Κρύος ιδρώτας λούζει πολλούς ηγέτες στην Ευρώπη στην ιδέα της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, που θα οδηγούσε σε μια ακόμη μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση την ήδη αποδυναμωμένη Γηραιά Ήπειρο.
Πολιτικοί αναλυτές και δημοσκόποι που εργάζονται για κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη βλέπουν ολοένα και περισσότερο τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ να ετοιμάζεται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά come back στον Λευκό Οίκο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείουν νίκη της Κάμαλα Χάρις, η εκλογή της οποίας θα συνιστούσε σε μεγάλο βαθμό τη συνέχιση του status quo στις διατλαντικές σχέσεις.
Μια νίκη του Τραμπ θα πυροδοτούσε κύμα πανικού στην σε μεγάλο βαθμό ακυβέρνητη Ευρώπη με τους δύο πολέμους στην περιφέρειά της, σχολιάζει σε ανάλυσή του το Politico.
H αλήθεια είναι ότι η ΕΕ έχει ήδη επιβιώσει από μία προεδρία Τραμπ και ορισμένοι ηγέτες θα υποστήριζαν μάλιστα ότι αναδείχθηκε ισχυρότερη εξαιτίας του Ρεπουμπλικανού μεγιστάνα. Αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διαμορφώνεται μια συναίνεση ότι η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα ενθάρρυνε τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, θα πυροδοτούσε πιθανώς έναν καταστροφικό εμπορικό πόλεμο και θα αναζωπύρωνε τις πολιτικές διαιρέσεις στη Γηραιά Ήπειρο, σε μια περίοδο που η οικονομία της τρεκλίζει, όπως και οι ηγεσίες στο Παρίσι και το Βερολίνο.
«Μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα ήταν διαφορετική» δήλωσε η Λέσλι Βιντζαμούρι, διευθύντρια του προγράμματος ΗΠΑ και Αμερικής στη βρετανική δεξαμενή σκέψης Chatham House. «Γνωρίζει πλέον ποιοι αισθάνεται ότι τον έχουν αδικήσει τόσο στη διεθνή σκηνή όσο και στο εσωτερικό και έχει επεξεργαστεί με τους επιτελείς του κάποια σχέδια για το πώς θα τους κόψει τα πόδια» εξήγησε.
Νίκη Τραμπ θα ενθαρρύνει τον Πούτιν
Μετά την πρώτη νίκη του Τραμπ προ οκταετίας οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούσαν να παρηγορηθούν με την ιδέα πως, ό,τι κι αν συνέβαινε στις ΗΠΑ η Γηραιά Ήπειρος ήταν ένα νησί σταθερότητας, ασφαλές υπό την καθοδήγηση της ισχυρής Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ. Αλλά αυτή τη φορά, η ευρωπαϊκή ηγεσία είναι απούσα σε μεγάλο βαθμό. Ο διάδοχος της Μέρκελ στην καγκελαρία Όλαφ Σολτς, μετά βίας κρατά ενωμένο τον κυβερνητικό συνασπισμό του ενώ στη Γαλλία η ισχύς του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν έχει συρρικνωθεί μετά την άνοδο της ακροδεξιάς.
Την ίδια ώρα «φλέγεται» η περιοχή γύρω από την Ευρώπη με τους πολέμους σε Ουκρανία, Λωρίδα της Γάζας και Λίβανο να συγκεντρώνουν την προσοχή των ηγετών και να εξαντλούν τους δυτικούς στρατιωτικούς και οικονομικούς πόρους. Χωρίς διαρκή αμερικανική υποστήριξη υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα αναφορικά με το για πόσο διάστημα ακόμη θα μπορέσει η Ουκρανία να αντισταθεί στις δυνάμεις του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Στη Βρετανία η νέα κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ ανησυχεί ότι ο Τραμπ θα τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κόβοντας την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο ή εξαρτώντας την από άμεσες ειρηνευτικές συνομιλίες που θα παραχωρούσαν εδάφη στη Ρωσία.
Η δέσμευση του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία εντός 24 ωρών από την ανάληψη της εξουσίας αντιμετωπίζεται με ανάλογη σοβαρότητα και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. «Η βοήθεια θα μπορούσε να σταματήσει εν μία νυκτί. Ο Πούτιν θα θελήσει να το εκμεταλλευτεί και να πει ότι παίρνω το Ντονμπάς, την Κριμαία και μετά θα περιμένω μέχρι την επόμενη φορά» δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Politico. Κι ανησυχία είναι ότι αυτή η «επόμενη φορά» θα μπορούσε να εκδηλωθεί με μια επίθεση σε κράτη μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, όπως οι χώρες της Βαλτικής καθώς ο Πούτιν επιδιώκει να δοκιμάσει την ήδη χλιαρή δέσμευση του Τραμπ στο ΝΑΤΟ και την αντοχή του Άρθρου 5 του Βορειατλαντικού Συμφώνου περί αμοιβαίας άμυνας σε περίπτωση που κράτος μέλος του δεχθεί επίθεση.
Η Γαλλία πιέζει για ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης
Η Γαλλία έχει αξιοποιήσει την πιθανότητα επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο ως ευκαιρία για να παροτρύνει άλλες ευρωπαϊκές χώρες να ενισχύσουν τις στρατιωτικές τους δυνατότητες. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους ψηφοφόρους στο Ουισκόνσιν να αποφασίσουν για την ευρωπαϊκή ασφάλεια», δήλωσε ο Μπενζαμέν Χαντάντ, αναπληρωτής υπουργός Ευρώπης και εξωτερικών υποθέσεων της Γαλλίας αρμόδιος για τα ευρωπαϊκά θέματα.
Η Γαλλία θα συνεργαστεί με όποιον νικήσει σήμερα Τρίτη στις αμερικανικές εκλογές, σημείωσε ο Χαντάντ, αλλά επέμεινε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να μελετήσει επειγόντως πώς να κινηθεί σε έναν κόσμο στον οποίο δεν θα μπορεί πλέον να υπολογίζει στις ΗΠΑ. «Το θέμα είναι η ευρωπαϊκή μας ασφάλεια. Πρέπει να είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε (τους Ουκρανούς) όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα», υπογράμμισε.
Το πρόβλημα είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες -της Γαλλίας συμπεριλαμβανομένης- τάσσονται την τελευταία διετία υπέρ της ενίσχυσης των στρατών τους, αλλά πέραν της Πολωνίας λιγοστοί το έχουν κάνει πράξη.
Φόβοι για διατλαντικό εμπορικό πόλεμο
Μια δεύτερη ανησυχία στην Ευρώπη είναι ότι ο Τραμπ θα αναζωπυρώσει έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο. Ο Ρεπουμπλικανός προεδρικός υποψήφιος έχει απειλήσει να επιβάλει δασμούς από 10% έως 20% σε όλες τις εισαγωγές στις ΗΠΑ για να επαναφέρει τις θέσεις εργασίας στην εγχώρια μεταποίηση και μολονότι το Πεκίνο παραμένει το επίκεντρο της οργής του, την περασμένη εβδομάδα αποκάλεσε «μίνι Κίνα» την ΕΕ.
Κορυφαίοι Ευρωπαίοι εμπορικοί αξιωματούχοι δήλωσαν πρόσφατα στους πρεσβευτές της ΕΕ ότι θα είναι έτοιμοι ενμ ανάγκη να αντιδράσουν σε ενδεχόμενες εμπορικές διαμάχες. Αλλά και στο Λονδίνο ο κίνδυνος ενός αναζωπυρωμένου εμπορικού πολέμου απασχολεί το επιτελείο του πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ, που επεξεργάζεται σχέδια έκτακτης ανάγκης εάν ο Τραμπ νικήσει και αποφασίσει να υλοποιήσει τις απειλές του για τους δασμούς.
Ο Τραμπ έχει προτείνει την επιβολή δασμών 100% σε όλα τα εισαγόμενα οχήματα, κάτι που θα ήταν καταστροφικό για τις χώρες με σημαντικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Η γερμανική οικονομία, επί παραδείγματι, που ήδη συναντά μεγάλες δυσκολίες, θα υποστεί πλήγμα -0,23% στο ΑΕΠ ως αποτέλεσμα της εμπορικής πολιτικής του Τραμπ, σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε το London School of Economics (LSE).
«Αυτοί οι δασμοί θα επηρεάσουν την αμερικανική οικονομία, όχι μόνο τους κινεζικούς και ευρωπαϊκούς τομείς, οπότε η προώθηση αυτών των πολιτικών από τον Ντόναλντ Τραμπ, εφόσον εκλεγεί, θα είναι τρομερή για τις οικονομίες ανά την υφήλιο», δήλωσε ο συντάκτης της μελέτης Ορελιάν Σοσέ του Ερευνητικού Ινστιτούτου Grantham του LSE για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον.
Ο ανταγωνισμός που θα πυροδοτούσε ένας εμπορικός πόλεμος δεν θα είχε μόνο οικονομικό αντίκτυπο. Όσον αφορά στην ασφάλεια η Βρετανία είναι παραδοσιακά ένας από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ, αλλά οι πολιτικές εντάσεις είναι ήδη εμφανείς.
Οι σχέσεις μεταξύ του Τραμπ και της νέας κεντροαριστερής κυβέρνησης του Στάρμερ είναι ήδη προβληματικές καθώς ο Ρεπουμπλικάνος επιτέθηκε στο «ακροαριστερό» Εργατικό Κόμμα του Στάρμερ για το γεγονός ότι κάποια μέλη του έκαναν προεκλογική εκστρατεία υπέρ της Κάμαλα Χάρις, ισχυριζόμενος ότι αυτό «ισοδυναμεί με ξένη παρέμβαση στην αμερικανική δημοκρατία».
Φόβοι για την πολιτική του Τραμπ στη Μέση Ανατολή
Ο απολογισμός της πρώτης θητείας του Τραμπ αναφορικά με τη Μέση Ανατολή συνιστά άλλη μια πηγή ανησυχίας για τους Ευρωπαίους, αφού εκτροχίασε τότε διεθνή συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, την οποία υποστήριζαν η Γερμανία, η Γαλλία, η ΕΕ και η Βρετανία.
«Σε μια δεύτερη θητεία του Τραμπ θα επανέλθει η πολιτική άσκσης “μέγιστης πίεσης” στο Ιράν, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει το ενδεχόμενο άμεσων πληγμάτων στο Ιράν και στοχευμένων δολοφονιών», αναφέρει ανάλυση του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και σημειώνει «Αν και το σχέδιο [μιας κυβέρνησης Τραμπ] θα είχε ως στόχο την αποκατάσταση της αποτροπής, ο κίνδυνος μιας άμεσης σύγκρουσης μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης θα αυξανόταν».
Διαιρέσεις στην Ευρώπη
Πέραν τούτων υπάρχει και η πίεση που θα ασκούσε μια δεύτερη προεδρία Τραμπ στην ίδια την Ευρώπη. Στις ΗΠΑ ο Τραμπ είναι ο πιο διχαστικός πολιτικός της σύγχρονης εποχής, αλλά διχάζει και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μεταξύ τους, κάτι που θα καταστήσει ακόμη δυσκολότερο για τους αξιωματούχους των Βρυξελλών τον συντονισμό οποιασδήποτε αντίδρασης σε επίπεδο ΕΕ για το εμπόριο ή την ασφάλεια.
Μπορεί μια νίκη του Τραμπ να προκαλέσει δυσφορία στις ηγεσίες στο Λονδίνο, το Βερολίνο και το Παρίσι, αλλά οι αυταρχικοί και οι ακροδεξιοί ηγέτες της Ευρώπης, όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν και η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι, θα τη δουν ως δικαίωση των θέσεών τους.
Ο Όρμπαν, ο οποίος ήρθε σε ρήξη με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες όταν επισκέφθηκε το περασμένο καλοκίρι τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα, εμφανιζόταν τακτικά στις συγκεντρώσεις των υπερσυντηρητικών στις ΗΠΑ, στις οποίες κυριαρχεί ο Τραμπ. Αυτό οδήγησε ορισμένους στην εικασία ότι θα μπορούσε να σπεύσει να συγχαρεί τον Ρεπουμπλικανό προεδρικό υποψήφιο ακόμη και αν δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο το εκλογικό αποτέλεσμα.
Αναφορικά με τη Μελόνι οι σύμμαχοί της στη Ρώμη λένε ότι θα ήταν ιδανική για να λειτουργήσει ως ο νέος «υποβολέας» του Τραμπ στην Ευρώπη. Ο Αντρέα Ντι Τζουζέπε, βουλευτής που εκπροσωπεί τους Ιταλούς στη Βόρεια Αμερική και μέλος του κόμματος της Μελόνι, είπε ότι για τη Ρώμη θα ήταν ευπρόσδεκτη μια νίκη του Τραμπ. «Αν χρειαστεί ο πρόεδρος Τραμπ έναν μεσάζοντα στην Ευρώπη, ποιος θα ήταν καλύτερος από τη Τζόρτζια Μελόνι. Είναι οπαδός του από την πρώτη στιγμή», δήλωσε.
Αλλά ακόμη και στη Γερμανία ορισμένοι βλέπουν ευκαιρίες σε περίπτωση νίκης του Τραμπ με υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης συνασπισμού να παραδέχονται κατ’ ιδίαν ότι είναι πιο πιθανή μια κατάρρευση της συμμαχίας του Όλαφ Σολτς αν επικρατήσει η Κάμαλα Χάρις. Κι αυτό γιατί η προοπτική εκλογικής νίκης του Τραμπ θα συνιστούσε τέτοια απειλή για την παγκόσμια πολιτική σταθερότητα ώστε οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι – Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Φιλελεύθεροι – θα έπρεπε να το σκεφτούν πολύ σοβαρά πριν διαλύσουν τη συμμαχία τους.