Μόλις 20 λεπτά με το αυτοκίνητο νότια από την πόλη Kilkenny της Ιρλανδίας, ένα εγκαταλελειμμένο μεσαιωνικό χωριό φημολογείται ότι κρύβει έναν μυστηριώδη χριστουγεννιάτικο θρύλο.
Ανάμεσα σε καταπράσινα λοφώδη βοσκοτόπια με πρόβατα που βόσκουν και ένα νεκροταφείο με τάφους που χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα, τα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου δεσπόζουν πάνω από το οικογενειακό σπίτι της Maeve και του Joe O'Connell. Μεταξύ εκείνων που αναπαύονται εκεί αιώνια είναι οι πρώτοι κάτοικοι του κτήματος, ενορίτες της εκκλησίας και -σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο- ο Άγιος Νικόλαος των Μύρων. Ναι, ο Άγιος Νικόλαος που ενέπνευσε τον Άγιο Βασίλη (Santa Claus).
Σήμερα, οι O'Connell είναι οι ιδιοκτήτες και οι μοναδικοί (εν ζωή) κάτοικοι του Jerpoint Park, μιας ερημωμένης μεσαιωνικής πόλης του 12ου αιώνα, έκτασης 48,5 εκταρίων, 20 χιλιόμετρα νότια της πόλης Kilkenny της Ιρλανδίας. Ευρισκόμενος κατά μήκος του σημείου διασταύρωσης των ποταμών Nore και Little Arrigle, ο οικισμός (που παλαιότερα ονομαζόταν Newtown Jerpoint) πιστεύεται ότι ιδρύθηκε από τους Νορμανδούς, οι οποίοι έφτασαν στην Ιρλανδία γύρω στο 1160 μ.Χ.
Σύμφωνα με ένα σχέδιο διατήρησης που καταρτίστηκε από το Συμβούλιο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ιρλανδίας, η πόλη άκμασε μέχρι τον 15ο αιώνα, με αρχαιολογικά στοιχεία να αποκαλύπτουν σπίτια, μια αγορά, έναν πύργο, μια γέφυρα, δρόμους, έναν μύλο, ένα σύστημα διαχείρισης νερού και το κοντινό αββαείο Jerpoint, το οποίο υπάρχει ακόμη και σήμερα. Αλλά τον 17ο αιώνα οι κάτοικοι της πόλης είχαν εξαφανιστεί, πιθανότατα από έναν συνδυασμό βίαιων επιθέσεων και πανούκλας.
Το πώς ο φημολογούμενος τόπος ανάπαυσης του Αγίου Νικολάου κατέληξε σε μια πόλη-φάντασμα που μετατράπηκε σε ιδιωτικό αγρόκτημα είναι κάτι σαν μυστήριο. Αλλά ορισμένοι -συμπεριλαμβανομένων και των O'Connells- πιστεύουν ότι η τοπική παράδοση μπορεί να ρίξει φως στον αξιοσημείωτο ισχυρισμό.
«Ο θρύλος λέει ότι ήταν πάντα εδώ», είπε η Maeve καθώς ξεναγούσε τη δημοσιογράφο του BBC, S.J. Velasquez, στην ιδιοκτησία, συνοδευόμενη από τον Tim, το φιλικό σοκολατί λαμπραντόρ της οικογένειάς της. Κοίταξε προς την κατεύθυνση ενός περίτεχνου πέτρινου ομοιώματος στο νεκροταφείο της εκκλησίας. Στην επίπεδη ταφόπλακα απεικονιζόταν η μορφή ενός άνδρα που στεκόταν με τα χέρια ενωμένα στους αντίχειρες, με τις παλάμες στραμμένες προς τα έξω, παραπέμποντας στη φιλανθρωπική φύση του ενταφιασμένου. «Είναι δοτικός», είπε.
Ο συμβολισμός, φυσικά, δεν χρειάζεται πολλές εξηγήσεις για όποιον μεγάλωσε λαμβάνοντας δώρα από τον Άγιο Βασίλη, τον Kris Kringle, τον Father Christmas και τα πολλά άλλα ψευδώνυμα του Αγίου Νικολάου. Αν και ο Άγιος Βασίλης είναι ζωντανός και καλά στις καρδιές όσων πιστεύουν, το πρόσωπο που ενέπνευσε αυτές τις θρυλικές φιγούρες ήταν ο θνητός άνθρωπος, ο Άγιος Νικόλαος από τα Μύρα.
Προτού γίνει άγιος, ο Νικόλαος ήταν ένα ορφανό αγόρι που γεννήθηκε στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη των Πατάρων και έδωσε την κληρονομιά του στους «άπορους, στους αρρώστους και στους φτωχούς», σύμφωνα με το Vatican News. Έγινε επίσκοπος των Μύρων, που σήμερα αποτελεί μέρος της σημερινής Τουρκίας -συμμετείχε στη Σύνοδο της Νίκαιας το 325 που ανακήρυξε τον Ιησού ως γιο του Θεού-, πέθανε στα Μύρα στις 6 Δεκεμβρίου 343 και θάφτηκε στα Μύρα. Ωστόσο, η ακριβής τοποθεσία της σορού του Αγίου Νικολάου συνεχίζει να προβληματίζει τους μελετητές.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο τάφος του βρίσκεται άθικτος κάτω από το δάπεδο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στην Αττάλεια της Τουρκίας. Άλλοι ισχυρίζονται ότι το σώμα του κλάπηκε και μεταφέρθηκε στο Μπάρι της Ιταλίας, όπου αναπαύεται σε μια κρύπτη κάτω από τη βασιλική του Αγίου Νικολάου. Ακόμη περισσότερο, πολλοί υποστηρίζουν ότι λείψανα από το σώμα του Αγίου Νικολάου αρπάχτηκαν και στη συνέχεια πουλήθηκαν, ανταλλάχθηκαν ή χαρίστηκαν σε ανθρώπους και εκκλησίες σε όλο τον κόσμο.
Η Maeve έσκυψε προς τα μέσα, δείχνοντας τις εικόνες δύο ανδρικών μορφών που κρυφοκοιτούσαν πάνω από τους ώμους του Αγίου Νικολάου στο ομοίωμα. Αντιπροσωπεύουν τους δύο σταυροφόρους ιππότες που υποτίθεται ότι ήταν υπεύθυνοι για τη μεταφορά του σώματος του Αγίου Νικολάου από τον τόπο ταφής του στην Τουρκία στην Ιταλία «για φύλαξη», εξήγησε. Κατά τη διάρκεια της αποστολής τους, ο θρύλος λέει ότι οι ιππότες πήραν μαζί τους ένα λείψανο του αγίου στην Ιρλανδία, όπου κατέληξε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Newtown Jerpoint και, τελικά, θάφτηκε στο νεκροταφείο της εκκλησίας.
Καθώς ο Tim περπατούσε στους χώρους του νεκροταφείου, η Maeve διηγήθηκε πώς η ίδια και ο Joe έγιναν ιδιοκτήτες του Jerpoint Park πριν από 16 χρόνια. «Ήταν μια καταπληκτική μέρα, για να είμαι ειλικρινής», θυμήθηκε. «Είχαμε αγοράσει το καλύτερο παράδειγμα εγκαταλελειμμένης πόλης, όχι μόνο στην Ιρλανδία, αλλά και στα βρετανικά νησιά».
Το Jerpoint Park είναι σήμερα ένα αγρόκτημα που λειτουργεί, και αυτό που η Maeve αποκάλεσε «παρθένο χώρο» που παραμένει ανεξερεύνητος. Αλλά ορισμένοι μελετητές επισημαίνουν: «Ο ίδιος ο χώρος όπου βρίσκεται τώρα ο τάφος δεν είναι καν η αρχική τοποθεσία. Μεταφέρθηκε το 1839», δήλωσε ο Nathan Mannion, επικεφαλής εκθέσεων και προγραμμάτων στο EPIC, το μουσείο μετανάστευσης της Ιρλανδίας. «Έτσι, εκεί όπου βλέπετε τώρα την ταφόπλακα στο Newtown Jerpoint δεν είναι η αρχική τοποθεσία».
Ο Mannion, που κατάγεται από την κομητεία Kilkenny, θυμάται ότι μεγάλωσε με φήμες για τον τάφο του Αγίου Νικολάου στο Jerpoint Park, οι οποίες πυροδότησαν την περιέργειά του και τη δίψα του για γεγονότα. «Πάντα με ενδιέφερε η ιστορία, φυσικά», είπε, «και είναι αυτό με οδήγησε εκεί που βρίσκομαι».
Όσον αφορά το περιεχόμενο του τάφου του Jerpoint Park, ο Mannion παραδέχεται ότι, χωρίς φυσικά στοιχεία, «το να πούμε οτιδήποτε με κάποιον βαθμό βεβαιότητας για αυτή την ιστορία είναι απίθανο». Ενώ ορισμένοι πιστεύουν ότι ένα λείψανο του Αγίου Νικολάου είναι θαμμένο εκεί, είπε ότι άλλοι πιστεύουν πως έχει σημειωθεί λάθος στον τάφο και ότι στην πραγματικότητα περιέχει τα λείψανα ενός τοπικού ιερέα. «Θα σκεφτόταν κανείς ότι όταν μεταφέρθηκε το 1839, μπορεί να εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία για να δουν τι ακριβώς υπήρχε μέσα», αναρωτήθηκε φωναχτά.
Η Maeve δήλωσε πως δεν υπάρχουν σχέδια να ανασκαφεί ο τάφος και πιστεύει ότι υπάρχει λείψανο του αγίου θαμμένο σε αυτό το οικόπεδο. «Το ότι υπάρχει ένα ομοίωμα - έχει γίνει πολλή δουλειά για να παρουσιαστεί ένα λείψανο, οπότε προφανώς οι άνθρωποι ενδιαφέρθηκαν αρκετά για να σηματοδοτήσουν αυτό το σημείο», είπε. «Δεν θα έβαζες απλώς ένα τεράστιο σκαλιστό ομοίωμα στο τίποτα. Ξέρετε, σαν να πρέπει να υπάρχει κάτι».
Ο Mannion παραδέχεται ότι κανείς δεν μπορεί να ξέρει πραγματικά τι είναι θαμμένο κάτω από το πέτρινο ομοίωμα χωρίς να ξεθάψει τον τάφο. Σημείωσε πως το εμπόριο ιερών λειψάνων είναι μια προβληματική αγορά για όσο καιρό οι άνθρωποι και τα αντικείμενα θεωρούνται ιερά. Μέρη σωμάτων αγίων βρίσκουν τον δρόμο τους σε όλο τον κόσμο, αλλά ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιωθεί η αυθεντικότητά τους είναι η σύγκριση δειγμάτων DNA με άλλα επιβεβαιωμένα λείψανα.
«Έτσι, δεν ξέρω αν θα μπορέσω να αποδείξω οριστικά αν ο Άγιος είναι αληθινός ή όχι στην Ιρλανδία. Και δεν θα το ήθελα», παραδέχτηκε ο Mannion.
Η Maeve, διοχετεύοντας το πνεύμα των Χριστουγέννων, επιλέγει να πιστεύει. Το ίδιο και πολλοί από τους περίπου 10.000 τουρίστες που επισκέπτονται τον τάφο του Αγίου Νικολάου στο Jerpoint Park ετησίως.
Ακόμα κι έτσι, το Jerpoint Park σίγουρα δεν είναι ένας μεγάλος χριστουγεννιάτικος προορισμός -τεχνικά δεν είναι ανοιχτό για το κοινό εκείνη την εποχή του έτους- αλλά η Maeve δήλωσε ότι οι επισκέπτες είναι ευπρόσδεκτοι να επικοινωνήσουν απευθείας με το Jerpoint Park για να κλείσουν ιδιωτικές ξεναγήσεις κατόπιν διαθεσιμότητας. Ως επί το πλείστον, οι Δεκέμβρηδες είναι ήσυχοι στο Jerpoint Park. Η Maeve δήλωσε ότι η ίδια, ο Joe και τα δύο παιδιά τους γιορτάζουν τον Άγιο με μια ήσυχη οικογενειακή συγκέντρωση την ημέρα της γιορτής του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου, με «νόστιμα» μπισκότα μπαχαρικών Αγίου Νικολάου. Τα Χριστούγεννα συγκεντρώνονται με αγαπημένα πρόσωπα και απολαμβάνουν χρόνο μαζί ως οικογένεια. «Λατρεύω τα Χριστούγεννα», δήλωσε η Maeve. «Είναι τόσο μαγικά, έτσι δεν είναι;».
Άγιος Νικόλαος και Άγιος Βασίλης (Santa Claus)
Κατά την παράδοση, σύμφωνα με τη wikipedia, ο Νικόλαος υπήρξε προστάτης των φτωχών, ενώ έδινε και δώρα σε παιδιά και απόρους, συνήθως στα κρυφά, χωρίς να αποκαλύπτει την ταυτότητά του. Γι' αυτό στη Δύση η γιορτή του Αγίου Νικολάου, που λέγεται Santa Claus (σύντμηση του Santa Nicolaus), συνδέεται με τα Χριστούγεννα και με την ανταλλαγή δώρων που γίνεται τότε.
Στην Ελλάδα ταυτίζεται η μορφή του Άγιου Βασίλη (Santa Claus) που φοράει κόκκινα ρούχα και έχει λευκή γενειάδα, με τον Μέγα Βασίλειο, κυρίως για λόγους εορτολογίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην ουσία όμως ο συμβολισμός αναφέρεται στον Άγιο Νικόλαο και περιέχει στοιχεία από παγανιστικές, προχριστιανικές δοξασίες για τον «πατέρα του χιονιού» κ.λπ.
