H μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη και απαλλαγμένη από τον άνθρακα Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει χωρίς τα Βαλκάνια, σύμφωνα με άρθρο δύο ευρωβουλευτών στην ιστοσελίδα euractiv.
Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Βιόλα φον Κράμον-Ταουμπάντελ και ο Τόμας Βάιτς, Αυστριακός ευρωβουλευτής τοποθετήθηκαν εκφράζοντας την ανάγκη τα έξι κράτη των Δυτικών Βαλκανίων-Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία- υποψήφια να ενταχθούν στην ΕΕ τα επόμενα χρόνια, να δεσμευτούν να κάνουν πράξη τους στόχους της Ένωσης.
Μπορεί οι γείτονές μας να μην είναι μέλη της Ένωσης ακόμα αλλά έχουν υιοθετήσει τους ευρωπαϊκούς στόχους για το κλίμα, μέσα και από τη συμμετοχή τους στην Ενεργειακή Κοινότητα, έναν διακυβερνητικό οργανισμό που στοχεύει στην δημιουργία μιας ενιαίας πανευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
5000 πρόωροι θάνατοι κάθε χρόνο λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Οι δύο ευρωβουλευτές επισημαίνουν ότι «η πανδημία βρήκε τις χώρες αυτές μεσούσης μιας σοβαρής και μακρόχρονης υγειονομικής κρίσης λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με πολλές πόλεις στην περιοχή να έχουν την χειρότερη ποιότητα αέρα στην Ευρώπη».
Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία που έδωσαν στη δημοσιότητα η περιβαλλοντική επιτροπή του ΟΗΕ και ο ευρωπαϊκός μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Συμμαχία για την Υγεία και το Περιβάλλον», πάνω από 5000 πολίτες χάνουν τη ζωή τους πρόωρα, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε 19 βαλκανικές πόλεις και 8.500 περιστατικά βρογχίτιδας σε παιδιά οφείλονται μόνο στους ενεργειακούς σταθμούς άνθρακα.
Η εξάρτηση από τον άνθρακα είναι ιδιαίτερα επιβλαβής και η μετάβαση δύσκολη
Οι ευρωβουλευτές σημειώνουν ότι τα περισσότερα βαλκανικά κράτη είναι βαθιά εξαρτημένα στον άνθρακα, με την εργασία χιλιάδων ανθρώπων να αφορά τα ορυχεία άνθρακα και λιγνίτη, μια ιστορική κληρονομιά που είναι δύσκολο να εγκαταλειφθεί εν μια νυκτί.
Αναγνωρίζουν λοιπόν ότι ότι η μετάβαση δεν θα είναι εύκολη, ούτε φθηνή. Παρ΄ όλα αυτά ξεκαθαρίζουν ότι χωρίς την ενεργειακή μετάβαση οι στόχοι για μείωση των εκπομπών είναι ανέφικτοι και οι συγκεκριμένες χώρες θα ταλαιπωρηθούν μακροπρόθεσμα.
Οι μονάδες παραγωγής που στηρίζονται στον άνθρακα είναι σε κακή κατάσταση, χρησιμοποιώντας απαρχαιωμένη τεχνολογία. 16 σταθμοί παραγωγής άνθρακα στην περιοχή εκπέμπουν όσο διοξείδιο του θείου και σκόνη εκπέμπουν 250 σταθμοί στα 227 κράτη μέλη.
Η υδροηλεκτρική ενέργεια δεν αποτελεί ασφαλή εναλλακτική
Η υδροηλεκτρική ενέργεια έχει συχνά προταθεί ως βιώσιμη εναλλακτική, κυρίως στο Μαυροβούνιο και την Αλβανία. Παρ' όλα αυτά η υπάρχουσα και μελλοντική υδροηλεκτρική ενέργεια έχει αξιολογηθεί ως επιβλαβής για το περιβάλλον και απειλεί την παροχή νερού στους τοπικούς πληθυσμούς.
Υπάρχουν αντιδράσεις που, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, τροφοδοτούνται από το γεγονός ότι πολλές από αυτές τις ηλεκτρικές μονάδες υπάρχουν ή θα χτιστούν σε προστατευόμενες περιοχές χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι άνθρωποι στις περιοχές αυτές.
Μάλιστα, οι Κράμον- Ταουμπάντελ και Βάιτς αμφιβάλλουν σύμφωνα με ανάλογη έκθεση και για το αν οι σταθμοί υδροηλεκτρικής ενέργειας θα ανταποκριθούν στις ενεργειακές απαιτήσεις μακροπρόθεσμα.
Για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 απαιτείται τουλάχιστον μείωση 30% μέχρι το 2030
Στον ενεργειακό τομέα και τα έξι βαλκανικά κράτη έχουν υπογράψει με ξεκάθαρους στόχους και δεσμεύσεις. Δεσμεύτηκαν επίσης να καταθέσουν τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα στην Ενεργειακή Κοινότητα.
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν τα σχέδια να είναι φιλόδοξα και ρεαλιστικά και η ΕΕ αν απορρίψει όποιο εθνικό σχέδιο θέτει στόχους πολύ χαμηλότερους από τους αναγκαίους. «Η Ενεργειακή Κοινότητα χρειάζεται περισσότερη δύναμη για να επιβληθεί στη μη-συμμόρφωση και ξεκάθαρη ηγεσία με οδηγό την ουδετερότητα άνθρακα», αναφέρουν.
Επισημαίνουν ότι ο στόχος των μηδενικών εκπομπών προϋποθέτει τουλάχιστον τη μείωση των εκπομπών κατά 30% μέχρι το 2030. Αυτό θα επιτευχθεί με την μετάβαση ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φιλικές στο περιβάλλον και τους ανθρώπους, οι οποίες θα πρέπει να είναι και βιώσιμες.
Ηλιακή ενέργεια, ενεργειακή αυτάρκεια και «πράσινη» απασχόληση
Οι δύο ευρωβουλευτές, συνοψίζοντας, εκφράζουν την πεποίθηση ότι η ηλιακή ενέργεια αποτελεί μάλλον την καλύτερη δυνατή εναλλακτική, καθώς «η προοπτική της ηλιακής ενέργειας είναι υψηλή στην περιοχή, που έχει περισσότερες ώρες ηλιοφάνεια από τις περσότερες Δυτικές και Κεντρικές ευρωπαϊκές χώρες».
Τέλος, επισημαίνουν ότι η ΕΕ πρέπει να στηρίξει ευρύτερα μέτρα προς την ενεργειακή απόδοση-αυτάρκεια, όπως η μόνωση των κτηρίων, καθώς τέτοιες πράξεις δεν θα παρέχουν μόνο μια καθαρή και αξιόπιστη ενέργεια για τους λαούς των Βαλκανίων αλλά θα δημιουργήσουν και ευκαιρίες για «πράσινη» απασχόληση.