Σε κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την έκρηξη που προκλήθηκε αμέσως μετά τη σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη απαντά η έκθεση του πραγματογνώμονα Αναστάσιου Δέδε, διορισμένου από οικογένεια θύματος.
Ο κ. Δέδες είχε διοριστεί από την οικογένεια της 19χρονης Αναστασίας Παπαγγελή, που έχασε τη ζωή της στο φονικό δυστύχημα, ενώ η συγκεκριμένη έκθεση έχει παραδοθεί στον εφέτη ανακριτή από τον Ιανουάριο του 2024.
Η έκθεση εξετάζει λεπτομερώς τα αίτια της πυρόσφαιρας που δημιουργήθηκε μετά τη σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη, στις 28 Φεβρουαρίου 2023, ενώ απορρίπτει θεωρίες περί παράνομων εύφλεκτων υλικών και αποδίδει την πυρκαγιά στην ανάφλεξη των ελαίων των μετασχηματιστών της επιβατικής αμαξοστοιχίας.
Δείτε όλη την έκθεση ΕΔΩ σε μορφή PDF.
Περιγράφει πως η τροχοπέδηση και των δύο αμαξοστοιχιών λίγο πριν από τη σύγκρουση προκάλεσε σπινθήρες στις σιδηροτροχιές. Η σύγκρουση προκάλεσε ρήξη των δοχείων λαδιού των μετασχηματιστών, διασκορπίζοντας το εύφλεκτο υλικό, το οποίο αναφλέχθηκε σε δύο σημεία: κοντά στις ράγες λόγω των σπινθήρων και στον αέρα λόγω του ηλεκτρικού τόξου από τον παντογράφο.
Επιπλέον, η έκθεση εξηγεί το φαινόμενο Arc Flash, το οποίο οδήγησε σε ταχεία ανάπτυξη θερμοκρασιών έως 20.000°C, επιδεινώνοντας την έκρηξη. Τελικά, η πυρόσφαιρα κατέρρευσε μετά τη διακοπή της παροχής ρεύματος.
Ειδικότερα, αμέσως μετά τη σύγκρουση έγινε άμεση συρρίκνωση του φέροντος οργανισμού των ηλεκτραμαξών, με αποτέλεσμα τη διάρρηξη των δοχείων που περιείχαν έλαιο ψύξης των μετασχηματιστών.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση, το συγκεκριμένο έλαιο είχε σημείο ανάφλεξης μεγαλύτερο των 300 βαθμών Κελσίου και σημείο έκρηξης άνω των 400 βαθμών Κελσίου. Η συνολική ποσότητα του ελαίου ψύξης ήταν 7.200 κιλά, καθόσον κάθε μετασχηματιστής περιείχε 2.400 κιλά ψυκτικού σιλικονούχου ελαίου.
Με τη σύγκρουση η μεγάλη ποσότητα του λαδιού διασκορπίστηκε στο σημείο και αναμείχθηκε εκτοξευόμενο σαν εκνέφωμα με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Είχαμε, λοιπόν, δύο εστίες πυροδότησης, η μία στο ύψος των σιδηροτροχιών (κάτω ακριβώς από τους μετασχηματιστές), που πυροδοτήθηκε από τους σπινθήρες της τριβής λόγω τροχοπέδησης, και μια δεύτερη πυροδότηση, που έγινε στο εκνέφωμα που είχε κατακλύσει τον χώρο πάνω από τις οροφές, όπου με την αποκοπή του αγωγού παροχής ρεύματος στον παντογράφο δημιουργήθηκε, με αποτέλεσμα να έχουμε τη δεύτερη μεγάλη λάμψη, η οποία πυροδότησε το εκρηκτικό μείγμα των παραγώγων χημικών στοιχείων του ελαίου ψύξης μαζί με το οξυγόνο και διατήρησε τη λάμψη.
Όταν μειώθηκαν τα προϊόντα της καύσης, η «μπάλα» άρχισε σταδιακά να μειώνει τη διάμετρό της και τελικά μετά λίγα δευτερόλεπτα κατέπεσε, όπως αναφέρει.
Η εξέλιξη της πυρόσφαιρας λεπτό προς λεπτό, όπως την αποτυπώνει ο πραγματογνώμονας Αν. Δέδες
23:18:28 / γίνεται η μετωπική σύγκρουση
23:18:29 / δημιουργείται λάμψη σχήματος «μπάλας»
23:18:29 - 23:18:32 / η διάμετρος της «μπάλας» μεγαλώνει
Από 23:18:32-23:18:40 η διάμετρος μικραίνει, καθώς εξαντλούνται τα αέρια καύσιμα (παράγωγα από την εκτίναξη-εκνέφωση) του ψυκτικού λαδιού των μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών που συγκρούστηκαν.
H πυρκαγιά επεκτάθηκε στα βαγόνια της επιβατικής και συνεχίστηκε λόγω υπάρχουσας καύσιμης ύλης (πλαστικά, καθίσματα, κουρτίνες από ύφασμα, μονώσεις).
Οι διαφορές της ώρας που εμφανίζονται στις φωτογραφίες και στην πραγματική ώρα, σύμφωνα με την έκθεση του κ. Δέδε, αποδίδονται στη ρύθμιση του ρολογιού της κάμερας:
«Από την έρευνα των διορισμένων πραγματογνωμόνων προέκυψε ότι υφίσταται απόκλιση 2 λεπτών και 50 δευτερολέπτων από την πραγματική ώρα που καταγράφει ορθά η κάμερα Αυτοκινητοδρόμου Αιγαίου», τονίζεται στην έκθεση.