Ο Τόλης Λέριος, o πρώτος Έλληνας Ολυμπιονίκης Πληροφορικής και εκ των εκπροσώπων του Silicon Valley, μιλάει για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, ορατή στους επενδυτές του εξωτερικού είναι πλέον, μετά βεβαιότητας, η ελληνική κοινότητα των νεοφυών επιχειρήσεων, ενώ και η έκρυθμη κατάσταση στην Ουκρανία ενδέχεται να λειτουργήσει θετικά για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων στις startup της Ελλάδας. Ωστόσο, η ελληνική αγορά παρουσιάζει διαχρονικά κάποιες σοβαρές παθογένειες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό κρατούν εκτός χώρας τους ξένους επενδυτές, που θα έφερναν πιο μακρόπνοες επενδύσεις.
Αλλαγή νοοτροπίας απαιτείται για να προσελκύσει η Ελλάδα νέες επενδύσεις
Tα παραπάνω επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Τέξας, ο Απόστολος «Τoli» Λέριος, εκ των σημαντικών προσωπικοτήτων της Silicon Valley και ο πρώτος Έλληνας Ολυμπιονίκης Πληροφορικής, που το 2015 πούλησε στη «Microsoft» -έναντι άγνωστου αντιτίμου- την πλατφόρμα έξυπνης διαχείρισης δεδομένων «Metanautix», μια startup του ιδίου και του Θεόδωρου Βασιλάκη, με έδρα το Πάλο Αλτο. Η πρώτη startup που συνίδρυσε, το 1997, η «Align Technology», είναι τώρα εισηγμένη στον NASDAQ, με κεφαλαιοποίηση αγοράς περίπου 20 δισ. δολ.
O Τόλης Λέριος συμπληρώνει πως για να κεφαλαιοποιήσει η Ελλάδα τις μεγάλες ξένες επενδύσεις που έχει προσελκύσει, απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας σε επίπεδο εργοδοτών και εργαζομένων. Στο ερώτημα δε, ποιες ενδέχεται να είναι οι πέντε κυρίαρχες τάσεις στην τεχνολογία, που πιθανώς θα αλλάξουν τον κόσμο μέχρι το 2030, απαντά πως «αυτό που θα καθορίζει τη ζωή μας το 2030 μάλλον θα πρωτοεμφανιστεί το 2025» και ...δεν έχει ιδέα τι θα είναι. H συνέντευξη έγινε ενόψει του 9ου Technology Forum, που θα πραγματοποιηθεί στις 29 Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της «Beyond 4.0» της ΔΕΘ-Helexpo AE, με συνδιοργανωτές 25 φορείς, μεταξύ των οποίων το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Δυνατά» ονόματα στο 9ο Technology Forum
Ο Τόλης Λέριος, ambassador του 9ου Technology Forum, μιλάει ακόμα για τα «μεγάλα ονόματα» της διεθνούς σκηνής, που θα βρεθούν στη Θεσσαλονίκη τον Σεπτέμβριο, ειδικά για τη διοργάνωση (https://technology-forum.eu/): από τους Μανίς Κοθάρι (Manish Kothari) και Στιβ Σιεσίνσκι (Stephen Ciesinski), πρώην προέδρους του αμερικανικού SRI International (πρώην Stanford Research Institute), ενός από τους πιο επιδραστικούς οργανισμούς έρευνας και καινοτομίας παγκοσμίως, με προϋπολογισμό μισού εκατομμυρίου δολαρίων ετησίως, από τον οποίο «ξεπήδησε» μεταξύ άλλων η ψηφιακή βοηθός της Apple, «Siri», μέχρι τον Ελβετό μηχανικό Νικολά Περονί (Nicolas Perony), που πούλησε την εταιρεία του, OTO.ai, στη «Unity».
Kι από την Αφροαμερικανή Τζιλ Φορντ (Jill Ford), με διαδρομή παρόμοια του Γιάννη Αντετοκούνμπο, αφού μεγάλωσε με τη γιαγιά της σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά των ΗΠΑ, κατάφερε να γίνει υψηλόβαθμο στέλεχος των «Disney» και «Motorolla», και σήμερα είναι επενδύτρια που συνεργάζεται με την «Toyota Ventures» σε Ιαπωνία και Καλιφόρνια, μέχρι τον Λάρι Κάτλερ (Larry Cutler), ο οποίος έχει βραβευτεί εννέα φορές με Emmy κι έχει ιδρύσει τα «Baobab Studios», στούντιο παραγωγής ταινιών Εικονικής Πραγματικότητας (VR). Μεταξύ των ομιλητών περιλαμβάνεται ο Σωτήρης Μπαντάς από τον Βόλο, ιδρυτής της «Helic», που πωλήθηκε πριν μερικά χρόνια, ο οποίος έχει συνιδρύσει την «Centaur Analytics», με αντικείμενο την προστασία αποθηκευμένων σιτηρών, έναν εξαιρετικά επίκαιρο και πολύ σημαντικό τομέα για την επισιτιστική ασφάλεια παγκοσμίως.
Πώς μπήκε η Ελλάδα στον χάρτη;
«Μια φορά και έναν καιρό ήμασταν μόνο οι Έλληνες της Διασποράς, που είχαμε καλή φήμη στο εξωτερικό ως καθηγητές, επιστήμονες κι επιχειρηματίες. Κατά τα λοιπά η Ελλάδα ήταν σε μεγάλο βαθμό ξεχασμένη, η χώρα που πήγαινες για διακοπές, ούζο και καμάκι. Αυτό που άρχισε να αλλάζει την εικόνα ήταν οι πρώτες ιστορίες επιτυχίας, όπως το "Taxibeat": μπορεί το τελικό τίμημα εξαγοράς του να ήταν σχετικά χαμηλό σε όρους διεθνούς αγοράς, αλλά εδραίωσε διεθνώς τη δυνατότητα των Ελλήνων στην Ελλάδα να τα καταφέρουν. Μετά είχαμε και τη σειρά των funds από το Eυρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και το JEREMIE, που ξεκίνησαν τους πρώτους venture capitalists στην Ελλάδα, συνάμα με τους επενδυτικούς αγγέλους που προϋπήρχαν. Αυτά έθεσαν τις βάσεις και τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο που έχουμε και «μονόκερους», εταιρείες όπως η «Blue Ground». Βεβαίως έχει μπει η Ελλάδα στον χάρτη, ακόμα θεωρείται μικρή αγορά, αλλά είναι πλέον σίγουρα ορατή. Θα έλεγα ότι είναι στο επίπεδο που είχε φτάσει η Ουκρανία πριν από την καταστροφή, η οποία εν μέρει είναι κέρδος για Ελλάδα, υπό την έννοια ότι, λόγω της κατάστασης στην Ουκρανία, υπάρχουν λιγότερες ευκαιρίες επενδύσεων σε αναπτυσσόμενες αγορές startups και η Ελλάδα θεωρείται πολύ ελκυστικός προορισμός. Μάλιστα, μέρος των συμμετεχόντων στο 9ο Technology Forum έρχονται ακριβώς ως επενδυτές» εξηγεί.
Ενδιαφέρονται οι Ελληνες της Διασποράς να επενδύσουν στην Ελλάδα;
Μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις βιοτεχνολογίας στον κόσμο σήμερα έχουν ιδρυθεί ή διοικούνται από Έλληνες (Αλμπερτ Μπουρλά, Στέλιος Παπαδόπουλος, Τζορτζ Γιανκόπουλος, Γιώργος Σκάνγκος κ.α). Υπάρχει από τους Έλληνες της Διασποράς ενδιαφέρον να επενδύσουν στην Ελλάδα;
«Υπάρχει, αλλά εξαρτάται από τη μορφή της επένδυσης. Δυστυχώς, η σκληρή αλήθεια είναι ότι η δικαιοσύνη στην Ελλάδα προχωρά με βηματισμό χελώνας ή σαν πειρατής με ξύλινο πόδι, ουσιαστικά υπάρχει αρνησιδικία σε θέματα επαγγελματικά/επιχειρηματικά. Αλλαγές γίνονται, όπως ο καινούργιος θεσμός της Διαιτησίας, αλλά προχωρούν αργά. Και η φορολογική νομοθεσία είναι σαν καζίνο. Δεν ξέρεις, ανάλογα με την αλλαγή της κυβέρνησης, τι θα ανατείλει την επόμενη ημέρα. Αυτό εμποδίζει τις πολύ μεγάλες, μακρόπνοες επενδύσεις, με την εξαίρεση τομέων όπως ο τουρισμός. Κυρίως γίνονται σήμερα επενδύσεις, που εύκολα μπορεί να μετατοπιστούν σε περίπτωση ανάγκης (...) Υπό αυτή την οπτική γωνία λοιπόν, ναι, επενδύσεις γίνονται και, επειδή η Ελλάδα έχει χαμηλό κόστος, πιστεύω ότι θα συνεχιστούν. Αλλά μακρόπνοες επενδύσεις, επενδύσεις που πραγματικά ζητά η Ελλάδα, το να "φυτρώσουν φουγάρα", αυτό θα είναι πολύ πιο δύσκολο» υποστηρίζει. Προσθέτει ωστόσο ότι η ελληνική Διασπορά στηρίζει έτσι κι αλλιώς το εγχώριο δυναμικό της Ελλάδας, ώστε να δημιουργήσει γέφυρες με ξένους πελάτες, επενδυτές ή άλλους συνεργάτες, ενώ λειτουργεί και σαν «κατάσκοπος» για τις ελληνικές startups, μεταφέροντας τους εικόνα για το τι συμβαίνει στις ΗΠΑ στη «σκηνή» των νεοφυών επιχειρήσεων.
Οι μεγάλες ξένες επενδύσεις στον τεχνολογικό τομέα, «η κουλτούρα του μισθού» και ο «ανταρτοπόλεμος»
Κατά τον Τόλη Λέριο, οι ομιλητές στο Technology Forum μπορούν να προτείνουν καλές ιδέες και πρακτικές ως προς την κεφαλαιοποίηση των μεγάλων τεχνολογικών επενδύσεων στην Ελλάδα, τόσο στην Πολιτεία, όσο και στις ίδιες τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, λέει, ο Στιβ Σιεσίνσκι είναι σύμβουλος της πολωνικής κυβέρνησης σε θέματα επιχειρηματικότητας, ενώ η SRI International -της οποίας δύο πρώην πρόεδροι θα μιλήσουν στο Technology Forum- βοήθησε τη Disney να επιλέξει τη Φλόριντα για τη δημιουργία της Disney World.
«Στα θέματα πολιτικής και δράσεων σε επίπεδο κρατών, θα μπορέσουν να συνεισφέρουν πολλές ιδέες οι ομιλητές. Σε ο,τι αφορά την Πολιτεία, σημαντικό είναι το κράτος να παράσχει τις απαιτούμενες υποδομές, ώστε οι Έλληνες -όχι μόνο φοιτητές/τριες, αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, που θέλουν να ξαναξεκινήσουν την καριέρα τους- να μπορέσουν να πάρουν την κατάλληλη εκπαίδευση είτε σε δημόσια είτε σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Επιπλέον, η πολύ καλή δουλειά που κάνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια χρειάζεται να μπορέσει να βρει δρόμο προς την εμπορική εκμετάλλευση μέσω των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας, ενός θεσμού που υπάρχει επί δεκαετίες στο εξωτερικό, αλλά χρειάστηκε τόσο καιρό, για να ξεκινήσει στην Ελλάδα» λέει.
Στο επίπεδο της αγοράς, προσθέτει, πρέπει να αλλάξουν νοοτροπίες, από πλευράς εργοδοτών κι εργαζομένων. «Η κουλτούρα που έχουμε στην Ελλάδα, και υπάρχουν καλοί λόγοι για αυτό, είναι «πόσος είναι ο μισθός μου, πόσα μετρητά παίρνω». Το καταλαβαίνω, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες στη συγκεκριμένη κατάσταση της οικονομίας την τελευταία δεκαετία, αλλά πρέπει να σκεφτόμαστε όχι μόνο τον μισθό, αλλά και τις μετοχές ή παράγωγα μετοχών που μπορούμε να πάρουμε σε μια εταιρεία. Επιπλέον, οι μεγάλες εταιρείες που έρχονται από το εξωτερικό και φτιάχνουν έναν παράρτημα στην Ελλάδα είναι ανταγωνιστικές προς τις ελληνικές, οι οποίες πηγαίνουν προς τον προστατευτισμό, ζητάνε από το κράτος να σταματήσει τον χρόνο, για να μείνουν προσκολλημένες στο παρελθόν. Αυτό δεν δουλεύει. Πρέπει ν' αλλάξει η νοοτροπία από πλευράς εργοδοτών και μικρών επιχειρηματιών, να γίνουν προσαρμοστικότεροι. Ο ανταγωνισμός βοηθάει να γίνεις καλύτερος, μπορείς να βρεις μια «τρύπα» σε όσα κάνει ένας αργοκίνητος λόγω μεγέθους ανταγωνιστής, όπως ο ανταρτοπόλεμος βρίσκει τις αδυναμίες του τακτικού στρατού, και ίσως στο μέλλον ο μεγάλος ανταγωνιστής σε εξαγοράσει, γιατί κατάφερες να εκμεταλλευτείς τις αδυναμίες του» υπογραμμίζει.
Οι σημερινές τάσεις της τεχνολογίας θα έχουν κλείσει τον κύκλο τους μέχρι το 2025
Ποιες είναι οι πέντε κυρίαρχες τάσεις στην τεχνολογία σήμερα, που πιθανώς θα αλλάξουν τον κόσμο μέχρι το 2030; «Θα έλεγα καμία. Γιατί οι σημερινές τάσεις θα έχουν κλείσει τον κύκλο τους ως το 2025-2026. Η τεχνολογία προχωράει πολύ γρήγορα, ο κόσμος αλλάζει πολύ γρήγορα, οι αλλαγές είναι τεκτονικές. Αν με ρωτούσε κάποιος το 2019 τι θα βλέπαμε στα επόμενα χρόνια, δεν θα σκεφτόμουν τα mRNΑ εμβόλια, που έκαναν τεράστια διαφορά. Πιστεύω ότι αυτό που το 2030 θα καθορίσει τη ζωή μας, μάλλον θα πρωτοεμφανιστεί το 2025 και για το τι θα είναι ...δεν έχω ιδέα» λέει.
Το Technology Forum θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα όπου γίνονται παραδοσιακά οι ομιλίες των πρωθυπουργών στη ΔΕΘ. «Η συμμετοχή των ομιλητών είναι αφιλοκερδής και δεν θα βρεθούν στη Θεσσαλονίκη μόνο για να κάνουν ομιλίες, αλλά και για να μιλήσουν με τους ανθρώπους της. Άρα αξίζει να έρθει κάποιος και μόνο για να κάνει γνωριμίες» λέει.
Τι είναι αυτό που τον έπεισε να σταθεί στο πλάι των διοργανωτών του Technology Forum ως πρέσβης μιας διοργάνωσης στη Θεσσαλονίκη; «Η επιλογή μου προφανώς δεν έγινε μόνο για τα τρίγωνα Πανοράματος, τις τουλούμπες και το γαλακτομπούρεκο. Έφτασα σε ένα σημείο της ζωής μου που είχα ολοκληρώσει τις επαγγελματικές και ακαδημαϊκές δραστηριότητές μου -παρότι παράτησα το διδακτορικό μου, γιατί αποφάσισα να γίνω επιχειρηματίας- και ήθελα να προσφέρω περισσότερα.
Ομιλίες έχω κάνει σε πολλά μέρη στο παρελθόν, αλλά όταν ήρθα στη Θεσσαλονίκη, στο 6ο Technology Forum, η εμπειρία μου ήταν πάρα πολύ θετική. Πέρυσι ήρθα και έμεινα μία εβδομάδα και συνάντησα πολλούς ανθρώπους. Είδα μια πόλη όχι μόνο ανοιχτή και φιλόξενη, αλλά που διψάει για διοργανώσεις υψηλού επιπέδου και νομίζω πως δεν έχει ακόμα καταφέρει να τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον όσο θα μπορούσε» καταλήγει.