Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE αποτελεί το κύριο χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΕ για το περιβάλλον και μέσο για την επίτευξη των σκοπών και στόχων της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την βιώσιμη ανάπτυξη, την πράσινη και κυκλική οικονομία.
Παλιό όσο και η ΕΕ
Όταν μιλάμε για το περιβάλλον συνήθως έχουμε στο μυαλό μας μια τάση και μια συζήτηση που έχει ανοίξει την τελευταία δεκαετία, άντε εικοσαετία. Στην πραγματικότητα όμως ξεκινάει πολύ παλιότερα ήδη από τη δεκαετία του 60’ και το 70’ . Ήδη από τότε, είχε διαπιστωθεί ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος επέφερε σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή του πλανήτη, στο κλίμα και στα οικοσυστήματά του.
Το πρόγραμμα LIFE θεσπίστηκε το 1992 , το ίδιο διάστημα που ΕΟΚ έδινε τη θέση στην ΕΕ και αποτελούσε την πιο ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για το περιβάλλον.
Τι είναι το πρόγραμμα LIFE
Το πρόγραμμα LIFE είναι ένα πρόγραμμα που αφορά τη χρηματοδότηση έργων σχετικών με την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, τη βελτίωση της προστασίας απειλούμενων ειδών και οικοτόπων. Εξυπηρετεί αποκλειστικά περιβαλλοντικούς και κλιματικούς σκοπούς. Δημοσιεύει ετήσιες προσκλήσεις για υποβολή προτάσεων, για έργα που προφανώς θα προστατεύουν το περιβάλλον και θα αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Το πρόγραμμα LIFE εκτός από τα «παραδοσιακά έργα» όπως έργα πιλοτικά (καινοτόμα), επίδειξης, βέλτιστων πρακτικών, έργα πληροφόρησης ευαισθητοποίησης και διάδοσης περιλαμβάνει επίσης μια νέα κατηγορία έργων, τα ολοκληρωμένα έργα, στρατηγικές και έργα για το περιβάλλον ή το κλίμα, τα οποία θα λειτουργούν σε εκτεταμένη εδαφική κλίμακα και που θα χρηματοδοτούνται από κοινού με τουλάχιστον μία ακόμη σχετική χρηματοδοτική πηγή. Επίσης περιλαμβάνει έργα τεχνικής βοήθειας, έργα οικοδόμησης δυναμικού και προπαρασκευαστικά έργα.
Από το 1992 μέχρι τα τέλη του 2012το πρόγραμμα LIFE είχε συγχρηματοδοτήσει πάνω από 1.000 έργα σχετικά με τη φύση και τη βιοποικιλότητα, παρέχοντας άμεσα πάνω από 1,5 δισ. από τα 2,7 περίπου δισ. ευρώ που διέθεσε συνολικά για συναφή έργα.
Οι καφέ αρκούδες, οι φώκιες monachus monachus και οι λύκοι είναι μεταξύ των ειδών που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από τα έργα LIFE. Περισσότερα από 400 – δηλαδή πάνω από το ένα τρίτο – απειλούμενα είδη που απαριθμούνται στις οδηγίες περί πτηνών και οικοτόπων έχουν αποτελέσει αντικείμενο ενός τουλάχιστον έργου LIFE.
Το πρόγραμμα LIFE έχει χρηματοδοτήσει περισσότερα από 1.000 σχέδια διαχείρισης σε ολόκληρο το δίκτυο Natura 2000. Με αυτά τα έργα επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος στον αγώνα κατά της απώλειας της βιοποικιλότητας. Άλλα έργα έχουν βοηθήσει στη δημιουργία διαδρόμων για διάφορα είδη ζώων και πτηνών, καθώς και αστικών οικοτόπων για την άγρια πανίδα, έχουν εισαγάγει μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, έχουν υποστηρίξει τις υπηρεσίες που παρέχουν τα οικοσυστήματα και έχουν βοηθήσει στην ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων σχετικά με τη σημασία της βιοποικιλότητας.
Το LIFE+ σήμερα
Το πρόγραμμα LIFE+ διανύει σήμερα την πέμπτη φάση του που αφορά στόχους για το διάστημα 2021-2027. Μάλιστα οι στόχοι για αυτήν την περίοδο είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι. 3,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε περιβαλλοντικές δραστηριότητες και 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν σε δράσεις για το κλίμα. Το πρόγραμμα είναι μέρος της Πράσινης Συμφωνίας που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιροπή.
Η οικοδόμηση μιας πιο καθαρής και κυκλικής οικονομίας που εστιάζει στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση προϊόντων αποτελεί βασική προτεραιότητα της ΕΕ. Το πρόγραμμα LIFE αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη αυτού του στόχου, στηρίζοντας τη μετάβαση προς τις καθαρές μορφές ενέργειας και την εκπλήρωση του στόχου της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα.
Το πρόγραμμα LIFE αποτελεί μέρος του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού και των σχεδίων ανάκαμψης της ΕΕ, που δεσμεύθηκαν να διαθέσουν το 30% των κονδυλίων σε δράσεις για το κλίμα. Στα άλλα προγράμματα συγκαταλέγονται ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης για τη στήριξη των περιφερειών στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της πράσινης μετάβασης, το πρόγραμμα επενδύσεων InvestEU για τη χρηματοδότηση έργων για το κλίμα και το Horizon Europe για τη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα του κλίματος.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τον Απρίλιο τους στόχους του προγράμματος, επιβεβαιώνοντας την αταλάντευτη θέλησή του να τεθεί σε προτεραιότητα η εφαρμογή και η υπερκάλυψη των στόχων τηςΠράσινης Ευρωπαϊκής Συμφωνίας, μια στρατηγική διέξοδος για την πολυπόθητη ανάκαμψη και τη βιώσιμη ανάπτυξη.