Χιλιάδες Αφγανοί έχουν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στη χώρα τους, είκοσι χρόνια αφότου τους εκδίωξε ο υπό τις ΗΠΑ συνασπισμός.
Και έρχονται να προστεθούν στα πάνω από 2,2 εκατ. Αφγανών, που έχουν ήδη καταφύγει σε γειτονικές χώρες και τα 3,5 εκατ. που έγιναν εσωτερικοί πρόσφυγες λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων και της πολιτικής αστάθειας στο Αφγανιστάν.
Πόσοι Αφγανοί εγκαταλείπουν την πατρίδα τους;
Σαφής απάντηση προς το παρόν δεν μπορεί να δοθεί. Οι Ταλιμπάν που έχουν υπό τον έλεγχό τους όλα τα σημαντικά μεθοριακά περάσματα στα σύνορα του Αφγανιστάν με τα γειτονικά του κράτη έχουν πει ότι δεν θέλουν οι Αφγανοί να εγκαταλείψουν τη χώρα γι’ αυτό και επιτρέπουν σύμφωνα με το BBC, τη διέλευση μόνον σε εμπόρους και σ’ εκείνους που διαθέτουν νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα.
Όπως ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ (UNHCR), «μέχρι σήμερα όσοι πιθανώς κινδυνεύουν δεν έχουν σαφή δίαυλο εξόδου». Ωστόσο, κάποιοι τα κατάφεραν. Αρκετές χιλιάδες Αφγανοί λέγεται ότι πέρασαν στο Πακιστάν λίγο μετά την άλωση της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν, και κάπου 1.500 φέρονται να πέρασαν στο Ουζμπεκιστάν και να ζουν σε αντίσκηνα κοντά στις μεθόριες περιοχές. Στην αφγανική πρωτεύουσα την ίδια ώρα χιλιάδες απελπισμένοι Αφγανοί πολιορκούν το διεθνές αεροδρόμιο «Χαμίντ Καρζάι», ελπίζοντας να καταφέρουν με κάποιοι τρόπο να επιβιβαστούν σ’ ένα από τα αεροπλάνα της προσφυγιάς. Μέχρι την Παρασκευή πάνω από 18.000 άτομα, σύμφωνα με αξιωματούχο του ΝΑΤΟ, είχαν διαφύγει με αεροσκάφη από την Καμπούλ από τη μέρα που επέστρεψαν οι Ταλιμπάν – άγνωστοι πόσοι εξ’ αυτών ήσαν Αφγανοί -.
Οι εσωτερικοί πρόσφυγες στο Αφγανιστάν
Οι τελευταίες ροές των Αφγανών εντάσσονται σ’ ένα σταθερό κύμα εξόδου από μια χώρα, όπου μαίνεται ο πόλεμος και οι συγκρούσεις εδώ και δεκαετίες. Ακόμη και πριν την επιστροφή των Ταλιμπάν, πάνω από 550.000 άνθρωποι είχαν αναγκαστεί τη φετινή χρονιά να εγκαταλείψουν λόγω των μαχών τις εστίες τους, σύμφωνα με στοιχεία της UNHCR, πράγμα που σημαίνει ότι οι εκτοπισμένοι εντός των συνόρων της χώρας τους Αφγανοί ανέρχονται περίπου στα 3,5 εκατ.
Μέχρι τα τέλη του περασμένου χρόνου περίπου 2,5 εκατ. Αφγανοί πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο είχαν αναζητήσει καταφύγιο σε γειτονικά κράτη. Τη φετινή χρονιά οι Αφγανοί βρέθηκαν αντιμέτωποι και με μια σφοδρή ξηρασία και ελλείψεις τροφίμων στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ να εκτιμά σε έκθεσή του του περασμένου Ιουνίου ότι 14 εκατ. άνθρωποι, δηλαδή πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού του Αφγανιστάν, υποφέρουν από την πείνα.
Και τώρα; Ποιες είναι οι χώρες – προορισμοί των Αφγανών προσφύγων
Τον περασμένο χρόνο τον κύριο όγκο των Αφγανών προσφύγων και αιτούντων άσυλο δέχθηκαν τα γειτονικά κράτη με το Πακιστάν να υποδέχεται κοντά στο ενάμιση εκατ. και το Ιράν γύρω στις 780.000 σύμφωνα με τα στοιχεία της UNHCR, όπως δείχνει και το παρακάτω γράφημα του BBC.
Η τρίτη χώρα που δέχθηκε τους περισσότερους πρόσφυγες από το Αφγανιστάν ήταν η Γερμανία (πάνω από 180.000) ενώ στην Τουρκία κατέφυγαν σχεδόν 130.000. Όσον αφορά στον αριθμό των αιτούντων άσυλο, που δεν έχουν ακόμη εγκριθεί τα αιτήματά τους, στην κορυφή της λίστας φιγουράρουν η Τουρκία (125.000), η Γερμανία (33.000) και η Ελλάδα (20.000).
Ιράν
Το Ιράν έστησε προσφυγικούς καταυλισμούς σε τρεις από τις επαρχίες του που συνορεύουν με το Αφγανιστάν, αν και αξιωματούχου του υπουργείου Εσωτερικών της χώρας έχουν τονίσει ότι οι Αφγανοί που εισήλθαν σε ιρανικά εδάφη «θα επαναπατριστούν όταν βελτιωθούν οι συνθήκες». Το Ιράν φιλοξενεί ήδη περί τα 3,5 εκατ. Αφγανούς, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, και μολονότι δεν υπάρχουν Αφγανοί αιτούντες άσυλο στη χώρα, όσοι διαθέτουν έγγραφα που πιστοποιούν ότι είναι πρόσφυγες, μπορούν να έχουν πρόσβαση στο σύστημα Υγείας και την εκπαίδευση της χώρας.
Πακιστάν
Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, Ιμράν Χαν, είχε πει τον Ιούνιο ότι η χώρα του θα σφραγίσει τα σύνορα με το Αφγανιστάν, αν αναλάβουν την εξουσία οι Ταλιμπάν, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το BBC, αρκετές χιλιάδες Αφγανοί πέρασαν στη γειτονική χώρα και τουλάχιστον ένα μεθοριακό πέρασμα είναι ανοικτό.
Τατζικιστάν
Αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, πληροφορίες αναφέρουν ότι αρκετές εκατοντάδες Αφγανοί, ανάμεσά τους και πρώην μέλη των αφγανικών ενόπλων δυνάμεων, πέρασαν το τελευταίο διάστημα στο Τατζικιστάν, που είχε ανακοινώσει από τον Ιούλιο ότι ετοιμάζεται να υποδεχθεί έως και 100.000 πρόσφυγες από το Αφγανιστάν.
Ουζμπεκιστάν
Περίπου 1,500 Αφγανοί φέρονται να έχουν περάσει στο Αφγανιστάν και να έστησαν καταυλισμό, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Ταλιμπάν επιτρέπουν μόνον σε άτομα με έγκυρες βίζες να περάσουν από τα επίσημα μεθοριακά περάσματα.
Βρετανία
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ανακοινώσει σχέδια υποδοχής μακροπρόθεσμα 20.000 Αφγανών προσφύγων, το ένα τέταρτο εκ των οποίων τον πρώτο χρόνο και με τις Αρχές να δίνουν προτεραιότητα σε γυναίκες, παιδιά καθώς και μέλη θρησκευτικών και άλλων μειονοτήτων που διατρέχουν τον μέγιστο κίνδυνο από τους Ταλιμπάν.
ΗΠΑ
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έχει δώσει την έγκρισή του για ένα κονδύλι μισού δισ. δολαρίων για για επείγουσες ανάγκες προσφύγων και μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων για ειδικές βίζες, αν και οι ΗΠΑ δεν έχουν ανακοινώσει ακριβή αριθμό προσφύγων που θα δεχθούν.
Καναδάς
Ο Καναδάς έχει πει ότι θα δεχθεί στα εδάφη του 20.000 Αφγανούς πρόσφυγες, εστιάζοντας κυρίως σε εκείνους που κινδυνεύουν από τους Ταλιμπάν μεταξύ των οποίων στελέχη και υπάλληλοι της πρώην κυβέρνησης και γυναίκες.
Αυστραλία
Η Αυστραλία λέει ότι δεν θα μπορέσει να βοηθήσει όλους τους Αφγανούς που συνεργάστηκαν με τις δυνάμεις της θα διαθέσει σε Αφγανούς που εγκαταλείπουν την πατρίδα τους 3.000 θέσεις στο πρόγραμμα χορήγησης βίζας για ανθρωπιστικούς σκοπούς, αλλά οι θέσεις αυτές θα προέρχονται από το υφιστάμενο πρόγραμμα, και δεν θα αυξηθεί ο συνολικός αριθμός τους.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Παρά τις εκκλήσεις της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αξιωματούχοι αρκετών κρατών μελών της Ε.Ε. λένε ότι θέλουν να αποφύγουν μια επανάληψη της προσφυγικής κρίσης του 2015 που πυροδότησε την άνοδο του ακροδεξιού λαϊκισμού.
Γερμανία
Η Γερμανία έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα δεχθεί στα εδάφη της κάποιους Αφγανούς, χωρίς να έχει ανακοινώσει συγκεκριμένους αριθμούς, με την απερχόμενη καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, που δέχθηκε σφοδρά πυρά επειδή άνοιξε τα σύνορα της χώρας στους μετανάστες προ εξαετίας, να λέει ότι η κυβέρνησή της θα εστιάσει στο να έχουν οι πρόσφυγες «ασφαλή διαμονή σε χώρες γειτονικές του Αφγανιστάν».
Γαλλία
Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν έχει δηλώσει ότι η Ευρώπη «θα πρέπει να προστατευτεί από σημαντικά κύματα παράτυπων μεταναστών» από το Αφγανιστάν κι ότι η Γαλλία «θα προστατέψει αυτούς που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο», για να προσθέσει, ωστόσο, ότι «η Ευρώπη δεν μπορεί να σηκώσει μόνη της το βάρος των συνεπειών της τρέχουσας κατάστασης».
Αυστρία
Η Αυστρία έχει απορρίψει το ενδεχόμενο να δεχθεί στα εδάφη της Αφγανούς πρόσφυγες με τον υπουργό Εσωτερικών της χώρας να δηλώνει ότι θα πρέπει να συνεχιστεί η απέλαση Αφγανών, των οποίων έχουν απορριφθεί οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου, και να πιέζει για τη δημιουργία «κέντρων απέλασης» σε γειτονικές χώρες του Αφγανιστάν.
Ελβετία
Η Ελβετία έχει πει ότι δεν θα δεχθεί μεγάλες ομάδες προσφύγων που έρχονται κατευθείαν από το Αφγανιστάν.
Τουρκία
Η Τουρκία έχει επιταχύνει την ανέγερση τείχους στα σύνορά της με το Ιράν και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει πει ότι η χώρα του «δεν θα γίνει αποθήκη των προσφύγων της Ευρώπης» κι ότι η κυβέρνησή του θα συνεργαστεί με το Πακιστάν για τη σταθεροποίηση του Αφγανιστάν και την αποτροπή ενός νέου προσφυγικού κύματος προς την Τουρκία.
Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο και Αλβανία
Η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία θα φιλοξενήσουν προσωρινά 450 και 300 πρόσφυγες αντιστοίχως κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ. Οι Αφγανοί πρόσφυγες αναμένεται να παραμείνουν στις δύο χώρες μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για τις αμερικανικές βίζες, ενώ και το Κόσοβο σχεδιάζει να να παράσχει προσωρινό καταφύγιο σε απροσδιόριστο αριθμό προσφύγων, που κατευθύνονται προς τις ΗΠΑ
Ουγκάντα
Η Ουγκάντα έχει συμφωνήσει να φιλοξενήσει 2.000 Αφγανούς πρόσφυγες.