Με αφορμή τη φετινή συμπλήρωση 40 χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ και τα 28 χρόνια από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη του Μάαστριχτ, τέτοιες μέρες το 1993, θυμόμαστε 4 βασικά στοιχεία.
Σκεφτείτε τον κόσμο πριν 30 χρόνια. Η Ευρώπη έμοιαζε να βαδίζει στη δική της χρυσή εποχή. Το τέλος του ψυχρού πολέμου σηματοδοτούσε το άνοιγμα νέων αγορών. Έστω και προσωρινά, έμοιαζε η ειρήνη, η συνεχής ανάπτυξη και η σταθερότητα να μπορούν να γίνουν πραγματικότητα στη γηραιά ήπειρο. Το κλίμα ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξο και αισιόδοξο για όλους όσους οραματίζονταν τον κόσμο κατά τα δυτικά πρότυπα, την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ως μια παγκόσμια δύναμη με μεγαλύτερες και ισχυρότερες τάσεις ενοποίησης.
1. Ποιοι, πού, πότε;
Στις 7 Φεβρουαρίου, σε μία πόλη της Ολλανδίας κοντά στα σύνορα με τη Γερμανία και το Βέλγιο, το Μάαστριχτ συγκεντρώθηκαν οι ηγέτες 12 χωρών και υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία.
Οιο 12 χώρες που προχώρησαν σε αυτό το τολμηρό βήμα ήταν η Γερμανία , η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Βρετανία, η Ιρλανδία, η Δανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Ελλάδα. Η Συνθήκη συναποφασίστηκε από τα κράτη μέλη το προηγούμενο διάστημα.
Το Μάαστριχτ συμβολίζει πολλά. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης, αποτέλεσε σημείο ευρωπαϊκών συγκρούσεων για αιώνες. Ήταν επίσης η πρώτη ολλανδική πόλη που απελευθέρωσαν οι σύμμαχοι από την γερμανική κατοχή στο Β' Παγκόσμιο πόλεμο.
Έτσι, στις 7 Φεβρουαρίου του 1992 οι εκπρόσωποι των κρατών μελών υπέγραψαν τη νέα Συνθήκη. Στην Ελλάδα, η Συνθήκη επικυρώθηκε από την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου τον Ιούλιο του 1992.
1η Νοεμβρίου 1993
Έκτοτε άλλες 16 χώρες εντάχθηκαν στην ΕΕ και υιοθέτησαν τους κανόνες της Συνθήκης και αυτών που ακολούθησαν. Τα κράτη μέλη που έχουν υιοθετήσει τη Συνθήκη είναι 27, ενώ το Ην. Βασίλειο που αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συγκαταλέγεται στα κράτη που συμμετέχουν σε αυτήν αν και ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Συνθήκης.
Η Συμφωνία τέθηκε σε ισχύ από τέτοιες μέρες πριν 28 χρόνια, και συγκεκριμένα την 1η Νοεμβρίου του 1993.
2. Η ιδρυτική Συνθήκη της ΕΕ
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του ευρωπαϊκού οράματος. Είναι η ιδρυτική Συνθήκη της Ένωσης, το επόμενο μεγάλο βήμα από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ).
Με το Μάαστριχτ τέθηκαν σημαντικά θεμέλεια για την ενοποίηση, Η Συνθήκη εισήγαγε την Ευρωπαϊκή ιθαγένεια, μέσεω της οποίας δόθηκε η δυνατότητα ελεύθερης μετακίνησης των πολιτών στην ΕΕ. Θεσπίστηκε μια κοινή εξωτερική πολιτική και ποιτική ασφάλειας, με σκοπό τη διαφύλαξη των κοινών αξιών των θεμελιωδών συμφερόντων και της ανεξαρτησίας της Ένωσης. Με τη νέα Συνθήκη αναπτυσσόταν πλεόν στενή συνεργασία σε θέματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων, με σκοπό τη διαφύλαξη της ασφάλειας και προστασίας των Ευρωπαίων πολιτών
Δυνάμει της νέας Συνθήκης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει το δικαίωμα να καλεί την Επιτροπή να παρουσιάζει νομοθετική πρόταση για ζητήματα τα οποία, κατά τη γνώμη του, απαιτούν την κατάρτιση κοινοτικής πράξης. Το σύνολο των μελών της Επιτροπής πρέπει εφεξής να εγκρίνεται από το ΕΚ, το οποίο διορίζει επίσης τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή.
3. Χωρίς Μάαστριχτ δεν θα υπήρχε ευρώ
Το Μάαστριχτ άνοιξε το δρόμο για την κοινή νομσματική πολιτική. Ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών. Στην Συνθήκη βλέπει κανείς τους καρπούς μια πολύχρονης και επίπονης προσπάθειας για την επίτευξη κοινής οικονομικής πολιτικής. Έτσι, στο Μάαστριχτ αποφασίστηκαν τρία στάδια για τη δημιουργία κοινού νομίσματος.
Στο πρώτο στάδιο (1990-1993), εισήχθη η αρχή τς ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων μεταξύ των κρατών μελών. Στο δεύτερο στάδιο (1994-1998) αποφασίστηκε η ενίσχυση της συνεργασίας με ταξύ των κεντρικών τραπεζών κάθε μέλους γιαν απειτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή ευθυγράμμιση των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών. Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο (1999- σήμερα), ορίστηκε η σταδιακή εισαγωγή του ευρώ σε συνδυασμό με την άσκηση ενιαίας νομισματικής πολιτικής, με ευθύνη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Tο μεγάλο στοίχημα αυτού του άλματος ενοποίησης ήταν η θέσπιση κανόνων για το ενιαίο νόμισμα. Τέθηκαν οι κανόνες που θα διασφάλιζαν τη σταθερότητα των τιμών για τα κράτη μέλη αλλά και κάθε νέα χώρα που θα εντάσσονταν στην Ένωση.
4. Η σημασία της Συνθήκης
Η αξία της Συνθήκης έγκειται στην αποφασιστική μετάβαση σε μια ενωμένη Ευρώπη μέα από τομείς που μέχρι τότε έμοιαζαν καθαρά «εθνική υπόθεση». Η συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν η έμπρακτη επιδίωξη για μια ενιαία ευρωπαίκή οικονομία. Ελευθερία μετακίνησης πολιτών, κεφαλαίου, εμπορευμάτων, ενιαίο νόμισμα, βάσεις για μια κοινή εξωτερική πολιτική, εσωτερική δικαιοσύνη και πολλά άλλα έγιναν πράξη μέσα από το Μάαστριχτ. Το Ευρωπαϊκό όραμα, από τον Νοέμβριο του 1993 πέρασε σε νέα φάση.
Με πληοροφίες από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.