Σε καταγγελία για τον διορισμό από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο ενός επισκόπου στις ΗΠΑ για την επιστασία των αλβανόφωνων κοινοτήτων στη χώρα προχώρησε η Ιερά Σύνοδος της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Εκκλησίας της Αλβανίας, στην οποία επικεφαλής είναι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, καταγγέλλεται τόσο ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος όσο και το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την εκλογή σε επίσκοπο του αρχιμανδρίτη Θεοφάνη Κόγια (Arjan Koja) με τον ψιλό τίτλο Φιλομηλίου για την επιστασία των αλβανόφωνων κοινοτήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Όπως αναφέρει το ανακοινωθέν της Εκκλησίας της Αλβανίας, ο π. Θεοφάνης Κόγια είναι «γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών», με την προαγωγή του να δημιουργεί έκπληξη -όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά- στους πιστούς στη γειτονική χώρα.
Αναλυτικά το ανακοινωθέν της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας:
«Ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης (Arjan) Koja, γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών, γεννήθηκε στα Τίρανα το 1966.
Φοίτησε για λίγο στο Ιερατικό Φροντιστήριο του Δυρραχίου και στη συνέχεια μετέβη στη Ρουμανία, όπου χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Επιστρέφοντας στη χώρα, επικεφαλής μιας ομάδας υπερεθνικιστών, την 8η Οκτωβρίου 1995 εκδίωξε, κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, από τον Ιερό Ναό της Παναγίας στο Κάστρο, στην παλαιά πόλη του Ελμπασάν, τους λειτουργούς της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Εκεί εγκατέστησε τον Νικόλα Μάρκου, "χειροτονημένο" από σχισματικό Επίσκοπο της Εκκλησίας των Σκοπίων, με την ονομασία "Ανεξάρτητη Εθνική Αλβανική Ορθόδοξη Εκκλησία Αγία Μαρία Ελμπασάν" (Kisha Ortodokseepavarur Kombetareshqiptare Shen Maria Elbasan). (Για την οδυνηρή αυτή διχαστική ενέργεια βλ. εφημερίδα "Ngjallja" - Νοέμβριος 1995).
Έκτοτε ο συνεργός του Νικόλας Μάρκου δεν έπαυσε να αποκαλεί δημοσίως την Ορθόδοξο Αυτοκέφαλο Εκκλησία της Αλβανίας ως ελληνική.
Χρησιμοποιώντας αμιγώς εθνικιστική και πολιτική ορολογία, συνεχίζει να κατέχει τον ιστορικό ορθόδοξο ναό του Ελμπασάν μέχρι σήμερα. (Βλέπε άνω των 15 σχετικές ανταποκρίσεις στην εφημερίδα "Ngjallja" π.χ. Νοέμβριος 2015, Φεβρουάριος 2016, Απρίλιος 2016, Νοέμβριος 2018).
Μετά την αποτυχία του, ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης εγκαταστάθηκε στις Η.Π.Α., όπου εντάχθηκε στην Ρουμανική Εκκλησία.
Δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τις διασπαστικές ενέργειές του στα πρώτα χρόνια της ανασυστάσεως της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Προ τριετίας μετακινήθηκε στη Βοστώνη και αναζήτησε να γίνει Επίσκοπος εις διαδοχήν του Μητροπολίτου κυρού Nikon Liolin. Παρά ταύτα, η ηγεσία της O.C.A. απέφυγε την εκλογή του, όταν πληροφορήθηκε υπεύθυνα τις ανατρεπτικές ενέργειές του.
Προσφάτως επιδίωξε να ενταχθεί στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής.
Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ελπιδοφόρος τού υποσχέθηκε προαγωγή εις Επίσκοπον και με ταχύτατες διαδικασίες, κατά την επίσημη ανακοίνωση, εξελέγη Επίσκοπος Φιλομηλίου "ως Αρχιερατικώς Προϊστάμενος διά τας υπό το Οικουμενικόν Πατριαρχείονεν Ηνωμένες Πολιτείαις Αμερικής Αλβανοφώνους Ορθοδόξους Κοινότητας".
Η έκπληξη και η απορία είναι διάχυτες στους Ορθοδόξους της Αλβανίας για την απροσδόκητη αυτή εξέλιξη, με την εμμονή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου.
Περιοριζόμαστε στην αναγκαία υπενθύμιση των διχαστικών προβλημάτων που προκάλεσε ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης κατά την εκ των ερειπίων ανασυγκρότηση της μαρτυρικής Εκκλησίας της Αλβανίας.
Τίρανα, 5 Ιουλίου 2023
Εκ της Αρχιγραμματείας της Ιεράς Συνόδου».
Το ανακοινωθέν του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το θέμα:
«Συνήλθεν, υπό την προεδρίαν της Α. Θ. Παναγιότητος, η Αγία και Ιερά Σύνοδος εις τας τακτικάς αυτής συνεδρίας την Τρίτην, 27ην, και την Τετάρτην, 28ην τ.μ. Ιουνίου 2023.
Κατά τας συνεδρίας ταύτας, εθεωρήθησαν άπαντα τα εν τη ημερησία διατάξει αναγεγραμμένα θέματα, εφ' ων και ελήφθησαν αι προσήκουσαι αποφάσεις.
Το Ιερόν Σώμα εξήτασε μετ' εισήγησιν της Α. Θ. Παναγιότητος την υπό του καθαιρεθέντος υπό της Εκκλησίας Ρωσίας κ. Ιωάννου Koval γενομένην έκκλητον προσφυγήν και, διαπιστώσαν ότι οι δι' ους ετιμωρήθη ούτος λόγοι δεν ήσαν εκκλησιαστικοί αλλ' η στάσις αυτού περί του διεξαγομένου κατά της Ουκρανίας πολέμου, ήρε την επ' αυτού επιβληθείσαν ποινήν της καθαιρέσεως και επανέφερεν αυτόν εις τον ον έφερεν ιερατικόν βαθμόν (βλ. Κανόνας 9ον και 17ον της Δ' Οικουμενικής Συνόδου).
Μετά τούτο και κατόπιν εγγράφου αιτήματος του ιδίου, ο Παναγιώτατος προσέλαβεν υπό το ωμοφόριον Αυτού τον διαληφθέντα, μέλλοντα ίνα διακονήση εν τοις εφ' εξής εις το κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου (βλ. ερμηνείαν Θεοδώρου Αντιοχείας του Βαλσαμώνος εις τους 17ον και 18ον Κανόνας της εν Τρούλλω και εις τον 10ον της Ζ' Οικουμενικών Συνόδων).
Εξάλλου, εν τέλει της δευτέρας συνεδρίας, προτάσει της Α. Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και ψήφων κανονικών γενομένων υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου, εν τω Πανσέπτω Πατριαρχικώ Ναώ, ο Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης κ. Θεοφάνης Koja εξελέγη Επίσκοπος υπό τον ψιλόν τίτλον της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Φιλομηλίου, ως Αρχιερατικώς Προϊστάμενος διά τας υπό το Οικουμενικόν Πατριαρχείον εν Ηνωμέναις Πολιτείαις Αμερικής Αλβανοφώνους Ορθοδόξους Κοινότητας.
Εκ της Αρχιγραμματείας της Αγίας και Ιεράς Συνόδου».