Φυσικές καταστροφές σαν αυτή που έγινε στη Βαλένθια, με δεκάδες θύματα, δεν είναι τόσο σπάνιες όσο νομίζουμε.
Μόνο η Ανατολική Μεσόγειος καταγράφει κατά μέσο όρο ένα ανάλογο συμβάν ανά 9 χρόνια, ενώ στα Βαλκάνια μία αντίστοιχη καταστροφή, με πάνω από 80 νεκρούς, παρουσιάζει ετήσια πιθανότητα 2.5% σε ετήσια βάση.
Αυτό αποκαλύπτει έρευνα τριών Ελλήνων επιστημόνων με τίτλο: «Η εμφάνιση καταστροφικών πλημμυρών με πολλαπλούς θανάτους στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου», που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Water.
Την έρευνα υπογράφουν οι: Μιχάλης Διακάκης, Επίκουρος Καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο ΕΚΠΑ, Κατερίνα Παπαγιαννάκη, ειδική λειτουργική επιστήμονα στο Ινστιτούτο Ερευνών, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και Μελέτης Φούσκαρης, μεταπτυχιακός φοιτητής στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ.
Όσο περνούν τα χρόνια καταστροφικές πλημμύρες θα είναι συχνότερες στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις στη διαχείριση του κινδύνου, καταστροφικές πλημμύρες, που συνοδεύονται από σημαντικές απώλειες ανθρώπινων ζωών, συμβαίνουν με ανησυχητικό ρυθμό διεθνώς, ενώ η Νότια Ευρώπη και η Ανατολική Μεσόγειος δεν αποτελούν εξαίρεση. Η εκτίμηση, μάλιστα, είναι ότι, με βάση τη διαχρονική τάση, όσο περνάνε τα χρόνια, τέτοια περιστατικά πιθανώς θα είναι συχνότερα στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα με την έρευνα, κατά τα τελευταία 140 χρόνια η Ελλάδα είναι τέταρτη σε σοβαρές και φονικές πλημμύρες στην Ανατολική Μεσόγειο με 12 συμβάντα, πίσω από την Ιταλία (51), την Τουρκία (35) και την Αίγυπτο (14). Γενικότερα, πάντως, στα Βαλκάνια συμβαίνουν σπανιότερα σοβαρές πλημμύρες σε σχέση με την Ιταλία και την Τουρκία. Ωστόσο, όλες οι χώρες είχαν τουλάχιστον ένα περιστατικό 10 ή περισσότερων θανάτων κατά την εξεταζόμενη περίοδο.
Κάθε 1,5 χρόνο και ένα πλημμυρικό φαινόμενο στη Ανατ. Μεσόγειο
Η μελέτη εντοπίζει 132 επεισόδια ξαφνικών πλημμυρών (που προκάλεσαν ≥10 θανάτους) με περίοδο επιστροφής μόνο 1,56 ετών. Επιπλέον, τα γεγονότα υψηλότερου μεγέθους (>85ο εκατοστημόριο) βρέθηκαν να είναι λιγότερο συχνά αλλά εξακολουθούν να μην είναι πολύ σπάνια (περίοδος επιστροφής = 9,1 έτη). Ο αριθμός των γεγονότων παρουσιάζει αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες.
«Συνολικά, τα ευρήματα της έρευνας παρέχουν τη βάση για την κατανόηση του πόσο κοινά συμβάντα καταστροφικών πλημμυρών είναι στην περιοχή, είναι ωφέλιμα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και αποτελούν σημαντικό βήμα προς την πλήρη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ακραίες πλημμύρες έχουν αλλάξει ή θα αλλάξουν στο εγγύς μέλλον. Είναι, επίσης, πολύ σημαντικό από άποψη ετοιμότητας και πολιτικής προστασίας να αξιολογηθεί η συχνότητα τέτοιων γεγονότων υψηλής θνησιμότητας, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη την απειλή της κλιματικής αλλαγής», δηλώνει ο Μιχάλης Διακάκης.
Τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο οι μεγαλύτερες καταστροφές από πλημμύρες
Η εργασία εκμεταλλεύτηκε βάσεις δεδομένων καταστροφών και άλλες πηγές πληροφοριών για την ανάπτυξη μιας βάσης δεδομένων υψηλής θνησιμότητας για γεγονότα ξαφνικών πλημμυρών που καλύπτει την Ανατολική Μεσόγειο για 14 δεκαετίες (1882–2021). Ανέλυσε τον κατάλογο γεγονότων ξαφνικών πλημμυρών για να παρέχει μια καλύτερη κατανόηση της χρονικής τους εξέλιξης, της εποχιακής κατανομής τους και των περιφερειακών τους μοτίβων.
Η βάση δεδομένων περιέλαβε γεγονότα ξαφνικών πλημμυρών που προκάλεσαν δέκα ή περισσότερους θανάτους στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καλύπτοντας τις ακόλουθες χώρες: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Αίγυπτος , Ελλάδα, Ισραήλ, Ιταλία, Λίβανος, Λιβύη, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Τουρκία.
Σε ότι αφορά στην εποχικότητα, η έρευνα κατέδειξε ένα έντονο μοτίβο με υψηλά ποσοστά εμφάνισης καταστροφικών πλημμυρών τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. Για παράδειγμα, η περίοδος μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου φιλοξενεί περισσότερο από το 50% των εκδηλώσεων, αν και μόνο ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριος ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους μήνες (με περίπου το 40% του συνόλου).
