Η ΕΕ έθεσε φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2020 τους οποίους και πέτυχε αλλά οι μελλοντικοί στόχοι μπροστά στην κλιματική αλλαγή αποτελούν μεγαλύτερη πρόκληση.
Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία, έλαβε μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Έχει επιτευχθεί πρόοδος; Τι δείχνουν τα στοιχεία μέχρι το 2020; Υπάρχει αισιοδοξία για το μέλλον;
Οι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ για το 2020- ξεπέρασαν κάθε προσδοκία
Οι στόχοι της ΕΕ για το 2020 είχαν καθοριστεί στο πακέτο μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια που εγκρίθηκε το 2008. Ένας από τους στόχους ήταν η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Υπολογίζεται ότι το 2020 οι εκπομπές αερίων της ΕΕ ήταν κατά 31% χαμηλότερες από εκείνες του 1990, γεγονός που σημαίνει ότι η Ένωση υπερέβη τον στόχο της κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες. Τα επιβεβαιωμένα στοιχεία δείχνουν ότι οι εκπομπές αερίων μειώθηκαν κατά 24% έως το 2019 σε σύγκριση με το 1990. Σημειώθηκε, επίσης, μεγάλη πτώση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μεταξύ του 2019 και του 2020, κάτι που συνδέεται άμεσα με την πανδημία του κορονοϊού.
Πρόοδος στον τομέα της ενέργειας και της βιομηχανίας
Προκειμένου να επιτευχθεί ο προαναφερόμενος στόχος του 2020, η ΕΕ ανέλαβε δράση σε διάφορους τομείς.
Ένας από αυτούς ήταν το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ (ETS) που καλύπτει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας στους τομείς της ενέργειας και της βιομηχανίας, καθώς και στον κλάδο των αερομεταφορών (περίπου το 45% των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ).
Μεταξύ του 2005 και του 2020, οι εκπομπές από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και εργοστάσια που καλύπτονται από το Σύστημα, μειώθηκαν κατά 40% ξεπερνώντας το στόχο του 23% για το 2020.
Η πρόοδος για την επίτευξη των εθνικών στόχων
Για τη μείωση των εκπομπών σε άλλους τομείς (στέγαση, γεωργία, απόβλητα, μεταφορές - εκτός από τις αεροπορικές μεταφορές), τα κράτη μέλη της ΕΕ καθόρισαν τους εθνικούς στόχους μείωσης των εκπομπών στο πλαίσιο της απόφασης επιμερισμού της προσπάθειας. Οι εκπομπές από τους τομείς που καλύπτονται από εθνικούς στόχους ήταν κατά 15% χαμηλότεροι το 2020 από ό,τι το 2005, υπερβαίνοντας το στόχο του 2020 για μείωση κατά 10%.
Η μείωση οφειλόταν κυρίως στις βελτιώσεις που πραγματοποιήθηκαν στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης και στη μετάβαση προς τη χρήση μικρότερης έvτασης άvθρακα. Οι εκπομπές από τις μεταφορές, αντίθετα, αυξάνονταν ετησίως μέχρι την έναρξη της πανδημίας του κορονοϊού.
Οι εθνικοί στόχοι εκπομπών αερίων για το 2020 κυμαίνονταν από μείωση της τάξεως του 20% έως το 2020 (από τα επίπεδα του 2005) για τις πλουσιότερες χώρες έως και αύξηση 20% για τις λιγότερο πλούσιες.
Τι λένε οι προβλέψεις;
Σύμφωνα, ωστόσο, με τις τελευταίες προβλέψεις των κρατών μελών βάσει των υφιστάμενων μέτρων, οι εκπομπές ρύπων αναμένεται να μειωθούν μόνο κατά 41% έως το 2030. Ο στόχος για το 2030, έτσι όπως καθορίστηκε στον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, προβλέπει μείωση των εκπομπών τουλάχιστον κατά 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Το πακέτο της νέας και αναθεωρημένης νομοθεσίας, γνωστής ως «Fit for 55», στοχεύει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ώστε να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
Tι κάνουμε μετά το 2020;
Η πανδημία σε ένα βαθμό προκάλεσε ένα σοκ σε μια παγκόσμια οικονομία που ήδη αντιμετώπιζε δυσκολίες. Τα επενδυτικά πλάνα στην Ευρώπη για την πράσινη μετάβαση εξυπηρετούσαν πολλαπλούς στόχους: η ενεργειακή απεξάρτηση- από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά βάση, έναν νέο επενδυτικό πεδίο στην ΕΕ, με επίκεντρο τις ΑΠΕ κα τις νέες τεχνολογίες και μια βιώσιμη για το περιβάλλον ανάπτυξη. Όλα τα παραπάνω παραμένουν και σήμερα πάγιοι στόχοι στην Ευρώπη αλλά οι προβλέψεις με βάση τους φιλόδοξους στόχους για μείωση κατά 50% στις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2030 και μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 δεν θα πιαστούν αν δεν προχωρήσουν έγκαιρα τα πράσινα σχέδια στα κράτη μέλη.