Διανύοντας από σήμερα την Ευρωπαϊκή βδομάδα επικονιαστών, όπως κάθε χρόνο, πραγματοποιούνται οι εκδηλώσεις για την ανάγκη ανάληψης περισσότερης δράσης και προστασίας των επικονιαστών σε επίπεδο ΕΕ. Τί είναι η επικονίαση, ποια η κρισιμότητά της για το περιβάλλον και πόσα τα οφέλη για την οικονομία;
Από το 2012 και κάθε χρόνο με την αποφασιστική στήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις στην ΕΕ με σκοπό να αναδειχθεί η σημασία της προστασίας των επικονιαστών. Φέτος, λόγω των έκτακτων συνθηκών, οι εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα διαδικτυακά μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου.
Τί είναι η επικονίαση;
Επικονίαση είναι η διαδικασία με την οποία γονιμοποιούνται τα φυτά. Μέσω των επικονιαστών, μεταφέρεται η γύρη από τα αρσενικά στα θηλυκά στα αρσενικά μέρη.
Ποιοι είναι οι επικονιαστές;
Λίγα φυτά αυτοεπικονιάζουν, καθώς η αναπαραγωγή της συντριπτικής πλειοψηφίας των φυτών εξαρτάται από ζώα, τον άνεμο ή το νερό. Ζώα που επικονιάζουν είναι κυρίως οι μέλισσες και πολλά έντομα, οι νυχτερίδες, τα πουλιά, οι μαϊμούδες και οι σκίουροι. Σε ορισμένα μέρη του πλανήτη όπως η Κίνα, οι αγρότες αναγκάζονται να επικονιάζουν οι ίδιοι τα φυτά, καθώς οι πληθυσμοί των μελισσών μειώνονται δραματικά.
Η κρισιμότητα του επικονιασμού
Οι μέλισσες και άλλοι επικονιαστές είναι απαραίτητοι για τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Χωρίς αυτούς, πολλά είδη φυτών θα μειωθούν και εντέλει θα εξαφανιστούν, μαζί με τους οργανισμούς που εξαρτώνται από αυτά. Επιπλέον, η μείωση του αριθμού και της ποικιλομορφίας των επικονιαστών έχει αντίκτυπο στην ασφάλεια των τροφίμων, με άμεσες επιπτώσεις στη γεωργία.
Τα τελευταία χρόνια, οι μελισσοκόμοι αναφέρουν απώλειες στους πληθυσμούς των μελισσών, κυρίως στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ολλανδία. Ωστόσο, το ίδιο συμβαίνει και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Βραζιλίας, γεγονός που κάνει το συγκεκριμένο πρόβλημα παγκόσμιο ζήτημα.
Η Επιτροπή ξεκίνησε το 2018 την «Πρωτοβουλία της ΕΕ για τους επικονιαστές», την πρώτη ολοκληρωμένη πρωτοβουλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η βελτίωση των επιστημονικών γνώσεων σχετικά με τη μείωση των επικονιαστών, η αντιμετώπιση των κυριότερων αιτιών και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Τα οφέλη των επικονιαστών στην οικονομία
Μόνο στην ΕΕ, το 84 % περίπου των ειδών καλλιεργούμενων φυτών και το 78 % των ειδών άγριων λουλουδιών εξαρτώνται, τουλάχιστον εν μέρει, από την επικονίαση από ζώα. Η επικονίαση από έντομα ή άλλα ζώα ευνοεί την αύξηση των ποικιλιών και της ποιότητας φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών και σπόρων.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου 5 έως 8% της παγκόσμιας καλλιέργειας φυτών αποδίδεται άμεσα στην επικονίαση από ζώα. Οι επικονιαστές συμβάλλουν επίσης άμεσα στα φάρμακα, στα βιοκαύσιμα, στις ίνες και στα δομικά υλικά.
Η τελευταία παρέμβαση του Ευρωκοινοβουλίου
Ήδη τα τελευταία χρόνια, αναγνωρίζοντας τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι επικονιαστές και κατ' επέκταση το περιβάλλον και η οικονομία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδιώκει αντιστροφή της αρνητικής κατάστασης.
Τον Ιούνιο του 2021, κατά τη διάρκεια ψηφοφορίας για τη νέα Στρατηγική Βιοποικιλότητας 2030, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την άμεση αναθεώρηση της πρωτοβουλίας της ΕΕ για τους επικονιαστές, προκειμένου να συμπεριληφθεί ένα φιλόδοξο πανευρωπαϊκό πλαίσιο παρακολούθησής τους, με σαφείς στόχους και δείκτες. Ενέκριναν επίσης τον στόχο μείωσης της χρήσης των πιο επικίνδυνων και χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50%.