Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προχωρήσει από τα τέλη Μαίου στην παρουσίαση του σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής.
Γενικός στόχος του σχεδίου είναι η ενίσχυση της παραγωγής και της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων, η επίτευξη ποσοστού 25 % των γεωργικών εκτάσεων υπό βιολογική γεωργία έως το 2030, καθώς και η ουσιαστική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας.
Η βιολογική παραγωγή συνεπάγεται ορισμένα σημαντικά οφέλη:
- οι βιολογικοί αγροί έχουν περίπου 30 % μεγαλύτερη βιοποικιλότητα
- τα ζώα βιολογικής εκτροφής έχουν πολύ καλύτερη διαβίωση και λαμβάνουν λιγότερα αντιβιοτικά
- οι βιοκαλλιεργητές έχουν υψηλότερα εισοδήματα και είναι πιο ανθεκτικοί,
- οι καταναλωτές γνωρίζουν ακριβώς τι παίρνουν χάρη στο λογότυπο βιολογικής παραγωγής της ΕΕ.
Το σχέδιο δράσης συνάδει με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, με τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και με τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.
Το σχέδιο δράσης έχει καταρτιστεί για να παράσχει στον ήδη ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα της βιολογικής παραγωγής τα κατάλληλα εργαλεία για την επίτευξη του στόχου του 25 %. Προτείνει 23 δράσεις που διαρθρώνονται γύρω από 3 άξονες – τόνωση της κατανάλωσης, αύξηση της παραγωγής και περαιτέρω βελτίωση της βιωσιμότητας – ώστε να διασφαλιστεί η ισόρροπη ανάπτυξη του τομέα.
Η Επιτροπή προτρέπει τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικά σχέδια δράσης στον τομέα της βιολογικής γεωργίας προκειμένου να αυξήσουν το εθνικό τους μερίδιο στη βιολογική καλλιέργεια. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά το μερίδιο των γεωργικών εκτάσεων υπό βιολογική γεωργία, το οποίο κυμαίνεται από 0,5 % έως άνω του 25 %. Τα εθνικά σχέδια δράσης στον τομέα της βιολογικής γεωργίας θα συμπληρώσουν τα εθνικά στρατηγικά σχέδια στο πλαίσιο της ΚΓΠ, θεσπίζοντας μέτρα που υπερβαίνουν τη γεωργία και τα προσφερόμενα στο πλαίσιο της ΚΓΠ.
Προώθηση της κατανάλωσης
Η αυξανόμενη κατανάλωση βιολογικών προϊόντων θα είναι ζωτικής σημασίας καθώς θα ενθαρρύνει τους γεωργούς να στραφούν προς τη βιολογική γεωργία αυξάνοντας, ως εκ τούτου, την κερδοφορία και την ανθεκτικότητά τους. Για τον σκοπό αυτόν, το σχέδιο δράσης προτείνει διάφορες συγκεκριμένες δράσεις με στόχο την τόνωση της ζήτησης, τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και τη στροφή των πολιτών προς τα βιολογικά τρόφιμα. Τούτο περιλαμβάνει:
- ενημέρωση και επικοινωνία σχετικά με τη βιολογική παραγωγή, προώθηση της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων
- ενθάρρυνση μεγαλύτερης χρήσης βιολογικών προϊόντων στα δημόσια κυλικεία μέσω δημόσιων συμβάσεων και αύξηση της διανομής βιολογικών προϊόντων στο πλαίσιο του προγράμματος της ΕΕ για τα σχολεία.
Οι δράσεις αποσκοπούν επίσης, για παράδειγμα, στην πρόληψη της απάτης, στην αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και στη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας των βιολογικών προϊόντων. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, για παράδειγμα, ανταμείβοντας τους εργαζομένους με «βιο-επιταγές» τις οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιούν για την αγορά βιολογικών τροφίμων.
Αύξηση της παραγωγής
Επί του παρόντος, περίπου το 8,5 % της γεωργικής έκτασης της ΕΕ καλλιεργείται με βιολογικό τρόπο και οι τάσεις δείχνουν ότι με τον σημερινό ρυθμό ανάπτυξης, η ΕΕ θα φθάσει το 15-18 % έως το 2030. Το εν λόγω σχέδιο δράσης παρέχει την εργαλειοθήκη για περαιτέρω ώθηση και για την επίτευξη ποσοστού 25 %. Ενώ το σχέδιο δράσης επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο αποτέλεσμα έλξης όσον αφορά τη ζήτηση, η Κοινή Γεωργική Πολιτική θα εξακολουθήσει να αποτελεί βασικό εργαλείο για τη στήριξη της μετατροπής.
Αυτή τη στιγμή, ποσοστό περίπου 1,8 % (7,5 δισ. ευρώ) της ΚΓΠ χρησιμοποιείται για τη στήριξη της βιολογικής γεωργίας. Η μελλοντική ΚΓΠ θα περιλαμβάνει οικολογικά προγράμματα που θα χρηματοδοτηθούν με προϋπολογισμό ύψους 38-58 δισ. ευρώ για την περίοδο 2023-2027, ανάλογα με την έκβαση των διαπραγματεύσεων σχετικά με την ΚΓΠ. Τα οικολογικά προγράμματα μπορούν να εφαρμοστούν με σκοπό την προώθηση της βιολογικής γεωργίας.
Πέρα από την ΚΓΠ, τα βασικά εργαλεία περιλαμβάνουν τη διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων και τη δικτύωση για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, την πιστοποίηση ομάδων γεωργών αντί μεμονωμένων ατόμων, την έρευνα και την καινοτομία, τη χρήση αλυσίδας συστοιχιών και άλλων τεχνολογιών για τη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας, την αύξηση της διαφάνειας της αγοράς, την ενίσχυση της τοπικής και της μικρής κλίμακας επεξεργασίας, τη στήριξη της οργάνωσης της αλυσίδας των τροφίμων και τη βελτίωση της διατροφής των ζώων.
Για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βιολογική παραγωγή, η Επιτροπή θα διοργανώνει κάθε χρόνο «ημέρα βιολογικής παραγωγής» της ΕΕ, καθώς και βραβεία στην αλυσίδα βιολογικών τροφίμων, για την αναγνώριση της αριστείας σε όλα τα στάδια της αλυσίδας βιολογικών τροφίμων. Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει επίσης την ανάπτυξη δικτύων βιολογικού τουρισμού μέσω των «βιοπεριφερειών». Οι «βιοπεριφέρειες» είναι περιοχές όπου γεωργοί, πολίτες, τουριστικοί φορείς, ενώσεις και δημόσιες αρχές συνεργάζονται για τη βιώσιμη διαχείριση των τοπικών πόρων, με βάση βιολογικές αρχές και πρακτικές.
Στο σχέδιο δράσης επισημαίνεται επίσης ότι η βιολογική υδατοκαλλιέργεια παραμένει σχετικά νέος τομέας που έχει όμως σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης. Οι επικείμενες νέες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ θα παροτρύνουν τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη να στηρίξουν την αύξηση της βιολογικής παραγωγής στον εν λόγω τομέα.
Βελτίωση της βιωσιμότητας
Τέλος, το σχέδιο αποσκοπεί επίσης στην περαιτέρω βελτίωση των επιδόσεων της βιολογικής γεωργίας όσον αφορά τη βιωσιμότητα. Για να επιτευχθεί αυτό, οι δράσεις θα επικεντρωθούν στη βελτίωση της καλής διαβίωσης των ζώων, στη διασφάλιση της διαθεσιμότητας βιολογικών σπόρων, στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα του τομέα και στην ελαχιστοποίηση της χρήσης πλαστικών, νερού και ενέργειας.
Η Επιτροπή προτίθεται επίσης να αυξήσει το μερίδιο της έρευνας και της καινοτομίας και να διαθέσει τουλάχιστον το 30 % του προϋπολογισμού για δράσεις έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της γεωργίας, της δασοκομίας και στις αγροτικές περιοχές, σε θέματα που αφορούν ή είναι συναφή με τον τομέα της βιολογικής παραγωγής.
Η Επιτροπή θα εποπτεύει εκ του σύνεγγυς την πρόοδο μέσω ετήσιας παρακολούθησης με εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών, βάσει εξαμηνιαίων εκθέσεων προόδου και ενδιάμεσης επανεξέτασης.
Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε: «Η γεωργία είναι ένας από τους κύριους μοχλούς της απώλειας βιοποικιλότητας και η απώλεια βιοποικιλότητας αποτελεί μείζονα απειλή για τη γεωργία. Πρέπει επειγόντως να αποκαταστήσουμε την ισορροπία στη σχέση μας με τη φύση. Αυτό δεν είναι κάτι που αντιμετωπίζουν μόνον οι γεωργοί αλλά που αφορά ολόκληρη την αλυσίδα των τροφίμων. Με το εν λόγω σχέδιο δράσης, στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τη ζήτηση για βιολογική γεωργία, να βοηθήσουμε τους καταναλωτές να κάνουν συνειδητές επιλογές, και να στηρίξουμε τους ευρωπαίους γεωργούς στη μετάβασή τους. Όσες περισσότερες εκτάσεις διαθέτουμε στη βιολογική γεωργία, τόσο καλύτερη είναι η προστασία της βιοποικιλότητας στις εκτάσεις εκείνες και στις γύρω περιοχές.»
Ο κ. Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, επίτροπος Γεωργίας, δήλωσε: Ο τομέας της βιολογικής παραγωγής αναγνωρίζεται για τις βιώσιμες πρακτικές και τη βιώσιμη χρήση των πόρων, και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Για να επιτευχθεί ο στόχος του 25 % της βιολογικής γεωργίας, πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η ζήτηση κινητοποιεί την ανάπτυξη του τομέα, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους τομείς της βιολογικής παραγωγής του κάθε κράτους μέλους. Το σχέδιο δράσης για τη βιολογική γεωργία παρέχει εργαλεία και ιδέες που συνοδεύουν την ισόρροπη ανάπτυξη του τομέα. Η ανάπτυξη θα υποστηριχθεί από την κοινή γεωργική πολιτική, από την έρευνα και την καινοτομία, καθώς και από τη στενή συνεργασία με βασικούς παράγοντες σε ενωσιακό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.»
Ο κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, δήλωσε: «Η βιολογική γεωργία παρέχει πολλά οφέλη στο περιβάλλον καθώς διασφαλίζει υγιή εδάφη, μειώνει τη ρύπανση του αέρα και των υδάτων και βελτιώνει τη βιοποικιλότητα. Ταυτόχρονα, η ζήτηση αυξάνεται ταχύτερα από την παραγωγή κατά την τελευταία δεκαετία, γεγονός που αποφέρει οικονομικά οφέλη στους παράγοντες του τομέα της βιολογικής παραγωγής. Το νέο σχέδιο δράσης για τη βιολογική γεωργία θα αποτελέσει σημαντικό μέσο για τον καθορισμό της πορείας προς την επίτευξη των στόχων του 25 % των γεωργικών εκτάσεων υπό βιολογική γεωργία και της σημαντικής αύξησης της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας, οι οποίοι κατοχυρώνονται στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο». Επιπλέον, οι νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, τις οποίες πρόκειται να εκδώσει σύντομα η Επιτροπή, θα προωθήσουν περαιτέρω τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια.»
Ιστορικό
Το σχέδιο δράσης λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου 2020, η οποία συγκέντρωσε συνολικά 840 απαντήσεις από ενδιαφερόμενα μέρη και πολίτες.
Είναι μια πρωτοβουλία που ανακοινώθηκε στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, οι οποίες δημοσιεύτηκαν τον Μάιο του 2020. Οι δύο αυτές στρατηγικές παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας προκειμένου να καταστεί δυνατή η μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων και να αντιμετωπιστούν οι βασικές αιτίες της απώλειας βιοποικιλότητας.
Στις συστάσεις προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα στρατηγικά τους σχέδια στο πλαίσιο της ΚΓΠ, που δημοσιεύτηκαν τον Δεκέμβριο του 2020, η Επιτροπή συμπεριέλαβε τον στόχο του 25 % βιολογικής έκτασης στην ΕΕ έως το 2030. Τα κράτη μέλη καλούνται να καθορίσουν εθνικές τιμές σχετικά με τον στόχο αυτόν στα σχέδιά τους για την ΚΓΠ. Με βάση τις τοπικές συνθήκες και ανάγκες τους, τα κράτη μέλη θα εξηγήσουν στη συνέχεια τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουν να επιτύχουν τον εν λόγω στόχο χρησιμοποιώντας τα μέσα της ΚΓΠ.
Το 2018, η Επιτροπή παρουσίασε τις προτάσεις της για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ, εισάγοντας πιο ευέλικτη προσέγγιση, βασισμένη σε επιδόσεις και αποτελέσματα, που λαμβάνει υπόψη τις τοπικές συνθήκες και ανάγκες, αυξάνοντας παράλληλα τις φιλοδοξίες για βιωσιμότητα σε επίπεδο ΕΕ. Η νέα ΚΓΠ διαρθρώνεται γύρω από εννέα στόχους που αποτελούν επίσης τη βάση επί της οποίας οι χώρες της ΕΕ καταρτίζουν τα στρατηγικά τους σχέδια ΚΓΠ.