Το μεγαλείο της μεσογειακής διατροφής, αλλά και της απλότητας των ποιοτικών καλοκαιρινών υλικών, κρύβεται στις ευωδιαστές στρώσεις αυτής της συνταγής.
Στις μέρες μας, ντάκο θα βρει κανείς ακόμη και στο συνοικιακό ταβερνάκι ή σουβλατζίδικο, από την λεβεντογέννα Κρήτη, ως και τον Έβρο. Οι Κρητικοί, μετρ του παξιμαδιού και ξακουστοί για το ελαιόλαδο και τη ντομάτα τους, είναι εκείνοι που εφηύραν τη συνταγή αυτή, θρεπτική, ελαφριά και ιδανική για τους καλοκαιρινούς μήνες (και όχι μόνο).
Δεν είναι τυχαίο που το πιάτο αυτό, κλασικός εκπρόσωπος της φημισμένης κρητικής διατροφής, έχει αποθεωθεί από ξένα μέσα για την απλότητα και την απαράμιλλη γεύση του.
Γνώρισα τον ντάκο πρώτη φορά στα 10, όταν έκανα ένα Πάσχα στην Κρήτη. Για την ακρίβεια, καθώς ήμασταν φιλοξενούμενοι στο Ρέθυμνο, η συνταγή είχε εντελώς διαφορετικό όνομα. Την έλεγαν «Κουκουβάγια». Θαρρώ, τότε δεν ήταν τόσο δημοφιλής έξω από τη μεγαλόνησο γιατί ακόμη θυμάμαι την κούτα με τα παξιμάδια που έφεραν μαζί τους οι γονείς μας και μας βοήθησε να τρώμε τη σαλάτα αυτή για μήνες.
Γιατί στο Ρέθυμνο αποκαλούν τον ντάκο, κουκουβάγια
Ο αστικός μύθος θέλει ένα καπηλειό της δεκαετίας του '50, λίγο έξω από την πόλη του Ρεθύμνου να σερβίρει τη σαλάτα με βάση από παξιμάδι, νοτισμένο στο λάδι. Φαίνεται πως ο ιδιοκτήτης της έφερε το παρατσούκλι «Κουκουβάγιας» ή στην περιοχή απαντώνταν πολλά τέτοια νυκτόβια πουλιά που γίνονταν μάρτυρες των νυχτοπερπατημάτων των θαμώνων του καπηλειού. Με τούτα και με κείνα, η συνταγή πήρε στο Ρέθυμνο το όνομα κουκουβάγια.
Με ενδιαφέρον διαβάζουμε στο cretans.gr πως ντάκος ονομάζεται το παραλληλόγραμμο παξιμάδι, που ζυμωνόταν σε φρατζόλα και κόβονταν σε μεγάλα κομμάτια, σαν φέτες ψωμιού. Τα στρογγυλά παξιμάδια που έχουν επικρατήσει κατά κάποιο τρόπο στη σαλάτα αυτή, είναι κουλούρες όταν έχουν τρύπα ή ταμπακιέρες όταν δεν έχουν. Το πάνω μέρος της ταμπακιέρας και της κουλούρας που κόβεται στη μέση λέγεται πανωκαύκαλο και αντίστοιχα το κάτω, κατωκαύκαλο.
Τέλος, καλό είναι να σημειώσουμε εδώ πως η αυθεντική συνταγή για ντάκο, ήθελε το τυρί να είναι ξινομυζήθρα. Η προσθήκη φέτας υιοθετήθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπου είναι και πιο εύκολο να προμηθευτεί κανείς το εθνικό μας τυρί.
Υλικά
- 2 ταμπακιέρες ή κουλούρια ελαφρά νοτισμένα με νερό
- 1 μεγάλη ώριμη ντομάτα
- 1 μικρή σφιχτή ντομάτα
- 50 γρ. κρητική ξινομυζήθρα ή φέτα
- Ελαιόλαδο
- Αλάτι και Πιπέρι
- Ρίγανη ξερή
- Ελιές Καλαμών σε ροδέλες, προαιρετικά
Εκτέλεση
- Νοτίζουμε ελαφρά τα παξιμάδια με νερό. Αν επιθυμείτε να μείνει πιο τραγανό το παξιμάδι παραλείψτε αυτό το στάδιο. Ωστόσο, ο σκοπός είναι αυτό να κόβεται με το πιρούνι.
- Τρίβουμε την ώριμη τομάτα στον τρίφτη, απορρίπτοντας τη φλούδα της. Μπορείτε να λιώσετε τη ντομάτα και σε ένα μιξεράκι. Μοιράζουμε την τριμμένη τομάτα στα παξιμάδια, αφού πρώτα τα ραντίσουμε με λίγο ελαιόλαδο
- Ψιλοκόβουμε τη δεύτερη ντομάτα σε κυβάκια και μοιράζουμε επίσης πάνω από τα παξιμάδια. Αλατοπιπερώνουμε και προσθέτουμε λίγο ακόμη λάδι
- Τρίβουμε το τυρί πάνω από την τομάτα, πασπαλίζουμε με ρίγανη και λίγο ελαιόλαδο, προσθέτουμε τις ελιές αν θέλουμε και σερβίρουμε