Πώς βλέπει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το ελληνικό σχέδιο για το κλίμα και την ενέργεια και τί λένε τα στοιχεία για το φιλόδοξο ευρωπαϊκό και εθνικό στόχο της πράσινης μετάβασης;
Οι ευρωπαϊκοί κανόνες για το 2030 καλούν τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν εθνικά σχέδια σχετικά με το κλίμα και την ενέργεια, με περίοδο εφαρμογής το διάστημα 2021-2030. Τον Οκτώβριο του 2020, η Κομισιόν δημοσίευσε μία αξιολόγηση για κάθε εθνικό σχέδιο. Η Ελλάδα είχε καταθέσει το πλάνο της από το Δεκέμβριο του 2019. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημοσίευσε μια έκθεση για το ελληνικό σχέδιο.
Τα στατιστικά αποκαλύπτουν
Η Ελλάδα είναι υπεύθυνη για το 2.4% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ και έχει μειώσει τις εκπομπές αυτές ταχύτερα από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, από το 2005. Αντίθετα, η αποδέσμευση της ελληνικής οικονομίας από τον άνθρακα έχει φτάσει μόλις το 23% στο διάστημα 2005-2019, σε χαμηλότερους ρυθμούς από το μέσο όρο της ΕΕ.
Στην Ελλάδα οι εκπομπές της ενεργειακής βιομηχανίας έχουν πέσει σχεδόν στο μισό από το 2005 έως το 2019, μειώνοντας το μερίδιό τους στην συνολική εκπομπή αερίων κατά 14%. Περαιτέρω μειώσεις αναμένονται όσο η χώρα προχωρά στην κατάργηση των λιγνιτικών μονάδων. Πάντως ο τομέας που παρουσίασε τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση των εκπομπών ρύπων ήταν στη μεταποίηση και τις κατασκευές, όπου έφτασε μείωση κατά 54% σε σχέση με το 2005. Από την άλλη στις μεταφορές και τη γεωργία οι μειώσεις ήταν χαμηλές.
Σύμφωνα με την Απόφαση για την Κατανομή Προσπαθειών 2013-2020, η Ελλάδα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές της σε τομείς που δεν περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών (σύστημα ανώτατων ορίων και δικαιωμάτων εμπορίας των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου), κατά 4%, συγκριτικά με τα επίπεδα του 2005 και μέχρι στιγμής η Ελλάδα είναι στη σωστή κατεύθυνση, σημειώνει το Ευρωκοινοβούλιο και με βάση τις εκτιμήσεις της Κομισιόν.
Το μερίδιο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα έφτασε το 19.7% το 2019. Ο στόχος της χώρας για 35% το 2030 επικεντρώνεται κυρίως στις αλλαγές στον τομέα των μεταφορών και της ψύξης/θέρμανσης.
Δημογραφικό και ρύπανση
Το 2019 η Ελλάδα των 10.7 εκατομμυρίων κατοίκων αντιστοιχεί στο 2.4% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Η κατά κεφαλήν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2019 ήταν κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο και για το διάστημα 2005-2015 μείωσε τα επίπεδα εκπομπής ανά πολίτη σε μεγαλύτερους ρυθμούς σε σχέση με τη συνολική κατά κεφαλήν μείωση στην ΕΕ για το ίδιο διάστημα.
Σημειώνεται στην έκθεση μάλιστα ότι ο ελληνικός πληθυσμός μειώνεται από το 2011 και σύμφωνα με τις προβλέψεις θα συνεχίσει να μειώνεται σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή τάση που προβλέπει μείωση από το 2045.
Άνθρακας
Το 2019 η Ελλάδα ήταν η έβδομη χώρα σε χρήση άνθρακα στην ΕΕ, βρισκόμενη πάνω από το μέσο όρο στα ποσοστά χρήσης του στην ελληνική οικονομία. Από το 2005 η Ελλάδα έχει μειώσει την ένταση των εκπομπών ανά μονάδα το ΑΕΠ σε ποσοστό άνω του 23%. Ενώ η μέση μείωση στην ΕΕ ήταν γύρω στο 33%. Η κρίση του 2009 οδήγησε σε αύξηση της χρήσης του άνθρακα με κορύφωση το 2012. Από εκεί κι έπειτα η χώρα επέστρεψε στην τάση μείωσης, όπως το διάστημα 2005-2009.
Το εθνικό σχέδιο έχει ως στόχο μέχρι το 2023 να έχουν κλείσει όλες οι λιγνιτικές μονάδες, ενώ όσες βρίσκονται υπό κατασκευή, θα έχουν περιθώριο να προσαρμοστούν σε νέες πηγές ή να κλείσουν μέχρι το 2028.
Ως εκ τούτου αναμένεται ότι οι μονάδες φυσικού αερίου θα παίξουν ενισχυμένο ρόλο στον ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας.
Ο ρόλος του αγροτικού τομέα
Μπορεί να μην είναι ο καθοριστικός τομέας, από την άποψη του όγκου εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αλλά μπορεί να συμβάλλει στην κατεύθυνση που επιθυμεί η ΕΕ. Η Κομισιόν, όπως και οι ευρωβουλευτές, έχει τονίσει και την ανάγκη να παρθούν μέτρα προς μια βιώσιμη διατροφική παραγωγή. Μια αγροτική και κτηνοτροφική πολιτική απαλλαγμένη από ρυπογόνες διαδικασίες, θα δώσει κι άλλη, αναγκαία, ώθηση, στη βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη.
Κτίρια με ενεργειακή επάρκεια
Από τους τομείς που καλύπτονται από τη νομοθεσία για την κατανομή των προσπαθειών, οι μεταφορές και τα κτίρια είναι οι μεγαλύτερες πηγές εκπομπών στην Ελλάδα.
Μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας θα είναι σε 600.000 κτίρια και οικοδομικές μονάδες (12% έως 15% του συνόλου της χώρας), με στόχο την ενεργειακή επάρκεια. Αυτό θα γίνει πράξη με την εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης της ενέργειας, βελτιώνοντας ήδη υπάρχοντα μέτρα, όπως ηλιακά συστήματα θέρμανσης σε νέα και ανακαινισμένα κτίρια, εισάγοντας και κίνητρα(φορολογικά, οικονομικά κλπ) και ανακυκλώνοντας οικοδομικό υλικό.
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα
Η Ελλάδα αύξησε το μερίδιο ανανεώσιμης ενέργειας της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 12,4% μεταξύ 2005 και 2019. Για την επίτευξη του στόχου του 2030, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική κατανάλωση πρέπει να αυξηθεί από 19.7% σε 35% σε κάτι περισσότερο από μια δεκαετία.
Στην αξιολόγηση του ελληνικού σχεδίου για το κλίμα και την ενέργεια, η έκθεση εκτιμάει ότι ο ενδεικτικός στόχος του 35% ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, είναι αρκετά φιλόδοξο.
Για την επίτευξη του στόχου του 2030, η Ελλάδα έχει θέσει στόχους για ελάχιστο μερίδιο ανανεώσιμης ενέργειας σε διαφορετικούς τομείς: 60% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, 40% στη θέρμανση και ψύξη, και 14% στις μεταφορές.
Ζητούν πιο φιλόδοξους στόχους
Σε γενικές γραμμές το κείμενο κρίνει ότι το εθνικό σχέδιο για το κλίμα και την ενέργεια θα μπορούσε να είναι περισσότερο φιλόδοξο. Αναγνωρίζει τα βήματα που έχουν γίνει και εκτιμά ότι το παρόν σχέδιο είναι βελτιωμένο σε σχέση με το αρχικό που είχε ετοιμάσει αλλά ακόμα στερείται φιλόδοξων στόχων. Η ελληνική κυβέρνηση, για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα πρέπει να βάλει μπροστά ταχύτερα και με αποφασιστικότητα το σχέδιο που θα κάνει την ελληνική οικονομία πιο πράσινη και βιώσιμη.