Η Ευρωπαϊκή Ενωση, μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο, παρακολουθεί σαστισμένη τη στρατιωτική και πολιτική επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, με δισεκατομμύρια ευρώ εκτεθειμένα και νέο γύρο μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών «προ των πυλών».
Η στρατιωτική επέλαση των Ταλιμπάν το τελευταίο διάστημα έχει φέρει τα πάνω κάτω στο Αφγανιστάν. Η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα με την οποία οι Ταλιμπάν κυριάρχησαν στην αφγανική επικράτεια, με αποκορύφωμα την αστραπιαία και άνευ αντίστασης κατάληψη της αφγανικής πρωτεύουσας, Καμπούλ, σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο και νέο γύρο εξελίξεων στην περιοχή. Οι πολιτικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις φαίνεται θα ξεπεράσουν τα αφγανικά σύνορα, όπως ήδη αναγνωρίζουν ακαδημαϊκοί και αξιωματούχοι από όλο τον κόσμο.
Οι εικόνες πανικού στο αεροδρόμιο της Καμπούλ είναι πραγματικά σοκαριστικές.
Όπως σημείωσε στο politico και ο Ιταλός στρατηγός Κλαούντιο Γκρατσιάνο, επικεφαλής της στρατιωτικής επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενωσης: «Φοβόμασταν ότι σε 20 εβδομάδες θα επιστρέφαμε 20 χρόνια πίσω (σ.σ. αναφερόμενος στο Αφγανιστάν). Τελικά, δυστυχώς, 20 μέρες ήταν αρκετές». Με αυτήν τη χαρακτηριστική τοποθέτηση σκιαγραφείται το «σοκ» της Ευρώπης και όχι μόνο για την κατάσταση στο Αφγανιστάν.
Η θέση της ΕΕ στο Αφγανιστάν
Μέσω του ΝΑΤΟ, τα κράτη-μέλη της ΕΕ αποτελούσαν μετά τις ΗΠΑ την ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή. Ενδεικτικά, πάνω από 150.000 Γερμανοί στρατιώτες πέρασαν από το Αφγανιστάν σε διάρκεια σχεδόν 20 ετών.
Με σημαντική και καθοριστική την παρουσία της ΕΕ στο πλευρό των ΗΠΑ, στη διαδικασία παραμονής χιλιάδων στρατιωτών και την οικονομική ενίσχυση για 20 χρόνια, το Αφγανιστάν είναι η χώρα που έχει λάβει τα μεγαλύτερα επενδυτικά πακέτα μεταξύ των τρίτων χωρών-εταίρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Από το 2002, η ΕΕ έχει δαπανήσει τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ στο Αφγανιστάν. Μάλιστα, από τον Νοέμβριο του 2020 ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοσέπ Μπορέλ, είχε κάνει γνωστό ότι η ΕΕ είχε ετοιμάσει το νέο χρηματοδοτικό πακέτο ύψους 1,2 δισ. για το διάστημα 2021-2025.
Η γερμανική «DW» αναφέρει ότι η γερμανική παρουσία στο Αφγανιστάν κόστισε στους Γερμανούς φορολογούμενους συνολικά 12,5 δισ. ευρώ. Σημειώνεται μάλιστα ότι ήταν η πιο ακριβή και αιματηρή γερμανική στρατιωτική αποστολή από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ΕΕ στήριξε δεκάδες προγράμματα στο Αφγανιστάν σε πολλούς τομείς, από κοινωνικές υπηρεσίες και ενεργειακές υποδομές μέχρι την εκπαίδευση και ενίσχυση των σωμάτων ασφαλείας.
De facto κυρίαρχοι αυτήν τη στιγμή οι Ταλιμπάν
Όλα αυτά φαίνονται να καταρρέουν «εν μιά νυκτί» και ο τρόπος με τον οποίο επικράτησαν στρατιωτικά οι Ταλιμπάν καθιστά πολύ δύσκολη κάποια ευρωπαϊκή δραστική κίνηση αυτήν τη στιγμή. Η στρατιωτική τους επιτυχία έχει διαμορφώσει μια de facto κατάσταση, που δεν χωρά πολλά περιθώρια ελιγμών ή πρωτοβουλίας.
Μεταναστευτικό, ασφάλεια και συντεταγμένη αποχώρηση
Όπως σημειώνουν οι περισσότεροι αναλυτές και αναγνωρίζουν και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, ο μεγάλος κίνδυνος για την Ευρώπη προκύπτει από το νέο προσφυγικό και μεταναστευτικό ρεύμα, που ωθείται στα ευρωπαϊκά σύνορα. Ήδη από το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, είναι γνωστό ότι οι Αφγανοί αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα μεταξύ των προσφύγων. Οι τελευταίες εξελίξεις θα πολλαπλασιάσουν τους Αφγανούς πρόσφυγες και μετανάστες.
Η ελληνική πλευρά έχει ήδη εκδηλώσει την ανησυχία της για την ένταση των ροών προς τα ελληνικά-ευρωπαϊκά σύνορα.
O πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ντ. Σασόλι, ανήρτησε σήμερα στον προσωπικό του λογαριασμό: «Η κατάσταση που εκτυλίσσεται στο Αφγανιστάν απαιτεί ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση. Η χώρα χρειάζεται μια οριστική, χωρίς αποκλεισμούς, πολιτική λύση, που θα προστατεύει τα δικαιώματα των γυναικών και θα επιτρέπει στους Αφγανούς να ζήσουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Το άσυλο πρέπει να χορηγηθεί σε όσους κινδυνεύουν να υποστούν διώξεις».
Στον ίδιο τόνο και ο Ζ. Μπορέλ, επισήμανε: «Η ανθρώπινη ζωή πρέπει να προστατευθεί και να αποκατασταθεί η τάξη και ηασφάλεια. Οι Αφγανοί δικαιούνται να ζουν με ασφάλεια, προστασία και αξιοπρέπεια. Η Διεθνής Κοινότητα υποστηρίζει και καλεί όλα τα μέρη να διευκολύνουν την ασφαλή αποχώρηση ξένων υπηκόων και Αφγανών που επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη χώρα».
Η Γερμανίδα καγκελάριος, Α. Μέρκελ, δήλωσε σήμερα πως προτεραιότητα έχει η διάσωση και η ασφαλής αποχώρηση όλων όσοι επιθυμούν να αποχωρήσουν. Τόνισε ότι «υπάρχει ένα φαινόμενο ντόμινο μετά την αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων», υπενθυμίζοντας πως η προγραμματισμένη αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων και εν συνεχεία και των ευρωπαϊκών επέφερε σημαντικές εξελίξεις.
Αναμένονται αποφάσεις - Έκτακτη σύνοδος την Τρίτη
Στην έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης αναμένονται κρίσιμες αποφάσεις, αρχής γενομένης την Τρίτη. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει ριζικά τις τελευταίες μέρες. Η ΕΕ καλείται να αποφασίσει πώς θα εξασφαλίσει την αποχώρηση και ασφάλεια των υπηκόων της στην ασιατική χώρα, καθώς και των Αφγανών πολιτών με τους οποίους συνεργάστηκε. Παράλληλα, θα πρέπει να εξετάσει άμεσα τη δαπανηρή οικονομική της πολιτική στο Αφγανιστάν και τη διαδικασία χορήγησης ασύλου στην αναπόφευκτη ένταση του μεταναστευτικού-προσφυγικού ρεύματος.