Το CNN παρουσιάζει τη γνώμη των ειδικών για τους θανάτους τουριστών στα ελληνικά νησιά τις τελευταίες μέρες, βλέποντας τις αυξημένες θερμοκρασίες και την επίδρασή τους στον εγκέφαλο ως πιθανότερο αίτιο της τραγικής κατάληξης.
Ήταν ένα σοκ όταν ο Mάικλ Μόσλεϊ, γιατρός και γνωστός τηλεοπτικός παρουσιαστής στο Ηνωμένο Βασίλειο, βρέθηκε νεκρός νωρίτερα αυτόν το μήνα στη Σύμη, όπου έκανε τις διακοπές του, μετά από πεζοπορία υπό καύσωνα.
Πλέον, ο θάνατος του Μάικ Μόσλεϊ είναι ένας από μια σειρά θανάτων και εξαφανίσεων τουριστών στην Ελλάδα, καθώς η χώρα υπομένει ένα ισχυρό, πρώιμο καλοκαιρινό κύμα καύσωνα, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου, σημειώνει το αμερικανικό μέσο.
Το Σάββατο, ένας Ολλανδός τουρίστας βρέθηκε νεκρός στη Σάμο. Την επόμενη ημέρα, η σορός ενός Αμερικανού τουρίστα βρέθηκε στο Μαθράκι, ένα μικρό νησί δυτικά της Κέρκυρας. Ο Άλμπερτ Καλιμπέτ, ένας άλλος Αμερικανός τουρίστας, αγνοείται από τότε που ξεκίνησε για πεζοπορία στις 11 Ιουνίου στην Αμοργό, ενώ και δύο Γαλλίδες εξαφανίστηκαν στη Σίκινο αφού πήγαν για περίπατο.
Οι τουρίστες πήγαν για πεζοπορία εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών
Οι σοροί όσων έχασαν τη ζωή τους πρέπει να εξεταστούν για να διαπιστωθεί η ακριβής αιτία θανάτου, αλλά οι Αρχές προειδοποιούν τους πολίτες να μην υποτιμούν τις επιπτώσεις των καυτών θερμοκρασιών.
«Υπάρχει ένα κοινό μοτίβο» δήλωσε στο Reuters ο Πέτρος Βασιλάκης, εκπρόσωπος της αστυνομίας στο Νότιο Αιγαίο: «Όλοι πήγαν για πεζοπορία εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών».
Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα προσφέρει ένα προειδοποιητικό σημάδι σχετικά με τις επιπτώσεις της ακραίας ζέστης στο σώμα, και ειδικότερα στον εγκέφαλο, προκαλώντας ενδεχομένως σύγχυση, επηρεάζοντας τις ικανότητες λήψης αποφάσεων των ανθρώπων, ακόμη και την αντίληψή τους για τον κίνδυνο.
«Ο εγκέφαλος είναι ο κύριος διακόπτης»
Καθώς η κλιματική αλλαγή τροφοδοτεί μεγαλύτερους και σοβαρότερους καύσωνες, οι επιστήμονες προσπαθούν να διαλευκάνουν πώς θα αντεπεξέλθει ο εγκέφαλός μας σε τέτοιες συνθήκες.
Η έρευνα έχει παραδοσιακά επικεντρωθεί στις επιπτώσεις του καύσωνα στους μύες, το δέρμα, τους πνεύμονες και την καρδιά, αλλά «ο εγκέφαλος, για μένα, είναι το ''κλειδί'' για όλα» δήλωσε ο Damian Bailey, καθηγητής Φυσιολογίας και Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας. Είναι ο «κύριος διακόπτης» για το σώμα, σημείωσε χαρακτηριστικά, μιλώντας στο CNN.
«Στον εγκέφαλο ρυθμίζεται η θερμοκρασία του σώματος. Ο υποθάλαμος, μια μικρή δομή σε σχήμα διαμαντιού, λειτουργεί ως θερμοστάτης. Εκτελεί έναν λεπτό χορό για να διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος στους 37 βαθμούς Κελσίου (98,6 Φαρενάιτ) ή πολύ κοντά σε αυτούς. Όταν κάνει ζέστη, ο υποθάλαμος ενεργοποιεί τους ιδρωτοποιούς αδένες και διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία για να δροσίσει το σώμα».
«Αλλά ο εγκέφαλος λειτουργεί καλά μέσα σε ένα στενό εύρος θερμοκρασιών και ακόμη και μικρές αλλαγές μπορούν να τον επηρεάσουν. Πολλοί άνθρωποι θα είναι εξοικειωμένοι με το αίσθημα βραδύτητας και τεμπελιάς μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα», επισήμανε ο ειδικός.
Αλλά καθώς η ζέστη αυξάνεται, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των υγρών στο σώμα και της μείωσης της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, δήλωσε ο Bailey.
Οι δοκιμές που έχει κάνει σε συμμετέχοντες ερευνητές σε έναν περιβαλλοντικό θάλαμο, όπου ανέβασε τη θερμοκρασία από 21 έως 40 βαθμούς Κελσίου, έδειξαν πτώση της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο κατά περίπου 9% έως 10%.
«Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση όσον αφορά τη μη παροχή αρκετού καυσίμου σε έναν κινητήρα που λειτουργεί συνεχώς σε υψηλές στροφές» δήλωσε ο Bailey, και έχει αντίκτυπο.
Τι μπορεί να προκαλέσει η ακραία ζέστη
Η ακραία ζέστη μπορεί να διαταράξει την τυπική εγκεφαλική δραστηριότητα, δήλωσε η Kim Meidenbauer, νευροεπιστήμονας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Τα δίκτυα του εγκεφάλου που συνήθως επιτρέπουν στους ανθρώπους να σκέφτονται καθαρά, να συλλογίζονται, να θυμούνται, να κατασκευάζουν και να διατυπώνουν ιδέες, μπορεί να βγουν εκτός ελέγχου, είπε στο CNN.
Δυσκολεύεται η λήψη σύνθετων αποφάσεων, όπως για παράδειγμα ποιο μονοπάτι να ακολουθήσει κάποιος σε μια πεζοπορία - μια απόφαση που ακούγεται απλή, αλλά απαιτεί τη στάθμιση πολλών διαφορετικών παραγόντων. Υπάρχουν, επίσης, στοιχεία που δείχνουν ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να πάρουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις και να εμπλακούν σε παρορμητική συμπεριφορά όταν εκτίθενται στη ζέστη, πρόσθεσε η νευροεπιστήμονας.
Η αλλοιωμένη αντίληψη του κινδύνου σε συνδυασμό με την εξασθενημένη γνωστική λειτουργία μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες.
«Δεν μιλάμε, απλώς, για το ενδεχόμενο να ζεσταθείς λίγο παραπάνω και ίσως να πάθεις ένα ηλιακό έγκαυμα», είπε. «Μιλάμε για δυνητικά απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, όπως το να παίρνεις κακές αποφάσεις, να θολώνει η κρίση σου».
Οι επιστήμονες μόλις τώρα αρχίζουν να ξετυλίγουν το φάσμα των επιπτώσεων που έχει ο καύσωνας στον εγκέφαλο, όχι μόνο όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων, αλλά και στη διάθεση, τα συναισθήματα και την ψυχική υγεία.
«Η κατανόησή μας είναι πραγματικά ελάχιστη», δήλωσε η Meidenbauer. «Είναι ένας σημαντικός, άγνωστος τομέας σε αυτό το σημείο».
Ποιοι κινδυνεύουν
Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στη ζέστη από άλλους. Οι ηλικιωμένοι, ιδίως οι άνω των 65 ετών, κινδυνεύουν περισσότερο, επειδή το σώμα τους δεν «θερμορρυθμίζει» πάντα τόσο αποτελεσματικά.
Οι άνθρωποι που εξαφανίστηκαν στην Ελλάδα ήταν όλοι γύρω στα 50 και άνω.
Τα πολύ μικρά παιδιά και οι έγκυες αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο, όπως και τα άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των παθήσεων ψυχικής υγείας.
Αλλά η ζέστη μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον καθένα.
Το 2016, μια ομάδα επιστημόνων παρακολούθησε 44 φοιτητές κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα στη Βοστώνη και διαπίστωσε ότι όσοι δεν είχαν κλιματισμό παρουσίασαν σημαντική μείωση των γνωστικών τους επιδόσεων.
«Κανείς δεν έχει ανοσία στις επιπτώσεις της ζέστης στην υγεία» δήλωσε ο Jose Guillermo Cedeño Laurent, ένας από τους συγγραφείς της έρευνας και επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Rutgers. «Ο εγκέφαλός μας είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο όργανο», είπε.
Κάποιος που είναι πολύ γυμνασμένος, κατανοεί τους κινδύνους και κουβαλάει άφθονο νερό εξακολουθεί να παίζει με την τύχη του αν αποφασίσει να πάει για πεζοπορία σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, δήλωσε ο Bailey. «Παίρνετε λάθος αποφάσεις και αυτό μπορεί να κοστίσει τη ζωή σας», προειδοποίησε.
Πώς προστατευόμαστε
Υπάρχουν συμβουλές που μπορούν να ακολουθήσουν οι άνθρωποι για να προστατευτούν και να μειώσουν τον κίνδυνο, λένε οι ειδικοί.
Σε αυτές περιλαμβάνεται η αποφυγή άσκησης κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας και η αναζήτηση σκιάς, όταν είναι δυνατόν. Το να φοράμε φαρδιά ρούχα και να βάζουμε παγοκύστες στο κεφάλι και το λαιμό μπορεί επίσης να βοηθήσει.
Η κατανάλωση νερού είναι ζωτικής σημασίας και όχι μόνο όταν αισθανόμαστε πολύ διψασμένοι, δήλωσε ο Bailey. Είναι σημαντικό να μη φτάνουμε σε σημείο όπου το σώμα χάνει υγρά πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να τα προσλάβει.
Οι ειδικοί συνιστούν, επίσης, ποτά με ηλεκτρολύτες, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αντικατάσταση ορισμένων από τα υγρά που χάνονται μέσω της εφίδρωσης.
«Χρησιμοποιήστε εφαρμογές κοινής χρήσης τοποθεσίας», συμπλήρωσε η Meidenbauer. «Βεβαιωθείτε ότι κάποιος γνωρίζει πού βρίσκεστε».
Μακροπρόθεσμα, η τακτική άσκηση είναι σημαντική, με την προϋπόθεση ότι δεν γίνεται έξω κατά τη διάρκεια των πιο ζεστών περιόδων της ημέρας.
«Όσο πιο γυμνασμένος είσαι τόσο πιο ανθεκτικός είσαι σε αυτές τις κλιματικές περιβαλλοντικές πιέσεις», δήλωσε ο Bailey.
Θα χρειαστεί χρόνος για να διαλευκανθούν τα ακριβή αίτια θανάτου όσων έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα, αλλά υπάρχει ένα μάθημα που μπορεί ακόμα να ληφθεί από τις τραγωδίες, επισήμανε:
«Ανεξάρτητα από το πόσο έξυπνος ή πόσο γυμνασμένος μπορεί να νομίζεις ότι είσαι, αν βγεις έξω σε θερμοκρασίες 40 βαθμών Κελσίου και άνω, ακόμη και αν είσαι καλά προετοιμασμένος, ρισκάρεις».