Δυσοίωνα σενάρια για 3.000 θανάτους έως το τέλος του έτους αν το εμβολιαστικό ποσοστό στη χώρα μας δεν προσεγγίσει σε σύντομο χρονικό διάστημα το 70% του πληθυσμού και δεν ξεπεράσει το 85% στα άτομα πάνω από 50 ετών προβλέπει έκθεση του Παρατηρητηρίου Δημόσιας Υγείας και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, με επικεφαλής τον Καθηγητή Πνευμονολογίας, Νίκο Τζανάκη.
Στην έκθεση, που παρουσιάζει αποκλειστικά το iefimerida.gr, γίνεται σαφές ότι η Ελλάδα συνολικά κινείται αυτή τη στιγμή σε σταθεροποιητικούς ρυθμούς σε όλους σχεδόν τους πανδημικούς δείκτες, με επιμέρους εξάρσεις σε περιφερειακές κοινότητες στη Βόρεια Ελλάδα που αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τη χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη που οδηγεί σε πίεση το υγειονομικό σύστημα κατά τόπους πχ. νοσοκομεία και ΜΕΘ Θεσσαλονίκης. Αν και το εμβολιαστικό ποσοστό δεν είναι ευκαταφρόνητο και έχει οδηγήσει σε υποδιπλασιασμό των σκληρών πανδημικών δεικτών (νοσηλείες, διασωληνωμένοι, θάνατοι), εντούτοις, όπως σημειώνεται, δεν κρίνεται ικανοποιητικό και αποτελεσματικό, ώστε να οδηγήσει την πανδημία σε ενδημική φάση με χαμηλό κάτω των 100 διασωληνωμένων και μονοψήφιο αριθμό θανάτων ημερησίως.
Το στέλεχος Δέλτα δημιουργεί νέα επιδημιολογικά δεδομένα
«Η χώρα βρίσκεται στη συγκεκριμένη συγκυρία σε ένα εντελώς διαφορετικό επιδημιολογικό περιβάλλον συγκριτικά με το περυσινό φθινόπωρο ή την περασμένη άνοιξη. Η μετάλλαξη Δέλτα έχει δημιουργήσει μια καινούργια τελείως διαφορετική πανδημική φάση», εξηγεί ο Καθηγητής Πνευμονολογίας και Διευθυντής της Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής στο ΠΑΓΝΗ, Νίκος Τζανάκης και αναφέρεται στους παράγοντες που δρουν κατασταλτικά στους πανδημικούς δείκτες. «Εκτός των υγειονομικών ιδιαιτεροτήτων και παραγόντων που έχουν επηρεάσει τη δυναμική της πανδημίας στη χώρα μας (τουρισμός, άνοιγμα εκπαίδευσης & παραγωγικών δραστηριοτήτων, πλήρης κινητικότητα εμβολιασμένων) υπάρχουν και παράγοντες που δρουν κατασταλτικά. Τέτοιοι είναι η σημαντικότατη ποσοτική βελτίωση της επιδημιολογικής επιτήρησης. Αυτό καταδεικνύεται από τη μεγάλη αύξηση εξετάσεων διάγνωσης έστω και αν οι περισσότερες από αυτές είναι αντιγονικού τύπου (rapid) αντί του ακριβέστερου PCR».
Προβληματική σε δυο σημεία η εμβολιαστική κάλυψη
Παράλληλα, εμφανής -σύμφωνα πάντα με την έκθεση- είναι η βελτίωση της επιδημιολογικής επιτήρησης μέσω τα ισχυρών υγειονομικών πρωτοκόλλων που διέπουν πλέον τις λειτουργίες της κοινωνικής και παραγωγικής ζωής, πχ πρωτόκολλα στην δια ζώσης λειτουργία της εκπαίδευσης. Στα παραπάνω συμβάλλει καθοριστικά και η σχετική αφομοίωση και τήρηση των ατομικών μέτρων προστασίας από τους πολίτες. «Η εμβολιαστική κάλυψη της χώρας αν και όχι αρκετή, συμβάλλει αποφασιστικά στον έλεγχο της πανδημία. Θεωρείται όμως προβληματική σε δύο σημεία», σχολιάζει ο κ. Τζανάκης με βάσει την έκθεση. «Πρώτον υπάρχει σημαντική χωρική ανισοτιμία εμβολιασμών καθώς υπάρχουν πολλές περιοχές ιδίως στην Βόρεια Ελλάδα με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη γεγονός που θα οδηγήσει μαθηματικά σε πίεση του υγειονομικού συστήματος τοπικά. Μια δεύτερη πολύ σοβαρή έλλειψη των εμβολιασμών είναι η ανεπαρκή κάλυψη της κρίσιμης ηλικιακής ομάδας +60 ετών. Είναι δε ακριβώς η πληθυσμιακή ομάδα που δυστυχώς δίνει το 80% των διασωληνώσεων και το 95% των θανάτων».
Η επιδημιολογική κατάσταση της χώρας με βάσει την έκθεση
Στη νέα έκθεση του Παρατηρητηρίου Δημόσιας Υγείας και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης αναλύεται την τωρινή επιδημιολογική κατάσταση συνολικά της χώρας αλλά και κομβικών επιμέρους περιφερειών και περιφερειακών ενοτήτων που παρουσιάζουν επιβαρυμένη εικόνα ή επηρεάζουν αυτή την στιγμή την δυναμική των εξελίξεων. Επίσης, αποτυπώνεται η εξέλιξη των σημαντικών πανδημικών δεικτών, όπως ο αριθμός των ημερήσιων εισαγωγών & θανάτων, δεικτών που καθορίζουν και την λήψη υγειονομικών περιοριστικών μέτρων.
Η συνολική εικόνα της Ελλάδας
Στην εικόνα 1 παρουσιάζεται η γενική επιδημιολογική κατάσταση σε ολόκληρη τη χώρα. Ο αθροιστικός δείκτης IR (Incidence Rate) δηλ. ο συνολικός αριθμός κρουσμάτων 14 ημερών ανά 100000 πληθυσμού (8/9/2021) είναι στα επίπεδα του 282. Το επίπεδο αυτό διαμορφώθηκε μετά την σχετική του πτώση το πρώτο 20ήμερο του Σεπτεμβρίου όπου η κορύφωση των 420 κρουσμάτων ανά 14 ημέρες. ανά 100000 (24/82021) αποκλιμακώθηκε στο σημερινό 282. Δυστυχώς, η καθοδική πορεία δεν συνεχίστηκε το τελευταίο 15θήμερο όπου παρατηρείται σχετική σταθεροποίηση και πλατώ της καμπύλης.
Το επιδημιολογικό φορτίο της χώρας σήμερα χαρακτηρίζεται ως μέτριας βαρύτητας σύμφωνα με το ECDC (Ευρωπαϊκό κέντρο νοσημάτων - 120-239.9 κρούσματα ανά 14 ημέρες ανά 100.000 θεωρείται σχετικώς μέτριας βαρύτητας επίπεδο). Στο επίπεδο επιδημιολογικής επιβάρυνσης που βρίσκεται η χώρα μας ταξινομούνται επίσης οι κάτωθι ευρωπαϊκές χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Εσθονία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία και Ρουμανία.
Ο δείκτης μεταδοτικότητας για τη χώρα (Rt) βρίσκεται ακριβώς στη μονάδα μετά από εβδομάδες που κυμαινόταν οριακά κάτω από τη μονάδα. Το γεγονός αυτό αφήνει προοπτικές σταθεροποίησης ή μικρής επιδείνωσης του επιδημιολογικού φορτίου εφόσον ο Rt επιμείνει σε αυτό το ύψος και την ερχόμενη βδομάδα.
Βαρύτατο το επιδημιολογικό φορτίο σε Πιερία, Ημαθία και Πέλλα, με δυναμική περαιτέρω επιδείνωσης
Στο σύνθετο διάγραμμα της εικόνας 2 απεικονίζεται η επιδημιολογική εικόνα ανά περιφέρεια (βλ. πίνακας και γραφική παράσταση) με την αναγραφή του επιδημιολογικού φορτίου ως σωρευτικό δείκτη 14ήμερου αριθμού κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού (πίνακας & μπάρες) μαζί με τον ενεργό δείκτη μεταδοτικότητας (πίνακας και μπλε γραμμή στο γράφημα). Εμφανίζεται επίσης με ανάλογο του επιδημιολογικού φορτίου χρωματισμό ανά Π.Ε. ο επιδημιολογικός χάρτης της χώρας.
Είναι εμφανές ότι υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα στη Βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας με τις Π.Ε. Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας να βρίσκονται σε βαρύτατο επιδημιολογικό φορτίο, όπως και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με τις Π.Ε. Δράμας και Ξάνθης να βρίσκονται επίσης στο «βαθύ κόκκινο». Βαρύτατο επιδημιολογικό φορτίο παρουσιάζει η Π.Ε. Καστοριάς (Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας) και η Π.Ε. Λάρισας (Περιφέρεια Θεσσαλίας).
«Στις παραπάνω περιοχές, με την εξαίρεση των Π.Ε Λάρισας και Δράμας που παρουσιάζουν υψηλή δυναμική περαιτέρω επιδείνωσης, παρατηρείται τις τελευταίες 10 ημέρες σχετική τάση σταθεροποίησης ή και μείωσης των ημερήσιων κρουσμάτων. Όμως και οι υπόλοιπες Π.Ε. της Μακεδονίας, Θράκης & Θεσσαλίας βρίσκονται σε κίνδυνο καθότι βρίσκονται στο προτελευταίο επίπεδο επιδημιολογικής βαρύτητας (κόκκινο) με IR μεταξύ 240-480», αναφέρεται στην έκθεση.
Υψηλή δυναμική διασποράς στη Μαγνησία -Ποιες είναι οι «πράσινες» περιοχές
Η Π.Ε. Μαγνησίας παρουσιάζει πολύ υψηλή δυναμική διασποράς με Rt 1.21 ικανό να εκτινάξει το επιδημιολογικό φορτίο σε ψηλά επίπεδα τις επόμενες 2 εβδομάδες. Εξαίρεση στη Βόρεια Ελλάδα αποτελούν η Π.Ε. Φλώρινας και ιδίως η Π.Ε. Γρεβενών που παρουσιάζει εξαιρετικά καλή εικόνα. Όσον αφορά την υπόλοιπη χώρα είναι σε επίπεδα μετρίου προς χαμηλού επιδημιολογικού φορτίου με IR<240 με τις εξαιρέσεις των Π.Ε. Αργολίδας και Μεσσηνίας (Περιφέρεια Πελοποννήσου) που βρίσκονται στο προτελευταίο επίπεδο (κόκκινο). Ταυτόχρονα, υπάρχουν μερικές Π.Ε. με εξαιρετική εικόνα όπως η Σάμος-Ικαρία, Χίος, Μυτιλήνη, Λήμνος, Φωκίδα, Ευρυτανία & Πρέβεζα με IR<60 και πράσινο χρώμα.
Οι εμβολιασμοί μείωσαν σημαντικά τον αριθμό νοσηλειών, διασωληνώσεων και θανάτων
Η ανάλυση των νοσηλειών σε σχέση με τον ημερήσιο αριθμό των κρουσμάτων (δείκτης νοσηλειών/ημερήσια κρούσματα) απεικονίζονται στην εικόνα 3. Στο 3ο κύμα (Φεβρουάριος-Μάιος) οι νοσηλείες αποτέλεσαν το 22% των ημερήσιων κρουσμάτων (βλ διακεκομμένη γραμμή – κινητός μ.ο. στην εικόνα 3). Η αναλογία άρχισε να μειώνεται αισθητά από το τέλος του Απριλίου οπότε και οι εμβολιασμοί ξεπέρασαν το 20% (βλ. βέλος αριστερά). Η αναλογία αυτή μειώθηκε ακόμη περισσότερο στις αρχές Ιουλίου λόγω της αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης και δευτερευόντως λόγω της μείωσης της μέσης ηλικίας των διαγνώσεων καθότι τα νεαρά άτομα νοσούν αλλά σπανίως νοσηλεύονται.
Η αναλογία νοσηλειών προς κρούσματα στο 4ο κύμα διατηρείται σημαντικά μειωμένη κάτω του 10% κατά μέσο όρο συγκρινόμενη με το 22% του 3ου κύματος. Η μείωση αυτή είναι ισχυρή απόδειξη της ευεργετικής επίδρασης του εμβολιασμού. Παρόμοια εικόνα παρουσιάζει και η ανάλυση του αριθμού των διασωληνωμένων που στην κορύφωση στο 4ο κύμα του έφτασε τους 390 (8/9/2021) υποδιπλάσιος αριθμός από την κορύφωση του 3ου κύματος που ανήλθε στου 847 (20/4/2021).
Τέλος στην εικόνα 4 απεικονίζεται η ημερήσια θνησιμότητα στο 3ο και 4ο πανδημικό κύμα. Στο 3ο κύμα διάρκειας 111 ημερών (1/2-31/5) καταγράφηκαν 6301 θάνατοι με ένα μέσο όρο 41 θάνατοι/ημέρα. Οι 6301 θάνατοι του 3ου κύματος αποτελούν το 41.3% των συνολικών θανάτων από την έναρξη της πανδημίας. Στο 4ο κύμα διάρκειας, έως τώρα, 99 ημερών (23/6-11/10) καταγράφηκαν 2468 θάνατοι, δηλαδή μια μείωση 61% από το προηγούμενο κύμα και με ένα μέσο όρο 23 θάνατοι/ημέρα.
«Η χαοτική αυτή διαφορά στην θνησιμότητα είναι αποτέλεσμα της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού έστω και στο μικρότερου του επιθυμητού ύψος (περίπου 58% του πληθυσμού)», καταλήγει η έκθεση.