Aιτία θανάτου για χιλιάδες ανθρώπους φαίνεται να είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από της μονάδες παραγωγής ενέργειας που βρίσκονται στα Δυτικά Βαλκάνια.
Έκθεση που δημοσίευσαν τα ευρωπαϊκά CREA (Κέντρο Έρευνας στην Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα) και CEE Bankwatch, φορείς που ασχολούνται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, το περιβάλλον και την ενεργειακή μετάβαση, εκτιμούν ότι 18.000 θάνατοι από το 2018 έως το 2020 έχουν ως κύρια αιτία την ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας στα Δυτικά Βαλκάνια.
Η Σερβία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, η Β. Μακεδονία και το Μαυροβούνιο, χώρες που έχουν ενταχθεί στο στο σχέδιο μείωσης των ρυπογόνων εκπομπών από ενεργειακές μονάδες, συνεχίζουν να ρυπαίνουν πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια, θέτονας σε κίνδυνο την υγεία χιλιάδων ανθρώπων, πέρα κι από τα σύνορά τους.
Κίνδυνος και για τους Έλληνες
Από τους 18.000 θανάτους, περίπου οι 10.000 αφορούν πολίτες των Δυτικών Βαλκανίων. Οι υπόλοιποι 8.000 αφορούν κυρίως χώρες της ΕΕ.
Χρησιμοποιώντας δορυφορικά δεδομένα και ατμοσφαιρικά μοντέλα, η έρευνα δείχνει πώς η ρύπανση από τους μη συμμορφούμενους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα στα Δυτικά Βαλκάνια ταξιδεύει σε όλη την ήπειρο. Πέρα από τις κοινωνίες γύρω από τις ενεργειακές μονάδες, οι πιο ευάλωτες γειτονικές χώρες από τη ρύπανση είναι η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Ελλάδα.
Κατηγορίες για ανοχή της ΕΕ
Η αδυναμία των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων να μπορέσουν να μεταβούν σε λιγότερες ρυπογόνες εκπομπές χωρίς μεγάλο οικονομικό κόστος, καθυστερεί τη διαδικασία δραματικά. Παράλληλα, η έρευνα καταλογίζει ευθύνες στην ΕΕ πως η παραγόμενη, από τις μονάδες άνθρακα, ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί αντικείμενο εμπορίου της Ένωσης, ενώ υπάρχει παραβίαση των κανόνων και θα έπρεπε να εμποδίζεται
Τι πρέπει να γίνει άμεσα
Γι' αυτόν το λόγο οι φορείς προτείνουν οι μονάδες που δεν μπορούν να κλείσουν αμέσως λόγω των ενεργειακών αναγκών των κρατών, τουλάχιστον να προσαρμοστούν έγκαιρα στα ευρωπαϊκά όρια. Να ακολουθηθούν τα μέτρα της Κομισιόν που θα προωθήσουν την κλιματικά ουδέτερη οικονομία και ενέργεια.
Η ΕΕ πρέπει να ενδυναμώσει τη συνθήκη της Ενεργειακής Κοινότητας, συνθήκη που περιλαμβάνει τα βαλκανικά κράτη, καθώς και την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία, και προβλέπει αυστηρά πρόστιμα για όποιον βλάπτει το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.
Ενώ επίσης οι αναλυτές προτείνουν να συμπεριληφθεί το ηλεκτρικό ρεύμα προερχόμενο από μονάδες παραγωγής που στηρίζονται στον άνθρακα, στο Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα, ώστε να εμποδίζονται οι εισαγωγές από τρίτες χώρες και έμμεσα η στήριξη της ενέργειας που βασίζεται στον άνθρακα.