομικές απάτες και σκάνδαλα διαφθοράς κατά του δημοσίου.
Οι αρχές στις ΗΠΑ, οι οποίες διαδραματίζουν ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια μάχη κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, απαίτησαν από τις μεγάλες τράπεζες να μεταρρυθμίσουν τις πρακτικές τους, επιβάλλοντας πρόστιμα εκατοντάδων εκατομμυρίων ακόμη και δισεκατομμυρίων δολαρίων. Δεν άσκησαν όμως κατηγορίες εναντίον τους – ένα δικαίωμα που συνεχίζουν να έχουν από τις «συμφωνίες αναβαλλόμενης δίωξης» (deferred prosecution agreements) που έκαναν με τις τράπεζες, και με τις οποίες επιβλήθηκαν αυτά τα πρόστιμα αντί των κατηγοριών.
Ο ρόλος των τραπεζών στη μεταφορά χρημάτων που συνδέονται με τη διαφθορά, την απάτη
Η 16μηνη δημοσιογραφική έρευνα από το ICIJ και τους συνεργάτες του δείχνει ότι αυτές οι τακτικές δεν έχουν λειτουργήσει. Οι μεγάλες τράπεζες συνεχίζουν να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη μεταφορά χρημάτων που συνδέονται με τη διαφθορά, την απάτη, το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία.
"Αποτυγχάνοντας τελικά να αποτρέψουν τις διεφθαρμένες συναλλαγές μεγάλης κλίμακας, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν εγκαταλείψει τους ρόλους τους ως πρώτης γραμμής κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες", δήλωσε στο ICIJ ο Πολ Πελέτιερ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και εισαγγελέας οικονομικών εγκλημάτων. Είπε ότι οι τράπεζες γνωρίζουν ότι «λειτουργούν σε ένα σύστημα που είναι σε μεγάλο βαθμό ξεδοντιασμένο».
Οι πέντε τράπεζες που παραβίασαν τις επίσημες δεσμεύσεις τους
Πέντε από τις τράπεζες που εμφανίζονται συχνότερα στα FinCEN Files – οι Deutsche Bank, Bank of New York Mellon, Standard Chartered, JPMorgan και HSBC- παραβίασαν επανειλημμένα τις επίσημες δεσμεύσεις τους τους για καλή συμπεριφορά, όπως φαίνεται στα έγγραφα.
Το 2012, η HSBC με έδρα το Λονδίνο, η μεγαλύτερη τράπεζα στην Ευρώπη, υπέγραψε μια αναβαλλόμενη συμφωνία δίωξης και παραδέχτηκε ότι είχε ξεπλύνει τουλάχιστον 881 εκατομμύρια δολάρια για καρτέλ ναρκωτικών της Λατινικής Αμερικής. Οι έμποροι ναρκωτικών χρησιμοποίησαν ειδικά διαμορφωμένα κουτιά που χωρούσαν να περάσουν από τα γκισέ της HSBC για να ρίξουν τα τεράστια ποσά ναρκοχρήματος στο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Η HSBC πλήρωσε 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια
Στη συμφωνία που ήρθε με τους εισαγγελείς, η HSBC πλήρωσε 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Η αμερικανική κυβέρνηση συμφώνησε να θέσει σε αναστολή ποινικές διώξεις εναντίον της τράπεζας και να τις απορρίψει μετά από πέντε χρόνια, εάν η HSBC διατηρήσει τη δέσμευσή της να καταπολεμήσει επιθετικά τη ροή του βρώμικου χρήματος.
Όπως αποκαλύπτουν τα FinCEN Files, κατά τη διάρκεια αυτής της πενταετούς «δοκιμαστικής» περιόδου η HSBC συνέχισε να μεταφέρει κεφάλαια για αμφιλεγόμενα πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων Ρώσων ύποπτων για ξέπλυμα χρήματος αλλά και ενός δικτύου απάτης «πυραμίδας» επενδυτών (σχήμα Ponzi) που ερευνάται σε πολλές χώρες.
Ωστόσο, η αμερικανική κυβέρνηση έδωσε το πράσινο φως στην HSBC να ανακοινώσει τον Δεκέμβριο του 2017 ότι «τήρησε όλες τις δεσμεύσεις της» στο πλαίσιο της συμφωνίας αναβαλλόμενης δίωξης - και ότι οι εισαγγελείς απέρριπταν τις κατηγορίες.
Η απάντηση της HSBC
Σε δήλωση προς το ICIJ, η HSBC αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με συγκεκριμένους πελάτες ή συναλλαγές. Η HSBC ανέφερε ότι οι πληροφορίες του ICIJ είναι «ιστορικές και προηγούνται» του τέλους της πενταετούς συμφωνίας αναβαλλόμενης δίωξης. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σημείωσε η τράπεζα, «ξεκίνησε ένα πολυετές ταξίδι για να αναθεωρήσει την ικανότητά της να καταπολεμά το οικονομικό έγκλημα. . . . Η HSBC είναι ένα πολύ πιο ασφαλές ίδρυμα από ό, τι ήταν το 2012».
Η HSBC προσέθεσε ότι, αποφασίζοντας να αποδεσμεύσει την τράπεζα από την απειλή ποινικών διώξεων, η κυβέρνηση είχε πρόσβαση σε αναφορές από όργανο ελέγχου που εξέτασε τις μεταρρυθμίσεις και τις πρακτικές της τράπεζας.
Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης αρνήθηκε να απαντήσει σε συγκεκριμένες ερωτήσεις. Εκπρόσωπός του ανέφερε ότι «Το υπουργείο Δικαιοσύνης υπερασπίζεται το έργο του και παραμένει δεσμευμένο να διερευνήσει επιθετικά και να διώξει το οικονομικό έγκλημα – συμπεριλαμβανομένης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες- όπου κι αν τις εντοπίσουμε».
Ποιοι συμμετέχουν στα FinCEN Files
Τα απόρρητα έγγραφα αποκτήθηκαν από τον αμερικανικό ειδησεογραφικό οργανισμό BuzzFeed News (www.buzzfeednews.com), ο οποίος τα μοιράστηκε με τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ – www.icij.org). Στην 16μηνη έρευνα συμμετείχαν περισσότερα από 110 μέσα ενημέρωσης και 400 δημοσιογράφοι σε 88 χώρες, τους οποίους οργάνωσε και συντόνισε το ICIJ.
Ενδεικτικά στα μέσα ενημέρωσης που έλαβαν μέρος στα FinCEN Files περιλαμβάνονται:
BBC – Ηνωμένο Βασίλειο
LeMonde– Γαλλία
Sueddeutsche Zeitung, NDR - Γερμανία
L’Espresso – Ιταλία
El Confidencial - Ισπανία
Irish Times – Ιρλανδία
NBC, Miami Herald - ΗΠΑ
CBC/Radio Canada - Καναδάς
The Indian Express – Ινδία
Asahi Simbun - Ιαπωνία
OCCRP (Διεθνής δημοσιογραφική ομάδα για θέματα Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς)