Το Σάββατο συμπληρώνονται 20 χρόνια από το γεγονός που συντάραξε την σύγχρονη ανθρωπότητα όσο λίγα, τις επιθέσεις στις ΗΠΑ της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, που θα είναι για πάντα συνδεδεμένες με το όνομα του τότε ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα μπιν Λάντεν.
Πίσω από εκείνον βρισκόταν μια μικρή ομάδα από πρόσωπα που ενορχήστρωσαν τις επιθέσεις και φυσικά οι 19 τρομοκράτες που επιβιβάστηκαν στα αεροπλάνα και τα χρησιμοποίησαν ως ιπτάμενες βόμβες.
Η προετοιμασία και η εκτέλεση των επιθέσεων -που προκάλεσαν σοκ σε ολόκληρο τον κόσμο, συντάραξαν μια υπερδύναμη και στη συνέχεια την οδήγησαν σε πόλεμο- κόστισαν στην Αλ Κάιντα μόλις κάτι λιγότερο από μισό εκατομμύριο δολάρια, σύμφωνα με την έκθεση δικομματικής επιτροπής για την 11η Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ .
Και οι 19 δράστες σκοτώθηκαν μέσα στα αεροπλάνα και αργότερα κάποιοι άλλοι μαχητές της Αλ Κάιντα σκοτώθηκαν από τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν ή στο Πακιστάν. Αλλοι παραμένουν ακόμη κρατούμενοι στην αμερικανική φυλακή του Γκουαντάναμο.
Τα μέλη του τρομοκρατικού πυρήνα του Αμβούργου έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στις επιθέσεις. Είχαν φτάσει στη Γερμανία ως φοιτητές την περίοδο του 1990. Ο Αιγύπτιος Μοχάμεντ Ατα, ο οποίος οδήγησε το Boeing 767-223, της πτήσης 11 στον Βόρειο Πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, θεωρείται ο αρχηγός τους.
Οι μουσουλμάνοι φοιτητές συναντώνταν και συζητούσαν με αυξανόμενη ένταση για τον τζιχάντ (τον ιερό πόλεμο) κατά των «απίστων». Σε ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης τρομοκρατών στο Αφγανιστάν, το 1999, μέλη της οργάνωσης στρατολογήθηκαν από τον μπιν Λάντεν για τις επί μακρόν σχεδιαζόμενες επιθέσεις του με τη χρήση αεροπλάνων.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ καταγράφει το προφίλ των ατόμων πίσω από τις επιθέσεις και τον τρόπο με τον οποίο έδρασαν.
Οι αεροπειρατές -πιλότοι
- Μοχάμεντ Ατα: Πιλόταρησε ένα Μπόινγκ 767, στο οποίο είχε κάνει αεροπειρατεία, και το έριξε στον Βόρειο Πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Το αεροπλάνο αυτό της American Airlines ήταν το πρώτο από τα τέσσερα που χρησιμοποιήθηκαν στις επιθέσεις. Γεννημένος το 1968, ο Άτα είχε σπουδάσει στο Αμβούργο από το 1992 ως το 1999. Προερχόταν από μια μεσοαστική οικογένεια της Αιγύπτου και φαίνεται να ριζοσπαστικοποιήθηκε στη Γερμανία. Το 1999 ταξίδεψε στο Αφγανιστάν για τζιχάντ. Σύμφωνα με την έκθεση των αμερικανικών αρχών, είχε συναντήσει δια ζώσης τον μπιν Λάντεν πολλές φορές εκείνη την περίοδο. Ο Άτα ξεκίνησε την εκπαίδευση του πιλότου στις ΗΠΑ το 2000.
- Μαρβάν αλ-Σεχί: Γεννημένος το 1978 αυτός ήταν ο πιλότος του αεροσκάφους της United Airlines που έπεσε πάνω στον Νότιο Πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Ηταν ο άνθρωπος εμπιστοσύνης του Ατα με καταγωγή από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και είχε πάει στη Βόνη το 1996 με στρατιωτική υποτροφία για τη Γερμανία και έπειτα σπούδασε και στο Αμβούργο.
- Χάνι Χαντζούρ: Γεννημένος το 1972 έριξε το αεροπλάνο της American Airlines, πτήση 77, στο Πεντάγωνο, στο αμερικανικό υπουργείο Άμυνας. Αρχικά είχε πάει στις ΗΠΑ από τη Σαουδική Αραβία το 1991 για να μάθει αγγλικά. Το 1999 πήρε το δίπλωμα πιλότου στις ΗΠΑ. Το 2000 βρισκόταν στο Αφγανιστάν, πιθανόν σε ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης τρομοκρατών. Εκεί ήταν που οι αρχηγοί της αλ Κάιντα έμαθαν ότι έχει δίπλωμα πιλότου και τον επέλεξαν για την επίθεση. Εισήλθε στις ΗΠΑ με φοιτητική βίζα.
- Ζιάντ Τζαρά: Γεννημένος στον Λίβανο το 1975 σε μια πλούσια οικογένεια, το 1996 ξεκίνησε μαθήματα γλώσσας στην πόλη Γκράιφσβαλντ της Γερμανίας. Πήγαινε σε πάρτι και είχε μια σύντροφο μέχρι το τέλος. Από το 1997 σπούδαζε αεροναυπηγική σε ένα κολλέγιο τεχνολογίας του Αμβούργου. Εκανε αεροπειρατεία και πιλοτάρησε το αεροπλάνο της United Airlines, πτήση 93, με προορισμό μάλλον το Καπιτώλιο ή τον Λευκό Οίκο στην Ουάσινγκτον. Στη διάρκεια της πτήσης κάποιοι επιβάτες εξεγέρθηκαν για να εμποδίσουν τον αεροπειρατή . Λίγο πριν εξεγερθούν οι επιβάτες, ο Τζαρά ρώτησε έναν συνεργό του, σύμφωνα με τον καταγραφέα συνομιλιών του πιλοτηρίου: «Αυτό είναι; Εννοώ, πρέπει να το ρίξουμε;». Λίγο μετά, το αεροσκάφος συνετρίβη με μεγάλη ταχύτητα σε ένα χωράφι στην πολιτεία της Πενσιλβάνια.
Οι συνεργοί των πιλότων
Πέραν από τους πιλότους η εκτέλεση αυτού του φρικτού σχεδίου απαιτούσε συνεργούς για να ακινητοποιήσουν το πλήρωμα των αεροσκαφών, να εισβάλουν στο πιλοτήριο και να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τούς επιβάτες.
Στην αμερικανική έκθεση αναφέρεται ότι οι συνεργοί των τρομοκρατών πιλότων ήταν 15. Κάποιοι μετά βίας μιλούσαν αγγλικά. Υπήρχαν τέσσερις συνεργοί σε τρία από τα αεροσκάφη όπου εκδηλώθηκε αεροπειρατεία.
Στην πτήση 93 της United Airlines, που κατέπεσε στην Πενσιλβάνια, υπήρχαν μόνο τρεις συνεργοί του τρομοκράτη πιλότου.
Οι εγκέφαλοι
- Οσάμα μπιν Λάντεν: Γεννημένος το 1957 στη Σαουδική Αραβία, ένα από τα 57 παιδιά του Μοχάμεντ Αουάντ μπιν Λάντεν, ενός κατασκευαστή κτιρίων, ο οποίος την εποχή της άνθισης του κατασκευαστικού τομέα στη χώρα απέκτησε τεράστια περιουσία. Το 1979 ο μπιν Λάντεν εντάχθηκε στο κίνημα των Μουτζαχεντίν ή «Μαχητών του Θεού», που πολεμούσαν τους σοβιετικούς κατακτητές στο Αφγανιστάν. Στα χρόνια που ακολούθησαν ριζοσπαστικοποιήθηκε ακόμη περισσότερο, με σημείο καμπής να φέρεται ότι ήταν ο Πόλεμος του Κόλπου το 1991, όταν Αμερικανοί στρατιώτες αναπτύχθηκαν στη Σαουδική Αραβία. Μετανάστευσε στο Σουδάν και το 1996 στο Αφγανιστάν, όπου έγινε σύμμαχος των Ταλιμπάν.
Στο τέλος των χρόνων του 1990, επιθέσεις που αποδόθηκαν στην αλ-Κάιντα, περιλαμβανομένων εκείνων με στόχο τις πρεσβείες των ΗΠΑ στην Κένυα και στην Τανζανία, συγκέντρωσαν τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινότητας,
Το αμερικανικό FBI χαρακτήρισε τον μπιν Λάντεν καταζητούμενο τρομοκράτη, αλλά χωρίς επιτυχία. Οι ΗΠΑ δεν κατάφεραν να τον συλλάβουν στο Αφγανιστάν.
Οι Ταλιμπάν αρνούνταν να τον παραδώσουν. Λίγο μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Αφγανιστάν, αλλά ο μπιν Λάντεν διέφυγε.
Πολλοί ένοπλοι ισλαμιστές τον θεοποίησαν και με μεγάλη προθυμία κατέγραφαν τα μηνύματά του, ηχητικά και οπτικά. Σκοτώθηκε από τις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις το 2011 στη διάρκεια επιχείρησης στο Πακιστάν.
- Χαλίντ Σιχ Μοχάμεντ: Μεγάλωσε στο Κουβέιτ και η οικογένειά του πιστεύεται ότι καταγόταν από την ιρανο-πακιστανική μεθοριακή περιοχή. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο στις ΗΠΑ το 1986. Η έκθεση για τις επιθέσεις τον περιγράφει ως έναν μορφωμένο μουσουλμάνο, ο οποίος έπεισε τον μπιν Λάντεν να γίνουν οι επιθέσεις στις ΗΠΑ χρησιμοποιώντας αεροπλάνα σε μια συνάντησή τους το 1996 στο Αφγανιστάν. Λέγεται ότι αργότερα εντάχθηκε στην Αλ Κάντα επισήμως. Θεωρείται ο κύριος σχεδιαστής των επιθέσεων, ο οποίος οργάνωσε και το επικοινωνιακό κομμάτι καθώς και την χρηματοδότηση των επιθέσεων. Ο Σιχ Μοχάμεντ συνελήφθη στο Πακιστάν το 2003. Στη συνέχεια ανακρίθηκε από την CIA.
Σύμφωνα με μια έκθεση της αμερικανικής Γερουσίας, βασανίστηκε στη διάρκεια των ανακρίσεων και υποβλήθηκε σε εικονικό πνιγμό 183 φορές. Με αυτό τον τρόπο βασανισμού ρίχνεται νερό στο πρόσωπο του θύματος σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην μπορεί να αναπνεύσει και να νομίζει ότι πνίγεται. Το 2006 ο Σιχ Μοχάμεντ μεταφέρθηκε στη φυλακή του Γκουαντάναμο. Εκεί θα δικαστεί από στρατοδικείο για τον ρόλο του στις επιθέσεις.
- Ενας άλλος κρατούμενος στο Γκουαντάναμο είναι ο Ραμζί μπιν αλ-Σιμπ, ένα ακόμη μέλος του πυρήνα του Αμβούργου. Γεννημένος το 1972 ο Υεμενίτης αυτός δεν είχε λάβει αμερικανική βίζα πριν από τις επιθέσεις. Για τον λόγο αυτό παρείχε επιμελητειακή και οικονομική υποστήριξη για τα σχέδια της οργάνωσης από την Ευρώπη, σύμφωνα με την έκθεση, και διατηρούσε επαφή με τον Σιχ Μοχάμεντ. Λίγο μετά τις επιθέσεις εγκατέλειψε το Αμβούργο. Ενα χρόνο αργότερα συνελήφθη στο Πακιστάν και βρέθηκε στα χέρια των Αμερικανών. Και αυτός βασανίστηκε από την CIA και η δίκη του ενώπιον στρατοδικείου έχει παγώσει εδώ και χρόνια.
Σε δίκη στη Γερμανία
-- Μουνίρ ελ-Μοτασαντέκ: Γεννημένος το 1977, ήταν ένας φοιτητής από το Μαρόκο και στενός φίλος των τριών πιλότων-αεροπειρατών του Αμβούργου. Ο Μοτασαντέκ συνελήφθη στις 28 Νοεμβρίου του 2001 με την κατηγορία ότι παρείχε επιμελητειακή υποστήριξη στην οργάνωση. Στις 19 Φεβρουαρίου του 2003 το Ανώτερο Περιφερειακό Δικαστήριο στο Αμβούργο τον καταδίκασε σε 15ετή κάθειρξη για συμμετοχή σε περισσότερους από 3.000 φόνους και για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση στην πρώτη δίκη παγκοσμίως για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Τον Μάρτιο του 2015 η ετυμηγορία ανατράπηκε από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Ανώτατο Δικαστήριο. Ακολούθησαν πολλές ακόμη δίκες μέχρι που τελικώς καταδικάστηκε σε 15ετή ποινή κάθειρξης. Το 2018, λίγο πριν ολοκληρώσει την ποινή τους, απελάθηκε στο Μαρόκο. Λέγεται ότι εκεί ζει ελεύθερος.
- Αμπντελγκανί Μζουντί: Γεννημένος το 1972 και αυτός, είναι Μαροκινός. Συνελήφθη στο Αμβούργο στις 10 Οκτωβρίου του 2002. Λέγεται ότι διατηρούσε στενούς δεσμούς με την ομάδα του Άτα και ότι τους παρείχε επιμελητειακή υποστήριξη. Από τον Αύγουστο του 2003 και έπειτα κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε διάπραξη 3.066 φόνων και για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση. Το 2004 απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.