Η 80ή επέτειος της απελευθέρωσης του Άουσβιτς από τα σοβιετικά στρατεύματα εορτάζεται σήμερα, Δευτέρα, στον χώρο του πρώην στρατοπέδου θανάτου.
Η εφετινή τελετή θεωρείται ευρέως ως η τελευταία μεγάλη εκδήλωση στην οποία θα μπορέσει να παρευρεθεί ένας αξιοσημείωτος αριθμός επιζώντων του Άουσβιτς.
Μεταξύ αυτών που ταξίδεψαν στον τόπο του εγκλήματος είναι και η 86χρονη Τόβα Φρίντμαν, η οποία ήταν 6 ετών όταν ήταν ανάμεσα στους 7.000 ανθρώπους που απελευθερώθηκαν στις 27 Ιανουαρίου 1945. Πιστεύει ότι θα είναι η τελευταία συγκέντρωση επιζώντων στο Άουσβιτς και ήρθε από το σπίτι της στο Νιου Τζέρσεϊ για να προσθέσει τη φωνή της σε όσους προειδοποιούν για την αύξηση του μίσους και του αντισημιτισμού.
Η εκδήλωση για την επέτειο της απελευθέρωσης του Άουσβιτς:
«Ο κόσμος έχει γίνει τοξικός», δήλωσε στο Associated Press μία ημέρα πριν από τις εκδηλώσεις στην κοντινή Κρακοβία. «Συνειδητοποιώ ότι βρισκόμαστε και πάλι σε κρίση, ότι υπάρχει τόσο πολύ μίσος γύρω μας, τόση δυσπιστία, που -αν δεν σταματήσουμε-, μπορεί να γίνει όλο και χειρότερα. Μπορεί να υπάρξει άλλη μια τρομερή καταστροφή».
Οι ναζιστικές γερμανικές δυνάμεις δολοφόνησαν περίπου 1,1 εκατ. ανθρώπους στον χώρο αυτό στη νότια Πολωνία, η οποία βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν Εβραίοι που σκοτώθηκαν σε θαλάμους αερίων, αλλά και Πολωνοί, Ρομά, Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου, ομοφυλόφιλοι και άλλοι που ήταν στο στόχαστρο των ναζί.
«Κάντε κάτι, δράστε», ο διευθυντής του μουσείου του Άουσβιτς απευθύνει έκκληση για την προστασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος
Κλείνοντας την εκδήλωση, ο διευθυντής του μουσείου του Άουσβιτς, Piotr Cywiński, απηύθυνε έκκληση για την προστασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος και του Άουσβιτς.
Δήλωσε:
«Κάθε γενιά χρειάζεται έναν φακό για να αξιολογήσει την εποχή της.
Η μνήμη πονάει. Η μνήμη βοηθάει. Η μνήμη καθοδηγεί. Η μνήμη προειδοποιεί. Η μνήμη ευαισθητοποιεί. Η μνήμη υποχρεώνει.
Ποιος είσαι χωρίς μνήμη; Χωρίς μνήμη, δεν έχεις ιστορία. Δεν έχεις εμπειρία, ούτε σημείο αναφοράς.
Αν δεν έχεις μνήμη, μπορεί να μην ξέρεις ποιο μονοπάτι να επιλέξεις. Και αν πραγματικά δεν έχεις μνήμη, να είσαι σίγουρος: οι εχθροί σου θα σχεδιάσουν ένα για σένα.
Κάντε κάτι καλό - ό,τι μπορείτε, με τον καλύτερο τρόπο που μπορείτε. Κάντε το για τους άλλους, και … κάντε το χωρίς να ξεπερνάτε τις δυνατότητές σας.
Αλλά κάνε κάτι. Δράστε».
Η ομιλία του ολοκληρώνει το επίσημο μέρος της τελετής, ενώ ακολουθούν προσευχές και αφιερώματα, καθώς επιζώντες και ηγέτες ανάβουν αναμνηστικά κεριά.
«Ανατριχιαστικοί παραλληλισμοί» μεταξύ της δεκαετίας του 1930 και του 2025, λέει ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου
Ο Ronald S. Lauder, πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου, μίλησε εκ μέρους των μεγάλων δωρητών του μουσείου του Άουσβιτς.
Σε μια έντονα διατυπωμένη ομιλία, προειδοποίησε για τη δραματική άνοδο του αντισημιτισμού,
Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία του:
«Πριν από δέκα χρόνια, το 2015, ο επιζών του Άουσβιτς, ο Ρόμαν Κεντ, βρισκόταν εδώ σε αυτό το βήμα στην 70ή επέτειο της απελευθέρωσης. Είπε αυτά τα λόγια: Δεν θέλουμε το παρελθόν μας να είναι το μέλλον των παιδιών μας.
Ο Ρόμαν Κεντ πέθανε έξι χρόνια αργότερα, αλλά τα λόγια του μας στοιχειώνουν σήμερα, γιατί αν ο Ρόμαν Κεντ ήταν εδώ και έβλεπε τι συνέβαινε στους Εβραίους σε όλο τον κόσμο το 2025, θα έκλαιγε.
Αναφερόμενος άμεσα στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς, είπε:
Αυτό που έγινε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, και αυτό που συνέβη εδώ στο Άουσβιτς, έχουν ένα κοινό νήμα: το πανάρχαιο μίσος για τους Εβραίους.
Σήμερα, βλέπουμε ανατριχιαστικούς παραλληλισμούς σε όλο τον κόσμο, σε όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, ακόμη και την Αυστραλία.
Σήμερα, Εβραίοι καθηγητές έχουν απολυθεί. Σήμερα, στα εβραϊκά παιδιά έχουν πει να κρύβουν κάθε εξωτερικό σημάδι ότι είναι Εβραίοι. Σήμερα, γίνονται μαζικές διαδηλώσεις κατά των Εβραίων. Σήμερα, βλέπουμε χυδαία σχόλια σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τότε σας θυμίζω ότι δεν είμαστε στο 1933 ή στο 1939. Είμαστε στο 2025. Το μίσος για τους Εβραίους είχε τους πρόθυμους υποστηρικτές του τότε, και τους έχει και τώρα».
Προειδοποίησε ρητά κατά της «αδιαφορίας» απέναντι στον αυξανόμενο αντισημιτισμό, λέγοντας ότι «τα μαθήματα του Άουσβιτς δεν αφορούν μόνο τους Εβραίους, αφορούν ολόκληρο τον κόσμο».
Σήμερα, δεν μπορώ να σταθώ εδώ και να κοιτάξω αυτούς τους επιζώντες και να πω ότι όλα είναι εντάξει, όπως έκανα στο παρελθόν. Επειδή δεν είναι όλα εντάξει. Τα λόγια του Ρόμαν Κεντ μας στοιχειώνουν».
«Πάρτε στα σοβαρά αυτά που κηρύττουν οι εχθροί της δημοκρατίας», προειδοποιεί επιζών του Άουσβιτς για την άνοδο της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς
Μιλώντας νωρίτερα, ο επιζών του Άουσβιτς Leon Weintraub προέτρεψε «τους νέους να είναι ευαίσθητοι σε όλες τις εκφράσεις μισαλλοδοξίας και μνησικακίας προς τους διαφορετικούς», ενώ προειδοποίησε ρητά για την άνοδο των «εχθρών της δημοκρατίας».
«Ας είμαστε πολύ σοβαροί και ας πάρουμε στα σοβαρά αυτό που κηρύττουν οι εχθροί της δημοκρατίας. Επιδιώκουν πραγματικά να εφαρμόσουν τα συνθήματα που προωθούν, αν καταφέρουν να αποκτήσουν την εξουσία.
Πρέπει να αποφύγουμε το λάθος της δεκαετίας του 1930, όταν ο κόσμος απέτυχε να πάρει στα σοβαρά το ναζιστικό καθεστώς και υποτιμήθηκαν τα σχέδιά του να δημιουργήσει ένα κράτος απαλλαγμένο από Εβραίους, Ρομά και ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις ή ασθενείς ή όσους θεωρούνταν ακατάλληλοι για να ζήσουν».
Ο Weintraub επεσήμανε επίσης την ύπαρξη ακροδεξιών εθνικιστικών κινημάτων στην Πολωνία και «σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες».
«Με θλίβει βαθύτατα να βλέπω σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στη χώρα μας [Πολωνία], ναζιστικού τύπου στολές και συνθήματα να παρελαύνουν ανοιχτά σε πορείες, να δηλώνουν περήφανα εθνικιστές και να ταυτίζονται με τις ναζιστικές ιδέες, με την ιδεολογία … που δολοφόνησε εκατομμύρια ανθρώπους που θεωρούνταν υπάνθρωποι- αυτή η ιδεολογία που διακηρύσσει την εχθρότητα και το μίσος προς τους άλλους, θεωρεί τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και την ομοφοβία ως αρετές.
Επιζών του Άουσβιτς προειδοποιεί για την «τεράστια άνοδο του αντισημιτισμού
Ο Marian Turski, μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου του Άουσβιτς και επιζών του Άουσβιτς, σε μια συγκινητική ομιλία, είπε:
«Κανείς δεν πρέπει να φοβάται καθόλου. Βλέπουμε στον σύγχρονο κόσμο, σήμερα και τώρα, μια τεράστια αύξηση του αντισημιτισμού. Αυτός ακριβώς ο αντισημιτισμός οδήγησε στο Ολοκαύτωμα».
Ο Πολωνός πρόεδρος μαζί με επιζώντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης
Οι ηλικιωμένοι επιζώντες των στρατοπέδων, μερικοί φορώντας μπλε-άσπρα ριγέ κασκόλ που θυμίζουν τις στολές των φυλακών τους, περπάτησαν μαζί προς το Τείχος του Θανάτου, όπου εκτελέστηκαν οι κρατούμενοι, συμπεριλαμβανομένων των Πολωνών που αντιστάθηκαν στην κατοχή της χώρας τους.
Τους συνόδευσε ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, το έθνος του οποίου έχασε 6 εκατομμύρια πολίτες κατά τη διάρκεια του πολέμου. Κρατούσε ένα κερί και περπάτησε μαζί με τον διευθυντή του Κρατικού Μουσείου Άουσβιτς-Μπίρκεναου, Πιότρ Τσιβίνσκι.
«Εμείς οι Πολωνοί, στη γη των οποίων -που εκείνη την εποχή κατείχαν οι ναζί Γερμανοί- οι Γερμανοί έχτισαν αυτή τη βιομηχανία εξόντωσης και αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης, είμαστε σήμερα οι θεματοφύλακες της μνήμης», δήλωσε ο Ντούντα στους δημοσιογράφους.
Ο Πολωνός πρόεδρος μίλησε για το «αφάνταστο κακό» που προκλήθηκε σε τόσους πολλούς ανθρώπους, ιδίως στον εβραϊκό λαό.
Συνολικά, το ναζιστικό καθεστώς δολοφόνησε έξι εκατομμύρια Εβραίους από όλη την Ευρώπη, εξοντώνοντας τα δύο τρίτα των Εβραίων της Ευρώπης και το ένα τρίτο όλων των Εβραίων παγκοσμίως.
Το 2005, τα Ηνωμένα Έθνη όρισαν την 27η Ιανουαρίου ως Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.
«Καθήκον μας να θυμόμαστε τα ανείπωτα εγκλήματα» δήλωσε η Φον ντερ Λάιεν για τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος
«Καθώς οι τελευταίοι επιζώντες λιγοστεύουν, είναι καθήκον μας ως Ευρωπαίοι να θυμόμαστε τα ανείπωτα εγκλήματα και να τιμούμε τη μνήμη των θυμάτων» δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία είναι Γερμανίδα, στο X.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος ηγείται ενός έθνους που υπερασπίζεται τον εαυτό του απέναντι στη βίαιη εισβολή της Ρωσίας, τοποθέτησε ένα κερί στο μνημείο του Ολοκαυτώματος Babyn Yar μία ημέρα πριν στο Κίεβο, όπου δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Τη Δευτέρα έφτασε στην Πολωνία για να παραστεί στις εκδηλώσεις μνήμης.
Ζελένσκι: Το κακό παραμένει ακόμη στον κόσμο
«Το κακό που επιδιώκει να καταστρέψει τις ζωές ολόκληρων εθνών παραμένει ακόμη στον κόσμο», έγραψε ο Ουκρανός πρόεδρος στη σελίδα του στο Telegram.
Οι εκδηλώσεις μνήμης θα κορυφωθούν όταν παγκόσμιοι ηγέτες και βασιλείς θα συναντηθούν με ηλικιωμένους επιζώντες των στρατοπέδων, οι νεότεροι από τους οποίους είναι 80 ετών, στο Μπίρκεναου, το τμήμα του Άουσβιτς όπου έλαβε χώρα η μαζική δολοφονία των Εβραίων.
Εφέτος δεν θα μιλήσουν πολιτικοί -Ποιοι παρίστανται στις εκδηλώσεις, ποιος εκπροσωπεί την Ελλάδα.
Εφέτος δεν έχουν κληθεί να μιλήσουν πολιτικοί. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας των επιζώντων, από τους οποίους αναμένονται περίπου 50, οι διοργανωτές επιλέγουν να τους καταστήσουν το επίκεντρο των εκδηλώσεων. Θα μιλήσει επίσης ο Ρόναλντ Λόντερ, πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου.
Την Ελλάδα εκπροσωπεί ο υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου.
Μεταξύ των ηγετών που αναμένεται να παραστούν είναι ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς και ο πρόεδρος, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ.
Σύμφωνα με το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων dpa, η Γερμανία δεν έχει στείλει ποτέ στο παρελθόν και τους δύο ανώτατους κρατικούς εκπροσώπους της στους εορτασμούς.
Είναι ένα σημάδι της συνεχούς δέσμευσης της Γερμανίας να αναλάβει την ευθύνη για τα εγκλήματα του έθνους, ακόμη και με ένα ακροδεξιό κόμμα να κερδίζει αυξημένη υποστήριξη τα τελευταία χρόνια.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα παρευρεθεί αφού πρώτα αποτίσει φόρο τιμής στο Μνημείο της Σοά στο Παρίσι, έναν συμβολικό τάφο για τα έξι εκατομμύρια Εβραίους που δεν έχουν τάφο, και συναντηθεί με έναν επιζώντα από το Άουσβιτς και έναν από το στρατόπεδο Μπέργκεν-Μπέλσεν.
Ο βασιλιάς της Βρετανίας Κάρολος Γ' θα είναι επίσης εκεί, μαζί με βασιλείς και βασίλισσες από την Ισπανία, τη Δανία και τη Νορβηγία.
Οι Ρώσοι εκπρόσωποι ήταν στο παρελθόν κεντρικοί προσκεκλημένοι στις επετειακές εκδηλώσεις, σε αναγνώριση της απελευθέρωσης του στρατοπέδου από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Ιανουαρίου 1945 και των τεράστιων απωλειών των σοβιετικών δυνάμεων στην ήττα των Συμμάχων από τη ναζιστική Γερμανία. Αλλά δεν είναι ευπρόσδεκτοι μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έστειλε μήνυμα στους συμμετέχοντες, λέγοντας:
«Θα θυμόμαστε πάντα ότι ήταν ο Σοβιετικός στρατιώτης που συνέτριψε αυτό το φοβερό, ολοκληρωτικό κακό και κέρδισε τη νίκη, το μεγαλείο της οποίας θα παραμείνει για πάντα στην Παγκόσμια Ιστορία».
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε σε ενημέρωση την Πέμπτη: «Υπάρχει κάτι που πρέπει να ειπωθεί στους διοργανωτές και σε όλους τους Ευρωπαίους που θα είναι εκεί: οι ζωές σας, η εργασία και ο ελεύθερος χρόνος σας, η ίδια η ύπαρξη των εθνών σας, τα παιδιά σας, έχουν πληρωθεί από Σοβιετικούς στρατιώτες, τις ζωές τους, το αίμα τους».