«Θα ήθελα να εκφράσω την θλίψη μου και τη συγγνώμη μου για τον κρατικό μηχανισμό διαχρονικά που δεν μπόρεσε να σταματήσει αυτή την τραγωδία». Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε την κατάθεσή στη δίκη για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής τον Ιούλιο του 2018 ο πρώην Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας.
Ο μάρτυρας, επιχειρώντας να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν στην εθνική τραγωδία με τους 104 νεκρούς, μίλησε για εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες, αλλά και για ελλείψεις στα μέσα πυρόσβεσης, τις οποίες απέδωσε στην κακή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Δεν παρέλειψε να κάνει αναφορά και στη δόμηση της πυρόπληκτης περιοχής.
«Υπήρχαν εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες και καιρικά και δημοσιονομικά, υπήρχε έλλειψη μέσων, υπήρχαν πολεοδομικά ζητήματα. Παραλάβαμε το 2015 μια πολύ δύσκολη κατάσταση δημοσιονομικά και από πλευρά μέσων. Από τις πρώτες μου ενέργειες, όταν ανέλαβα το 2015, ήταν να ενεργοποιηθούν τα ελικόπτερα Σινούκ και να χρησιμοποιούνται στην πυρόσβεση, που είχαν να χρησιμοποιηθούν 10 χρόνια. Δεν είχαν σωλήνες οι πυροσβέστες. Δεν μπορούσαμε να νοικιάσουμε μέσα πυρόσβεσης».
Ο Νίκος Τόσκας υποστήριξε ότι κατά την επιχείρηση κατάσβεσης δεν έδινε ο ίδιος εντολές, αλλά «προτροπές» όπως τις χαρακτήρισε. Είχε μεταβεί στο ΕΣΚΕ το μεσημέρι της 23ης Ιουλίου 2018, όταν πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά στην Κινέτα, προκειμένου να ενημερώνεται άμεσα, παρότι είχε υποβληθεί σε επέμβαση και ο γιατρός του του είχε συστήσει να παραμείνει στο σπίτι του.
«Ο καιρός ήταν αρχικά γύρω στα 5-6 μποφόρ όπως προέβλεπε το μετεωρολογικό δελτίο και ξαφνικά δε μπορούσαν να πετάξουν αεροπλάνα. Είχαμε δυο φωτιές μέσα στην Αττική, σε δυο άκρες της. Είχαμε ισχυρούς δυτικούς ανέμους και υπήρχε τεράστια δυσκολία για τα εναέρια μέσα. Στις 16.41 ενημερώθηκε η πυροσβεστική και στη συνέχεια με ενημέρωσαν για την πυρκαγιά. Εγώ δεν έδωσα επιχειρησιακές εντολές, παρά μόνο κάποιες προτροπές όπως «μεταφέρετε τα μέσα εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη», υποστήριξε ο μάρτυρας.
- Πρόεδρος: Λέγατε εσείς πού πρέπει να πάνε τα μέσα;
- Μάρτυρας: Όχι. Έμπαιναν προτεραιότητες.
- Πρόεδρος: Ποιος καθόριζε την προτεραιότητα;
- Μάρτυρας: Την επιχειρησιακή ο διοικητής του ΕΣΚΕ, αλλά κάποιες προτεραιότητες βάζει η πολιτική ηγεσία. Ήμουν εκεί για αν χρειαζόταν να επικοινωνήσω με αλλά υπουργεία, να τους δώσω θάρρος. Δεν έκανα και δε μπορούσα να κάνω υποδείξεις στο ποιο μέσο θα πάει που. Ο κ. Φωστιέρης (σ.σ. πρώην επικεφαλής ΕΣΚΕ) με ενημέρωνε για ότι ήταν διαθέσιμο εκείνη την ώρα και πού θα πάει. Εγώ δε γνώριζα.
- Πρόεδρος: Η αναφορά του κ. Φωστιερη για ενημέρωση σας τι ήταν;
- Μάρτυρας: Δεν είναι ολόκληρο αυτό που λέτε. Εγώ είχα πει ότι «δεν θα δέχεστε από κανέναν εντολές κι αν δεχτείτε από κάποιο παράγοντα που ας πούμε βουλευτή, δημοσιογράφο θα τον παραπέμπετε σε εμένα. Αν κάποιος τους έλεγε «στείλε ένα μέσο εδώ» και δεν μπορούσαν να τον διαχειριστούν τους είχα πει να παραπέμπουν σε εμένα για να χειρίζομαι την κατάσταση.
Ο Νίκος Τόσκας δέχθηκε βροχή ερωτήσεων για το εάν γνώριζε ή εάν είχε δώσει ο ίδιος εντολή να γίνει εκτροπή ενός ελικοπτέρου προς τα διυλιστήρια της MOTOR OIL στους Αγίους Θεοδώρους. «Το έμαθα την επόμενη ημέρα και θύμωσα γιατί είχα δώσει εντολή όπως είπα για να παραπέμπουν σε εμένα αν δεχτούν επιχειρηματικές πιέσεις. Βέβαια, αν με ρωτήσετε αν έκαναν καλά με την εκτροπή, δεν το ξέρω γιατί είναι επιχειρησιακό θέμα», απάντησε, λέγοντας ότι δεν βρισκόταν διαρκώς στο γραφείο του συντονιστή των εναέριων μέσων, αλλά ότι έμπαινε κάποιες φορές για να δει πώς εξελίσσεται η κατάσταση.
- Πρόεδρος: Από ποιον μάθατε για τη MOTOR OIL;
- Μάρτυρας: Την επόμενη ημέρα αλλά δε θυμάμαι από ποιόν.
- Πρόεδρος: Το θεωρήσατε παρέμβαση;
- Μάρτυρας: Δε γνωρίζω αν ήταν σωστά τα επιχειρησιακά κριτήρια. Δε νομίζω ότι πιέστηκαν. Βρέθηκαν μπροστά σε μια κατάσταση.
- Πρόεδρος: Θα το έκαναν έτσι κι αλλιώς ή πιέστηκαν από επιχειρηματία της χώρας; Αφού τους είχατε πει αυτό, γιατί δεν σας το είπαν; Υπάρχει ένα ερώτημα αν έγινε μια άδικη κατάχρηση. Αν ζήτησε κάτι ένας επιχειρηματίας και αυτό ήταν σε βάρος πολιτών.
- Μάρτυρας: Δεν ξέρω γιατί δεν μου το είπαν. Δεν ξέρω αν ήταν για λόγους βιασύνης. Ο υπουργός δεν ενημερώνεται για όλα τα θέματα, μόνο για τα σημαντικά.
- Πρόεδρος: Δεν ήταν σημαντικό;
- Μάρτυρας: Αν βάλουμε το ενδεχόμενο πυρκαγιάς ενός διυλιστηρίου με μια φωτιά που ακόμα δεν είχε εξελιχθεί έτσι, δεν ξέρω ποιο ήταν το κριτήριο τους. Ρωτήστε τους…
- Πρόεδρος: Εσείς δεν τους ρωτήσατε;
- Μάρτυρας: Την επόμενη ημέρα τους έψαχνα και καλούνταν στα δικαστήρια. Δεν μπορώ να μπω στο μυαλό τους.
Ο πρώην Υπουργός Προστασίας του Πολίτη σημείωσε ότι την επόμενη ημέρα της τραγωδίας παραιτήθηκε αναγνωρίζοντας την πολιτική ευθύνη.
- Υποστήριξη Κατηγορίας: Με βάση την πολιτική ευθύνη τι σημαίνει πολιτικός υπεύθυνος;
- Μάρτυρας: Εγώ είχα την πολιτική ευθύνη, αλλά δεν είμαι κατηγορούμενος και αυτό έχει κριθεί.
- Υποστήριξη Κατηγορίας: Γιατί δεν ζητήσατε από τη Βουλή να κριθείτε από τη Δικαιοσύνη;
- Μάρτυρας: Νομίζω ότι το θέμα πολιτικοποιείται. Είμαι και ήμουν στη διάθεση της δικαιοσύνης κι από εκεί και πέρα δεν έχω να πω τίποτα.
- Υποστήριξη Κατηγορίας: Επαναλαμβάνετε και σήμερα ότι δεν θα κάνατε τίποτα διαφορετικό;
- Μάρτυρας: Παραιτήθηκα, γιατί έχω μάθει από το στρατό και η συνείδηση μου επιβάλλει ότι φταις δεν φταις, αν γίνει κάτι παραιτείσαι.
- Υποστήριξη Κατηγορίας: Σας έπεφτε πολύ να πάρετε τηλέφωνο το υπουργείο Άμυνας να σηκώσουν Σινούκ γιατί καίγεται ο κόσμος στο Μάτι;
- Μάρτυρας: Τα αεροδρόμια ήταν όλα κλειστά. Επίσης το Σινούκ με αυτές τις καιρικές συνθήκες και κουβαλώντας νερό είναι πολύ δύσκολη η πτήση του.
Κατά τη διάρκεια της κατάθεσης του Νίκου Τόσκα δεν έλειψαν και οι στιγμές όπου το κλίμα φορτίστηκε. Η αναφορά του πρώην Υπουργού ότι το ζήτημα της αναγνώρισης των πτωμάτων έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα προκάλεσε αντιδράσεις από το ακροατήριο.
«Την επόμενη της φωτιάς παραιτήθηκα εγώ. Υπήρχε μια κατάσταση που έπρεπε να λυθούν πολλά προβλήματα, με κυριότερο το δυσάρεστο έργο της αναγνώρισης των πτωμάτων. Όχι ότι είναι να καμαρώνουμε, αλλά λύθηκε γρήγορα. Δείτε στη Χαβάη τι γίνεται» είπε ο κ. Τόσκας με έναν συγγενή θύματος να φωνάζει «Δέκα μέρες κάνατε…».
Η κατάθεση του Νίκου Τόσκα θα συνεχιστεί αύριο.