Την ώρα που ο πλανήτης σπάει ρεκόρ υπερθέρμανσης, κύματα θανατηφόρου ψύχους ενσκήπτουν σε διάφορες περιοχές του κόσμου, δίνοντας «πάτημα» σε όσους αρνούνται ότι η κλιματική κρίση είναι υπαρκτή ή σημαντική.
Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι η κλιματική αλλαγή -και πιο συγκεκριμένα η ταχεία υπερθέρμανση στην Αρκτική- μπορεί στην πραγματικότητα να αυξάνει την πιθανότητα ο παγωμένος, πολικός αέρας να μπορεί να φτάνει πλέον σε όλο και πιο νότιες περιοχές.
Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το κύμα ψύχους που πλήττει τις βορειοανατολικές ΗΠΑ τις τελευταίες ημέρες, αλλά και η συχνότητα των πυκνών χιονοπτώσεων στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.
Οι ΗΠΑ βίωσαν τον θερμότερο Ιανουάριο και τώρα περιμένουν -34 βαθμούς Κελσίου
Στην Αμερική, ο περασμένος μήνας κατατάσσεται ως ο θερμότερος Ιανουάριος που έχει καταγραφεί για όλες σχεδόν τις βορειοανατολικές πόλεις. Για την πόλη της Νέας Υόρκης ήταν η πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια που οι θερμοκρασίες ήταν καθημερινά πάνω από το μέσο όρο και η πρώτη φορά που ο πρώτος μήνας του έτους τελείωσε χωρίς αξιόλογες χιονοπτώσεις στην πόλη.
Αλλά ο καιρός αναμένεται να αλλάξει απότομα αυτό το Σαββατοκύριακο, με το ρεκόρ ζέστης να μετατρέπεται σε ρεκόρ ψύχους και τους ειδικούς να περιμένουν σημαντικά χαμηλές θερμοκρασίες.
Ενδεικτικά, ο ψυχρός άνεμος αναμένεται να πέσει στα επικίνδυνα επίπεδα των -34 βαθμών Κελσίου το Σάββατο.
Πού οφείλονται, λοιπόν, αυτές οι απότομες και επικίνδυνες μεταβολές του καιρού;
Πλέον, το πολικό ψύχος πλήττει περιοχές που δεν είχαν βιώσει ποτέ ακραίο κρύο
Ενώ οι χειμώνες γίνονται γενικά θερμότεροι συνολικά και τα ρεκόρ ζέστης ξεπερνούν αυτά του κρύου, αυτός ο Ιανουάριος έφερε μια περίοδο ακραίου κρύου σε μέρη της Ασίας.
Οι θερμοκρασίες στην πόλη Μόχε της βόρειας Κίνας έπεσαν κατακόρυφα στους -53 βαθμούς Κελσίου, τη χαμηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγράψει ποτέ η χώρα.
Το σφοδρό κρύο και οι μεγάλες ποσότητες χιονιού στην Ιαπωνία σκότωσαν τουλάχιστον τέσσερις ανθρώπους σε αυτό που ο γενικός γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου της χώρας, Hirokazu Matsuno, αποκάλεσε «κρύο που συμβαίνει μια φορά τη δεκαετία».
Ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών σημειώθηκαν επίσης σε πολλά μέρη στη Νότια Κορέα.
Ακόμη, περισσότεροι από 150 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Αφγανιστάν, καθώς οι θερμοκρασίες έφτασαν στους -28 βαθμούς Κελσίου, σε έναν από τους πιο σκληρούς χειμώνες που έχει βιώσει η χώρα μέχρι στιγμής.
Η πιο κρύα πόλη του κόσμου, μάλιστα, το Γιακούτσκ στην ανατολική Σιβηρία, είδε τη θερμοκρασία να φτάνει στους -62,7 βαθμούς Κελσίου, τη χαμηλότερη εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους.
Ο ακραίος χειμωνιάτικος καιρός μετατοπίζεται τώρα στις ΗΠΑ, με τον επικίνδυνα κρύο αέρα της Αρκτικής να ωθείται προς τα νότια και να σαρώνει πολλές περιοχές της χώρας.
Πού οφείλεται το ακραίο κρύο
Ο καιρός είναι στενά συνδεδεμένος με το jet stream, ένα ποτάμι αέρα που κινείται γρήγορα και ψηλά στην ατμόσφαιρα, περίπου στο ύψος που πετούν τα αεροπλάνα. Όταν αυτό το ποτάμι κατευθύνεται προς τα νότια, μπορεί να φτάσει μαζί του και ο κρύος αέρας της Αρκτικής, στα μέρη όπου ζουν οι περισσότεροι άνθρωποι στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία.
Όταν το ρεύμα ωθείται προς τα βόρεια, ο θερμός αέρας θα κινηθεί επίσης πιο βόρεια. Μια μεγάλη ταλάντευση υψηλής πίεσης πάνω από την Ευρώπη τον Ιανουάριο οδήγησε σε ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών για τον χειμώνα και άφησε ορισμένα βουνά γυμνά από χιόνι.
Υπάρχει, όμως, και ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψη: Η πολική δίνη. Αυτή είναι μια ζώνη ισχυρών ανέμων που περικυκλώνει τον κρύο αέρα της Αρκτικής, ο οποίος βρίσκεται εξαιρετικά ψηλά στη στρατόσφαιρα -πάνω από το επίπεδο του jet stream-, γύρω από τον Βόρειο Πόλο.
Το καταστροφικό κρύο που έπληξε το Τέξας το 2021 και οδήγησε σε περισσότερους από 240 θανάτους προκλήθηκε από ένα από αυτά τα ακραία γεγονότα, όπως και το ιστορικό κρύο που έπληξε τις ΗΠΑ στα τέλη Δεκεμβρίου.
Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι μικρές διαταραχές στην πολική δίνη μπορεί να εξηγήσουν το πρόσφατο ακραίο κρύο και στην Ασία.
Πώς επηρεάζει τον καιρό η κλιματική αλλαγή
Οι θεωρίες των επιστημόνων επικεντρώνονται στην Αρκτική, η οποία θερμαίνεται έως και τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο ως αποτέλεσμα της ρύπανσης από την καύση ορυκτών καυσίμων που παγιδεύει τη θερμότητα.
Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτή η θέρμανση προκαλεί αλλαγές στα ρεύματα του «ποταμιού αέρα» και στην πολική δίνη, προκαλώντας συχνότερα ακραία χειμερινά φαινόμενα.
Αυτή η ιδέα κέρδισε την προσοχή μετά τη δημοσίευση μιας μελέτης του 2012 από τη Jennifer Francis, ανώτερη επιστήμονα στο Woodwell Climate Research Center, στη Μασαχουσέτη.
Η ειδικός υποστήριξε ότι η υπερθέρμανση της Αρκτικής μειώνει τη διαφορά μεταξύ των χαμηλών θερμοκρασιών στο βορρά και των θερμών θερμοκρασιών στο νότο, οδηγώντας σε ένα ασθενέστερο, πιο «κυματιστό» ρεύμα αέρα, το οποίο ωθεί τον πολύ ψυχρό αέρα προς τα νότια.
Η εργασία αυτή ξεκίνησε μια συζήτηση και έκτοτε πολλοί περισσότεροι επιστήμονες εξέτασαν τη θεωρία. Μια από τις πιο εξέχουσες δημοσιεύσεις βρήκε σαφείς δεσμούς μεταξύ της υπερθέρμανσης της Αρκτικής και των διαταραχών στην πολική δίνη.