To Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τις περιφέρειες, που εξαρτώνται από βιομηχανίες που στηρίζονται στον άνθρακα, στη μετάβασή τους προς την κλιματική ουδετερότητα. Η Ελλάδα ακολουθεί με ταχείς ρυθμούς.
Το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε την Πέμπτη τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Στόχος του μηχανισμού, γνωστού ως Δανειακή Διευκόλυνση για το Δημόσιο Τομέα («PSLF»), είναι η στήριξη δημόσιων επενδύσεων στις περιφέρειες που επηρεάζονται περισσότερο αρνητικά από την κλιματική μετάβαση, έτσι όπως έχουν προσδιοριστεί στα «εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης». Περιφέρειες που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα είναι για παράδειγμα αυτές των οποίων η οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εξόρυξη, μια δραστηριότητα η οποία θα υφίσταται ολοένα και περισσότερη πίεση για τον περιορισμό της.
Πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα
Ο μηχανισμός περιλαμβάνει επιχορηγήσεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και δάνεια συνολικού ύψους 10 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Τα χρήματα αυτά αναμένεται να μοχλεύσουν 25 ως 30 δισ. ευρώ δημοσίων επενδύσεων κατά την επόμενη επταετία.
Βελτιώσεις στο μηχανισμό που πέτυχε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
- Επιχορήγηση που θα αντιστοιχεί στο 25% του συνολικού ποσού του δανείου για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες.
- Χρηματική βοήθεια για την προετοιμασία προτάσεων για έργα που σκοπεύουν να επωφεληθούν από τους πόρους της εν λόγω δανειακής διευκόλυνσης.
- Διατάξεις που διασφαλίζουν ότι οι δικαιούχοι σέβονται τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ, την προστασία του περιβάλλοντος και την ισότητα των φύλων.
- Στα κριτήρια επιλεξιμότητας, στην περίπτωση που η ζήτηση υπερβεί τους διαθέσιμους πόρους, θα περιλαμβάνονται έργα δικαιούχων που βρίσκονται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και εκείνων που προτείνουν σχέδια απαλλαγής από εκπομπές διοξειδίων του άνθρακα και στηρίξουν έργα που συμβάλλουν άμεσα στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 και του στόχου για μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ έως το 2050.
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης
Η Δανειακή Διευκόλυνση για τον Δημόσιο Τομέα αποτελεί πυλώνα του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος περιλαμβάνει επίσης τη σύσταση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και μια ειδική συνιστώσα στο πλαίσιο του InvestEU. Ο γενικός στόχος είναι να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα της ΕΕ με αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο, χωρίς κανείς να μείνει πίσω. Πιο συγκεκριμένα, πρέπει να συμβάλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030 και του στόχου για μια κλιματικά ουδέτερη ευρωπαϊκή οικονομία έως το 2050.
Στην Ελλάδα οι διαδικασίες προχωρούν
Η έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου σχεδόν συνέπεσε με τη συμφωνία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), σχετικά με τη χρηματοδότηση έργων σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας που πλήττονται από τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης.
Η συμφωνία αφορά χρηματοδότηση ύψους 325 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΤΕπ με την οποία θα ακολουθηθεί ο ενεργειακός σχεδιασμός για τη μετάβαση σε μια πιο πράσινη οικονομία, με τη σταδιακή απεξάρτηση από το λιγνίτη και τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Μάλιστα ο πρόεδρος της ΕΤΕπ, Βέρνερ Χόγιερ, εξέφρασε την πεποίθηση ότι αυτή η χρηματοδότηση, η οποία μπορεί να αυξηθεί, εφόσον ξεκινήσουν και τα έργα, θα ωφελήσει τις τοπικές κοινωνίες που, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πετύχουν μια ομαλή μετάβαση στους νέους πράσινους στόχους. Και αυτή η συμφωνία εντάσσεται στα πλαίσια τις διαμόρφωσης των όρων για περαιτέρω αξιοποίηση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που εγκρίνει το Ευρωκοινοβούλιο.