Τα αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα απειλούν τα οικοσυστήματα του πλανήτη και την ικανότητα της φύσης να παρέχει επαρκή τρόφιμα για τον πληθυσμό της Γης, προειδοποιούν επιστήμονες κάνοντας λόγο για «σιωπηλό θάνατο» στους ωκεανούς.
Καύσωνες σαρώνουν τη Μεσόγειο και μεγάλα τμήματα της Ευρώπης, τις ΗΠΑ και την Κίνα, ενώ στις αρχές του μήνα – στις 4 Ιουλίου συγκεκριμένα - καταγράφηκε η θερμότερη μέρα που είδε ποτέ ο πλανήτης με ερευνητές να σημειώνουν ότι η συνεχιζόμενη άνοδος της θερμοκρασίας σε στεριά και ωκεανούς απειλεί την τροφική αλυσίδα και την επιβίωση της ανθρωπότητας.
«Το σύστημα διατροφής μας είναι παγκόσμιο», λέει στον Guardian ο καθηγητής Ατμοσφαιρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Λιντς, Τζον Μάρσαμ. «Υπάρχουν αυξανόμενοι κίνδυνοι για ταυτόχρονες μεγάλες απώλειες καλλιεργειών σε διάφορες περιοχές του κόσμου, οι οποίες θα επηρεάσουν πραγματικά τη διαθεσιμότητα και τις τιμές των τροφίμων. Δεν είναι αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή, αλλά στις επόμενες δεκαετίες αυτό είναι ένα από τα πράγματα που πραγματικά φοβάμαι. Ως άνθρωπος, αν είσαι αρκετά πλούσιος, μπορείς να κλειστείς στο σπίτι σου και να βάλεις τον κλιματισμό σε λειτουργία. Αλλά τα οικοσυστήματα της φύσης καθώς και τα καλλιεργούμενα οικοσυστήματα δεν μπορούν να το κάνουν αυτό», σημειώνει.
Αναμένονται 12 φορές συχνότεροι καύσωνες μέχρι το 2040
Από τους καύσωνες στην Ευρώπη προ πενταετίας προκλήθηκαν καταστροφές στις καλλιέργειες και χάθηκε έως και το ήμισυ της σοδειάς σε κεντρικές και βόρειες περιοχές της Γηραιάς Ηπείρου, ενώ τον περασμένο χρόνο οι θερμοκρασίες-ρεκόρ στη Βρετανία έκαψαν την παραγωγή φρούτων και λαχανικών.
Επιστήμονες προβλέπουν ότι μέχρι το 2040 οι καύσωνες θα είναι έως και 12 φορές συχνότεροι και μολονότι ένα κύμα καύσωνα δεν αρκεί για να καταστρέψει ένα οικοσύστημα, η συχνή επανάληψή τους δεν θα δίνει στη φύση ικανό χρόνο να ανακάμπτει.
Όσο κι αν οι καύσωνες αλλάζουν την εργασία και επηρεάζουν την καθημερινότητά μας «οι άνθρωποι είναι γενικά απομονωμένοι από τις επιπτώσεις των καιρικών συνθηκών, από τις οποίες εξαρτόμαστε όλοι. Πηγαίνουμε στα καταστήματα για να αγοράσουμε τρόφιμα – δεν τα καλλιεργούμε μόνοι μας. Αλλά αν μιλήσετε με αγρότες οπουδήποτε στον κόσμο, είναι εξαιρετικά ενήμεροι για το τι κάνει ο καιρός και τις επιπτώσεις στις καλλιέργειές τους», λέει ο καθηγητής Μάρσαμ.
Οι καύσωνες επιφέρουν τον σιωπηλό θάνατο των ωκεανών
Η κλιματική κρίση δεν επιδεινώνει τους καύσωνες μόνον στη στεριά, αλλά και στους ωκεανούς του πλανήτη με μεγάλες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις ειδικά για τις παράκτιες κοινότητες, απειλώντας άλλη μια βασική πηγή τροφίμων για τους ανθρώπους.
Η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί δραματικά φαινόμενα, όπως τον «θερμικό θόλο» προ διετίας κατά μήκος των καναδικών ακτών στον Ειρηνικό, που προκάλεσε το θάνατο περίπου ενός δισεκατομμυρίου θαλάσσιων ζώων.
«Συχνά σκεφτόμαστε τις επιπτώσεις στα οικοσυστήματα της ξηράς, καθώς είναι ορατές: τα φυτά μαραίνονται και τα ζώα ζεσταίνονται πολύ. Όμως οι άνθρωποι, γενικώς, δεν σκέφτονται τους θαλάσσιους καύσωνες και αυτό είναι που πραγματικά με ανησυχεί - αυτός ο αόρατος, σιωπηλός θάνατος», σημειώνει η καθηγήτρια Γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, Ντανιέλα Σμιτ.
Ορισμένα από τα πλέον ευαίσθητα οικοσυστήματα είναι αυτά που έχουν συνηθίσει σε σταθερές θερμοκρασίες όλο το χρόνο, όπως τα είδη που εγκαταβιούν στους τροπικούς ωκεανούς,. Η άνοδος κατά δύο βαθμούς Κελσίου της θερμοκρασίας αναμένεται να εξαφανίσει τους τροπικούς κοραλλιογενείς υφάλους, που διαθέτουν τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από κάθε άλλο οικοσύστημα ανά την υφήλιο και συμβάλλουν στη συντήρηση άνω του μισού δισ. ανθρώπων στον πλανήτη, ως επί το πλείστον σε φτωχές χώρες.
Εφιαλτικά σενάρια για την άνοδο της θερμοκρασίας
Οι έρευνες για την κατανόηση των επιπτώσεων που έχουν οι καύσωνες στα οικοσυστήματα μόλις ξεκίνησαν.
Σύμφωνα με μία εξ’ αυτών, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature, με ένα σενάριο υψηλών εκπομπών ρύπων, που θα επιφέρει αύξηση της θερμοκρασίας κατά 4,4 βαθμούς Κελσίου, το 41% των χερσαίων σπονδυλωτών θα αντιμετωπίσει ακραία θερμικά φαινόμενα μέχρι το 2099. Το θερμικό στρες από τις υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στους έμβιους οργανισμούς επηρεάζοντας την ανάπτυξη, τη γονιμότητα και την ανοσία τους, αλλά και προκαλώντας αλλαγές στη συμπεριφορά τους.
Τα είδη της πανίδας μετακινούνται προς ορεινές περιοχές και τους πόλους για να αποφύγουν τους καύσωνες και τελικά είναι πιθανό πολλά εξ’ αυτών να οδηγηθούν στην εξαφάνιση…