Ένας κρατήρας πλάτους σχεδόν 800 στρεμμάτων και βάθους περίπου 100 μ. στα υψίπεδα Γιάνα της βορειοανατολικής Σιβηρίας, γνωστός ως «κρατήρας Μπαταγκάικα» επεκτείνεται ταχύτερα του αναμενομένου λόγω της κλιματικής αλλαγής, διαπίστωσαν με ανησυχία επιστήμονες.
Ο κρατήρας Μπαταγκάικα, που αποκαλείται ενιότε «πύλη της κόλασης», όπως κι ένας αντίστοιχος στο Τουρκμενιστάν, σχηματίστηκε όταν το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος (permafrost) της σιβηρικής τούνδρας άρχισε να λιώνει απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας τόνους μεθανίου, ενός εκ των ισχυρότερων αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Κι από το 1991 που ανακαλύφθηκε, επεκτείνεται διαρκώς.
Μεγάλες ποσότητες μεθανίου απελευθερώνονται από τον κρατήρα
Μια νέα έρευνα ανακάλυψε τώρα, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Daily Mail, ότι καθώς βαθαίνει ο κρατήρας, έχει φθάσει τους 4.000 με 5.000 τόνους ετησίως ο ρυθμός του μεθανίου και άλλων αερίων άνθρακα που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, κάτι που δείχνει πόσο γρήγορα λαμβάνει χώρα η αποσύνθεση του permafrost, όπως επισημαίνει ο παγετολόγος Αλεξάντερ Κιζιακόφ, επικεφαλής συντάκτης της μελέτης, προειδοποιώντας ότι ο κρατήρας σύντομα θα απελευθερώσει όλα τα εναπομείναντα εγκλωβισμένα σε αυτόν αέρια του θερμοκηπίου.
Ο δρ Κιζιακόφ, καθηγητής του κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσοφ της Μόσχας, συνεργάστηκε με άλλους δώδεκα ερευνητές για τη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα στην επιθεώρηση Geomorphology.
Όπως διαπίστωσαν ο κρατήρας έχει σχεδόν φτάσει στο υπόβαθρo, δηλαδή τη συμπαγή πέτρα που βρίσκεται κάτω από χαλαρό υλικό εντός του φλοιού της Γης, πράγμα που σημαίνει ότι έχει λιώσει σχεδόν όλο το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος, που απέμενε με τον κίνδυνο περαιτέρω κατάρρευσης.
Γιατί προκαλεί τόση ανησυχία ένας κρατήρας σε απόμερη περιοχή της Σιβηρίας;
Η ταχεία επέκταση του κρατήρα τροφοδοτείται από την άνοδο της θερμοκρασίας του αέρα, η οποία έχει πυροδοτήσει έναν βρόχο θετικής ανάδρασης που είναι απίθανο να επιβραδυνθεί όσο υπάρχει πάγος για απόψυξη.
Όταν το στρώμα του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους υποβαθμίζεται, ή λιώνει, μετατρέπεται σε μια λασπώδη μάζα, η οποία δεν μπορεί να υποστηρίξει τη βλάστηση στην επιφάνεια. Καθώς οι άκρες του κρατήρα καταρρέουν, το έδαφος χάνει την κομοστέγη των δέντρων που το προστατεύουν από τον ήλιο και τη θερμότητα. Σε αυτό το σημείο, η οργανική ύλη που εκτέθηκε πρόσφατα, διασπάται και απελευθερώνει άνθρακα στην ατμόσφαιρα για να τροφοδοτήσει περαιτέρω την ατμοσφαιρική θέρμανση. Αυτό, φυσικά, οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερη απώλεια του permafrost.
Μια πρόσθετη απειλή από την τήξη του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους είναι εκείνη των μικροβίων και ιών αρχαίων ασθενειών, τα οποία παρέμεναν παγωμένα και αδρανή επί χιλιετίες, όπως εξηγεί το New Atlas. Ειδικοί σημειώνουν ότι δεν γνωρίζουμε κατά πόσον οι ιοί αυτοί μπορούν να επιβιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα όταν εκτίθενται στην ατμόσφαιρα της Γης – αλλά ούτε γνωρίζουμε αν η σύγχρονη βιολογία και ιατρική μας διαθέτει τα μέσα για να αντιμετωπίσει νέους ιούς που παρέμεναν αδρανείς επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια και τώρα επιστρέφουν. Το 2016, πιστεύεται ότι η απόψυξη μόνιμα παγωμένου υπεδάφους απελευθέρωσε τον Bacillus anthracis, που προκαλεί τον άνθρακα, ο οποίος σκότωσε 2.649 τάρανδους και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο ενός παιδιού,κ ενώ νόσησαν δεκάδες ντόπιοι.
Τα μόνα καλά νέα; Ο κρατήρας στη Σιβηρία έχει εξελιχθεί τρόπον τινά σε ατραξιόν για τουρίστες…