Στο μικροσκόπιο έβαλε ο ιστότοπος «The Conversation» τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, επιχειρώντας να εξηγήσει πως δεν χρειάζεται να είναι κανείς ισχυρός για να γίνει μεγάλος ηγέτης.
Όπως σημειώνει ο Αμερικανός πανεπιστημιακός Μάικλ Μπλέικ, στο κείμενό του στο «The Conversation», ό,τι και εάν συμβεί τις επόμενες εβδομάδες, ο πρόεδρος Ζελένσκι θα μείνει στην Ιστορία ως το πρόσωπο της ουκρανικής αντίστασης κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στη χώρα του, η οποία είναι σε πλήρη εξέλιξη.
Η αντίδρασή του στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία επαινέθηκε ευρέως, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Στην ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις αρχές Μαρτίου καταχειροκροτήθηκε. Τα δυτικά έντυπα αναφέρθηκαν σε αυτόν ως «ήρωα», ως «φωνή» του έθνους του, και ως «κομβικό σημείο της δημοκρατικής αντίστασης στην τυραννία», γράφει ο Μπλέικ.
Ζελένσκι, το αντίθετο του Πούτιν
«Ο Ζελένσκι είναι το αντίθετο του Πούτιν. Άλλα ρούχα, άλλα αστεία. Το προσωπικό στιλ σε αυτά δείχνει αν είσαι αντιδημοκράτης ή όχι», προσθέτει ο Αμερικανός πανεπιστημιακός. Όπως σημειώνει ο Μάικλ Μπλέικ, ο Ρώσος πρόεδρος επιδεικνύει τάση προς τον αυταρχισμό τόσο στην πολιτική δράση όσο και στο ύφος του.
Απεναντίας, όπως σημειώνει ο Αμερικανός καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ο Ζελένσκι διακατέχεται από μετριοπάθεια και συγκρατημένο όραμα πολιτικής ηγεσίας, το οποίο εναρμονίζεται πλήρως με τους δημοκρατικούς θεσμούς στους οποίους ο ηγέτης δεν θεωρείται ηθικά ανώτερος από το λαό.
«Αν ο κόσμος είναι όλο και πιο καχύποπτος απέναντι σε δημοκρατικά ιδεώδη και πρακτικές, στην περίπτωση του Ζελένσκι οι δημοκράτες αρχίζουν να ελπίζουν», γράφει ο Μπλέικ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Πούτιν συχνά ενδιαφέρεται να παρουσιάζει τον εαυτό του ως έναν παραδοσιακά αρρενωπό άνδρα, ο οποίος εμφανίζεται χωρίς μπλούζα και συμμετέχει σε αθλητικούς διαγωνισμούς (τζούντο, χόκεϊ επί πάγου). Παρουσιάζει τον εαυτό του ως πανούργο και περιφρονητικό για τους αντιπάλους του, δείχνοντας συχνά ένα μειδίαμα ως απάντηση σε κάθε ένδειξη αδυναμίας.
Για παράδειγμα, ήταν εμφανώς χαρούμενος όταν είδε τη δυσφορία της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ στην παρουσία του μεγαλόσωμου σκύλου του, Konni. Αυτή η περιστασιακή σκληρότητα εκφράζεται ακόμη και προς τους ίδιους τους υφισταμένους του, όπως φάνηκε στον πρόσφατο δημόσιο εξευτελισμό τού επικεφαλής των κατασκόπων, Σεργκέι Ναρίσκιν.
Ο Πούτιν μέσα από τα λόγια του Ουμπέρτο Έκο
Δανειζόμενος θέσεις του αείμνηστου δοκιμιογράφου και φιλόσοφου Ουμπέρτο Έκο, ο Μάικλ Μπλέικ αναφέρει:
«Ο Έκο σημείωσε ότι χαρακτηριστικά όπως τα παραπάνω φαίνονται επιφανειακά, αλλά δείχνουν αυταρχική εχθρότητα στη διαφωνία και τελικά στην ίδια τη δημοκρατία». Όπως σημειώνει, για τον Έκο η προβαλλόμενη παραδοσιακή αρρενωπότητα χρησιμοποιείται ως μέσο αποκατάστασης του παλαιού μεγαλείου του έθνους ή του πολιτεύματος. Σύμφωνα με τα ίδια τα λόγια του Έκο: «Για έναν τέτοιου είδους ηγέτη, η διαφωνία είναι προδοσία, και όσοι είναι αδύναμοι δεν αξίζουν τίποτα άλλο από την περιφρόνηση».
Στον αντίποδα, ο Ζελένσκι αντιπροσωπεύει μια συμβολική απόρριψη του αυταρχισμού του Πούτιν. Δεν ενδιαφέρεται να παρουσιαστεί ως παραδοσιακό αρσενικό, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει ο βίος του πριν από την ενασχόληση με την πολιτική. Όπως σημειώνει ο Μπλέικ, χαρακτηριστικά είναι τα κωμικά κοστούμια που φόρεσε κατά την ουκρανική έκδοση του «Dancing With the Stars», ενώ και εν μέσω πολέμου παρουσιάζεται αξύριστος και εξουθενωμένος, δηλαδή ευάλωτος, φοβισμένος. «Ως Ουκρανός εβραϊκής καταγωγής, του οποίου συγγενείς δολοφονήθηκαν στο Ολοκαύτωμα, επικαλείται την Ιστορία ως προειδοποίηση παρά ως φιλοδοξία», γράφει ο Αμερικανός πανεπιστημιακός.
Σύμφωνα πάντα με τον Μπλέικ, κατά αυτόν τον τρόπο ο Ζελένσκι προωθεί μια εικόνα όχι μόνο της αντίστασης στον αυταρχισμό, αλλά και του πώς θα μπορούσαν να εμφανίζονται οι ηγέτες καθώς συμμετέχουν σε μια τέτοια αντίσταση. Ο Ουκρανός πρόεδρος μιλά «ελεύθερα και ξεκάθαρα», φέροντάς του στο μυαλό τα λόγια του Έκο για τον λόγο εκείνων που ανέλαβαν την εξουσία μετά την πτώση του φασισμού στην Ιταλία.
«Η δημοκρατική ελπίδα που αποδίδεται στον Ζελένσκι αντανακλά τη σκέψη ότι ο ηγέτης δεν είναι καλύτερος από τον λαό, ότι ο πρόεδρος δεν χρειάζεται να είναι μοναδικά δυνατός ή προικισμένος με ένα μοναδικό, ιστορικό πεπρωμένο. Ο Ζελένσκι έχει παραδεχθεί ειλικρινά ότι φοβάται να πεθάνει, ότι φοβάται να πεθάνει η οικογένειά του και ότι παραμένει στο Κίεβο από καθήκον, παρά από οποιαδήποτε επιθυμία για δόξα ή για πόλεμο», γράφει ο Μπλέικ, και καταλήγει:
«Είναι φυσικό η Δύση να εναποθέτει πολλές ελπίδες στον Ζελένσκι, στην αντίστασή του στον αυταρχισμό του Πούτιν. Αν ο Ζελένσκι αντιπροσωπεύει έναν δημοκρατικό ήρωα, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η δημοκρατία δεν χρειάζεται -και δεν πρέπει να επιδιώκει- τα είδη της λατρείας των ηρώων που απαιτούν αυταρχικοί ηγέτες όπως ο Πούτιν».