Αλλαγές στα εργασιακά φέρνει η ανάγκη επιτάχυνσης των εμβολιασμών και η υποχρεωτικότητά τους σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες.
Ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, μιλώντας στο iefimerida.gr, ρίχνει φως στις «ευαίσθητες» πτυχές των αναμενόμενων διατάξεων, αναδεικνύοντας τις υποχρεώσεις εργαζομένων αλλά και εργοδοτών, οδεύοντας σε ένα κρίσιμο φθινόπωρο για την υγεία, την κοινωνία και την οικονομία.
10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για το εμβόλιο και την εργασία
1) Είμαι υγειονομικός και για προσωπικούς λόγους δεν επιθυμώ να εμβολιαστώ. Τι συνέπειες θα έχω στην εργασία μου;
Σε αυτή την περίπτωση, ο εργαζόμενος δεν θα οδηγηθεί στην απόλυση, λόγω της άρνησής του να εμβολιαστεί, πλην όμως, για την προστασία της υγείας του και των λοιπών νοσηλευμένων θα τεθεί σε αναστολή η σύμβαση εργασίας του.
2) Τι σημαίνει αναστολή της σύμβασης εργασίας;
Κατά τη διάρκεια της αναστολής, ο εργαζόμενος δεν θα παρέχει τις υπηρεσίες του στον εργοδότη. Από την άλλη, ο εργοδότης δεν θα καταβάλλει μισθό για το διάστημα της αναστολής στον εργαζόμενο.
3) Για πόσο χρονικό διάστημα ένας εργαζόμενος θα τεθεί σε αναστολή;
Δεν έχει διευκρινιστεί ο χρονικός ορίζοντας του μέτρου της αναστολής. Από τις εξαγγελίες, συμπεραίνεται ότι η λήξη της αναστολής θα συνδέεται είτε με το χρονικό διάστημα της διενέργειας του εμβολίου, είτε με τη λήξη της πανδημικής κρίσης.
4) Η αναστολή της σύμβασης εργασίας θα επιβάλλεται και σε ειδικές κατηγορίες εργαζομένων, όπως συνδικαλιστές;
Δεν προβλέπεται καμία εξαίρεση για τις ειδικές κατηγορίες εργαζομένων, -που λόγω κάποιας ιδιότητας διαθέτουν αυξημένη προστασία (πχ συνδικαλιστές)-, από το μέτρο της αναστολής σε περίπτωση άρνησης εμβολιασμού κατά του covid19.
5) Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου θα τίθενται σε αναστολή λόγω άρνησης του εμβολίου.
Δεν έχει εξαγγελθεί κάτι διαφορετικό για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ως προς την εφαρμογή της αναστολής. Ωστόσο, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η αναστολή της σύμβασης, δεν μπορεί αυτόματα να παρατείνει για ισόχρονο διάστημα τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης ορισμένου χρόνου, πέραν του χρονικού σημείου, που είχε προβλεφθεί συμβατικά η λήξη. Είναι κρίσιμο να διευκρινιστεί νομοθετικά ότι, σε περίπτωση που η σύμβαση ορισμένου χρόνου συνδέονταν με μία συγκεκριμένη πχ εποχική επιχειρηματική ανάγκη, με την αντικατάσταση μίας εγκύου, η οποία κατά το χρόνο άρσης της αναστολής λόγω άρνησης εμβολιασμού δεν θα υφίσταται, θα αποκλείεται η παράταση της σύμβασης εργασίας.
6) Η αναστολή θα αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας, ο οποίος θα λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης, λήψη ημερών άδειας αναψυχής κτλ;
Δεν έχει διευκρινιστεί αν η περίοδος της αναστολής θα αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας. Από τις εξαγγελίες, συνάγεται ότι το διάστημα αυτό, θα αποτελεί «κενό χρόνο», ο οποίος δεν θα λαμβάνεται υπόψη για τη θεμελίωση δικαιωμάτων που συνδέονται με την προϋπηρεσία. Παρόλα αυτά, η αναστολή της σύμβασης εργασίας, όπως τη γνωρίσαμε τους μήνες του κατ’ οίκον περιορισμού (καραντίνα) και της υποχρεωτικής αναστολής της λειτουργίας των επιχειρήσεων, αποτελούσε πραγματικό χρόνο υπηρεσίας. Δεν πρέπει όμως να μας διαφύγει της προσοχής, ότι η παραπάνω αναστολή στην περίοδο του lockdown ήταν αποτέλεσμα ανωτέρας βίας (δηλαδή κρατικής απαγόρευσης λειτουργίας καταστημάτων και επιχειρήσεων).
7) Τι θα συμβεί για εκείνους που αρνούνται να εμβολιαστούν επικαλούμενοι λόγους υγείας;
Οι επικαλούμενοι λόγοι υγείας θα κρίνονται, εξετάζονται και αξιολογούνται από ειδικές υγειονομικές επιτροπής της Περιφέρειας. Η αντίστοιχη ρύθμιση της Ιταλίας, προβλέπει ότι οι εργαζόμενοι που δεν εμβολιάζονται για βάσιμους ιατρικούς λόγους, θα τοποθετούνται σε άλλη θέση εργασίας, με άλλα καθήκοντα, η άσκηση των οποίων δεν θα απαιτεί επαφή με το κοινό, εν προκειμένω με τους νοσηλευόμενους και με τους ηλικιωμένους τρόφιμους.
8) Η παραπάνω νομοθετική ρύθμιση που αναμένεται για υγειονομικούς και προσωπικό σε δομές ηλικιωμένων, τι σημαίνει για τους υπόλοιπους εργαζομένους άλλων ειδικοτήτων;
Κατ’ αρχάς, η νομοθετική επιλογή να τίθεται ο εργαζόμενος που αρνείται τον εμβολιασμό σε αναστολή και να μην απολύεται, επισημαίνει ότι και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, δεν μπορούν να οδηγούνται άμεσα και αντανακλαστικά στην απόλυση λόγω της προσωπικής θέσης τους να μην εμβολιαστούν. Μία τέτοια απόλυση είναι παράνομη και καταχρηστική. Αντίθετα, και μόνο σύμφωνα με την επικινδυνότητα των καθηκόντων του εργαζόμενου, ο εργοδότης, μπορεί να εφαρμόσει, πρωτίστως για την προστασία του εργαζόμενου, άλλα και ηπιότερα μέτρα, όπως η αλλαγή καθηκόντων, η τηλεργασία, η χορήγηση συμβατικής άδειας, η συχνότερη εβδομαδιαία υποβολή σε διαγνωστικά τέστ ανίχνευσης covid, φθάνοντας σε έσχατο σημείο και μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις στην αποστέρηση μισθού.
9) Το ίδιο ισχύει και για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου;
Αρχικά, πρέπει να διαφοροποιήσουμε τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ειδικά όταν αυτές συνδέονται με την κάλυψη έκτακτων και επειγουσών αναγκών, με την αντικατάσταση υπαλλήλου κτλ. Και τούτο, διότι, ένας εργαζόμενος που προσλαμβάνεται για ορισμένο χρόνο και για την κάλυψη συγκεκριμένης ανάγκης, η θέση του σε άλλα καθήκοντα θα επιβάρυνε δυσανάλογα το συμφέρον της επιχείρησης. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι ο εργοδότης, ειδικά για προσλήψεις που έλαβαν χώρα εντός της πανδημικής κρίσης και μετά την ευρεία κυκλοφορία του εμβολίου, ο οποίος αν και μπορούσε δεν απαίτησε ή δεν προέβλεψε το εμβόλιο ως αναγκαία συνθήκη πρόσληψης του εργαζομένου, δεν μπορεί μεταγενέστερα να επανέλθει και να απαιτήσει τη διενέργεια του εμβολίου, καταφεύγοντας μάλιστα την απόλυση στην περίπτωση της άρνησης του εργαζόμενου.
10) Η άρνηση των δημοσίων υπαλλήλων να εμβολιαστούν συνιστά πειθαρχικό αδίκημα;
Εφόσον θεσπιστεί νομοθετικά ως υπαλληλική υποχρέωση η διενέργεια του εμβολίου, η άρνηση του υπαλλήλου να εμβολιαστεί θα συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα, όπως εκείνο προσδιορίζεται στο άρθρο 107 του Υπαλληλικού Κώδικά ως «κάθε παράβαση υπαλληλικού καθήκοντος που προσδιορίζεται από τις υποχρεώσεις που επιβάλλουν στον υπάλληλο οι κείμενες διατάξεις, εντολές και οδηγίες».
Πρέπει δε να τονιστεί ότι λόγω της τροποποίησης του πειθαρχικού δικαίου, και της αποσύνδεσης των παραπτωμάτων με συγκεκριμένες πειθαρχικές κυρώσεις με την πρόβλεψη ελάχιστων ποινών για συγκεκριμένα αδικήματα, κάθε παράπτωμα θα μπορούσε εν δυνάμει να οδηγήσει στην επιβολή σοβαρής και αυστηρής πειθαρχικής κύρωσης (όπως π.χ. η επιβολή του μέτρου της προσωρινής ή οριστικής παύσης), αναλόγως τη σοβαρότητά του, τις συνθήκες τέλεσης, την υποτροπή του υπαλλήλου, τη διάπραξη περισσότερων αδικημάτων κτλ.
11) Σε περίπτωση που νομοθετικά προβλεφθεί η θέση σε αναστολή των δημοσίων υπαλλήλων που αρνήθηκαν να εμβολιαστούν, θα μπορούσε να τους επιβληθεί σωρευτικά και πειθαρχική ποινή;
Θεωρητικά θα μπορούσε να τους επιβληθεί και πειθαρχική ποινή και το διοικητικό μέτρο της αναστολής. Ωστόσο, αν αναλογιστούμε τα χαρακτηριστικά της αναστολής της υπαλληλίας τους (πλήρης στέρηση αποδοχών, διάρκεια αναστολής για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα κ.α.), θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε λόγω της αυστηρότητας της αλλά και του σωφρονιστικού χαρακτήρα της, ως ποινή. Η επακόλουθη πειθαρχική δίωξη και επιβολή πειθαρχικής ποινής, κρίνεται άκρως και ιδιαιτέρως επαχθής για τον υπάλληλο αλλά και για την ίδια του την επιβίωση.