Μεγάλο προβληματισμό έχει προκαλέσει στην επιστημονική κοινότητα η προσάραξη του μεγαλύτερου παγόβουνου στον κόσμο, κοντά στο βρετανικό νησί του Ατλαντικού.
Το γιγαντιαίο παγόβουνο, το οποίο είναι μεγαλύτερο από το Λονδίνο και ζυγίζει πέντε φορές το βάρος του Έβερεστ, πρόσφατα προσάραξε στο απομακρυσμένο πλούσιο σε άγρια ζωή νησί της Νότιας Γεωργίας.
Το παγόβουνο A23a μπορεί να μην συγκρούστηκε ακριβώς με το βρετανικό νησί καθώς το πλησίασε αργά, με ρυθμό μόλις 1 χιλιόμετρο την ώρα. Ωστόσο, δεδομένων των γιγαντιαίων του διαστάσεών του, η προσάραξή του στην βραχώδη υφαλοκρηπίδα φαίνεται τώρα πως είχε και θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην περιοχή αλλά ίσως και πέραν αυτής.
Πώς θα επηρεάσει την άγρια ζωή;
Η επίδραση που θα έχει το λιώσιμο ενός τρισεκατομμυρίου τόνων πάγου τόσο κοντά σε ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια άγριας ζωής στον κόσμο προς το παρόν παραμένει αδιευκρίνιστη. Θα μπορούσε όμως να δυσκολεύσει την ανεύρεση τροφής των πολλών εκατομμυρίων πιγκουίνων που ζουν στην Νότια Γεωργία, ενώ έχει ήδη προκαλέσει διαπιστωμένα προβλήματα στη ναυσιπλοΐα στην περιοχή.
Πόσο καιρό υπάρχει;
Τόσο μεγάλα παγόβουνα είναι σπάνια. Τεράστιες πλάκες πάγου αποκολλώνται συνεχώς από τις παγοκρηπίδες της Ανταρκτικής, αλλά οι περισσότερες διαλύονται σε μικρότερα κομμάτια μόλις αρχίσουν να επιπλέουν στον θερμότερο ωκεανό.
Το A23a, όμως, έχει επιβιώσει για πολύ καιρό. Αποκολλήθηκε από την παγοκρηπίδα Ronne-Filchner στη Θάλασσα του Weddell της Ανταρκτικής το 1986, παρασύροντας μαζί του τον σοβιετικό ερευνητικό σταθμό Druzhnaya I, που είχε χτιστεί πάνω του.
Για 20 χρόνια, το γιγαντιαίο παγόβουνο παρέμεινε σχεδόν ακίνητο, εγκλωβισμένο από άλλα μικρότερα παγόβουνα. Το 2020, όμως, άρχισε να κινείται αργά προς τον βορρά.
Πέρασε έξι μήνες περιστρεφόμενο μέσα σε ένα κυκλικό ωκεάνιο ρεύμα πριν απελευθερωθεί στις αρχές του νέου έτους, κατευθυνόμενο προς τη Νότια Γεωργία – 1.000 μίλια βόρεια από το σημείο όπου ξεκίνησε.
Πλησίασε το νησί με ταχύτητα περίπου 30 χιλιομέτρων την ημέρα, ρυθμός ταχύτατος για ένα παγόβουνο, σύμφωνα με τον ωκεανογράφο Andrew Meijers από τη Βρετανική Ανταρκτική Αποστολή.
Θα συρρικνωθεί;
Τα νερά γύρω από τη Νότια Γεωργία είναι πιο ζεστά σε σχέση με την Ανταρκτική, οπότε αναμένεται να μειωθεί ο όγκος του, να γίνει πιο εύθραυστο και στη συνέχεια να διαλυθεί γρηγορότερα.
Οι επιπτώσεις του μπορεί να εκδηλωθούν τοπικά, αλλά δεν θα είναι αμελητέες για τα εκατομμύρια πιγκουίνων και φώκιας που ζουν εκεί.
Οι ένα τρισεκατομμύριο τόνοι γλυκού νερού, που επιπλέουν πάνω από το πιο πυκνό θαλασσινό νερό, ενδέχεται να ωθήσουν τη θαλάσσια ζωή που αποτελεί τροφή για τους πιγκουίνους, βαθύτερα στον ωκεανό.
Αντίθετα, αν το παγόβουνο μεταφέρει λάσπη και ιζήματα, αυτά θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν το νερό με θρεπτικά συστατικά, ευνοώντας τη θαλάσσια ζωή.
Ποιες είναι οι συνέπειες;
Το A23a είναι σύμβολο μιας παγκόσμιας και πολύ πιο σοβαρής τάσης: της κλιματικής αλλαγής και ως εκτούτου της ταχείας τήξης των πάγων της Ανταρκτικής.
Η ήπειρος χάνει περίπου 150 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως – οι μισοί χάνονται με τη μορφή παγόβουνων που αποκολλούνται και οι υπόλοιποι μέσω άμεσης τήξης.
Εν τω μεταξύ, από τη στιγμή που το παγόβουνο αποτελεί τη μεγαλύτερη αποθήκη γλυκού νερού στη Γη, αυτό οδηγεί σε ραγδαία άνοδο της στάθμης της θάλασσας – που εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 60 εκατοστά έως το 2100 λόγω της τήξης της Ανταρκτικής.
Πιο άμεσος κίνδυνος, όμως, είναι ο αντίκτυπος αυτών των τεράστιων ποσοτήτων γλυκού νερού στο Ανταρκτικό Κυκλοπολικό Ρεύμα – έναν αργό μηχανισμό ανάμιξης των ωκεάνιων υδάτων, που λειτουργεί ως «σύστημα ψύξης» του πλανήτη μας.
Το ρεύμα αυτό μεταφέρει θερμότερα επιφανειακά νερά προς τα βάθη, αντικαθιστώντας τα με ψυχρότερα νερά από τον πυθμένα του ωκεανού. «Κάνει όλη τη σκληρή δουλειά για να παγιδεύσει τη θερμότητα της υπερθέρμανσης του πλανήτη», εξηγεί ο Dr Meijers.
Επιπλέον, οι μικροσκοπικοί φυτικοί οργανισμοί – το φυτοπλαγκτόν – απορροφούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο, όπως το θερμότερο νερό, βυθίζεται και αποθηκεύεται στον ωκεανό.
Πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι το γλυκό νερό από τα παγόβουνα και την Ανταρκτική επιβραδύνει ήδη αυτό το κυκλικό ρεύμα και μπορεί να μειώσει την ταχύτητά του κατά 20% μέχρι το 2050. Μια δυνητικά ανησυχητική «θετική ανάδραση» που θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την υπερθέρμανση του πλανήτη.