Η Αστυπάλαια βρίσκεται κρυμμένη ανάμεσα σε δεκάδες ακατοίκητα νησιά στο Νότιο Αιγαίο. Το σε σχήμα πεταλούδας και μόλις 96 τετραγωνικών χιλιομέτρων νησί είναι γνωστό στους μυημένους για τα ασβεστωμένα σπίτια του και το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας.
Έτσι ξεκινά δημοσίευμα του Spiegel για το πρότζεκτ που θα υλοποιήσει στο νησί των Δωδεκανήσων η Volkswagen. Και συνεχίζει: Την περασμένη Τετάρτη, ένα ασυνήθιστο γεγονός διατάραξε την ησυχία του απολύτως ήρεμου τόπου. Γύρω στο μεσημέρι, δύο αεροσκάφη προσγειώθηκαν στο μικρό αεροδρόμιο. Εκτός από πολλούς δημοσιογράφους των διεθνών ΜΜΕ, αποβιβάστηκαν δύο ισχυροί άνδρες: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο οποίος δεν είχε επισκεφθεί ποτέ πιο πριν την Αστυπάλαια, και ο Herbert Diess, επικεφαλής του Ομίλου Volkswagen από τη Γερμανία.
Όσο μικροσκοπική είναι η Αστυπάλαια στον χάρτη της Ευρώπης, τόσο μεγάλες είναι οι αξιώσεις που τη συνδέουν με τον πρωθυπουργό και το υψηλόβαθμο στέλεχος της αυτοκινητοβιομηχανίας. Στο νησί ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2020 ένα φιλόδοξο ελληνογερμανικό κοινό έργο. Η κυβέρνηση και η Volkswagen υποσχέθηκαν να μετατρέψουν την Αστυπάλαια σε ένα εντελώς πράσινο νησί -θα είναι το πρώτο κατοικημένο νησί στην Ευρώπη που θα κάνει ένα τέτοιο βήμα. Αυτό σημαίνει πως στο εγγύς μέλλον θα κινούνται εκεί μόνον ηλεκτρικά οχήματα. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η βενζίνη και το ντίζελ θα πρέπει ουσιαστικά να καταργηθούν.
Υψηλές προσδοκίες για το πρότζεκτ της Αστυπάλαιας
Αντίστοιχα υψηλές είναι και οι προσδοκίες που εκφράστηκαν. «Θα κάνουμε καταπληκτικά πράγματα στην Αστυπάλαια», υποσχέθηκε ο Μητσοτάκης μόλις προσγειώθηκαν. Ο επικεφαλής της VW Diess περιέγραψε το νησί ως «εργαστήριο του μέλλοντος για την Ευρώπη». Μαζί με την ελληνική κυβέρνηση, η VW «θα μεταμορφώσει ολόκληρο το νησί», έγραψε στο Twitter.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το έργο αποτελεί δοκιμασία για ολόκληρο τον Όμιλο. Η Volkswagen, η οποία συγκέντρωσε αρνητική δημοσιότητα παγκοσμίως λόγω του σκανδάλου με τα αυτοκίνητα ντίζελ, επιδιώκει να μετατραπεί σε ηγέτη της παγκόσμιας αγοράς σε σχέση με την ηλεκτρική κινητικότητα -και ταυτόχρονα να αναπτύξει περαιτέρω το επιχειρηματικό της μοντέλο. Ο Diess έχει στο μυαλό του όχι μόνο την μελλοντική πώληση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αλλά να εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο ως πάροχος υποδομών που θα μπορούν να βοηθήσουν ολόκληρες περιοχές να αποκτήσουν πράσινη κινητικότητα. Ο Όμιλος διαφημίζει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων, «από αυτοκίνητα και την φόρτιση έως βιώσιμες ενεργειακές λύσεις».
Αυτό που ακούγεται σαν κενολογία για την επίτευξη εντυπώσεων σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων αποτελεί για την VW μία μελλοντική ελπίδα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Tesla έδειξε τον δρόμο: Ο πρωτοπόρος κατασκευαστής ηλεκτρικών αυτοκινήτων από την Καλιφόρνια έχει πλέον μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία από τους περισσότερους κατασκευαστές αυτοκινήτων μαζί, και προσφέρει στους πελάτες της μία ευρεία ποικιλία αυτοκινήτων, σταθμών φόρτισης και ηλιακών κυψελών.
Τα πρώτα βήματα της VW στην Αστυπάλαια
Ήδη πριν από χρόνια ο Diess χαρακτήρισε τον κατασκευαστή ηλεκτρικών αυτοκινήτων με επικεφαλής τον Elon Musk ως τον πιο επικίνδυνο αντίπαλο του Ομίλου με έδρα το Wolfsburg. Ο επικεφαλής της VW προειδοποίησε ότι οι πιθανότητες να εξακολουθήσει η μεγαλύτερη εταιρεία αυτοκινήτων στην Ευρώπη να είναι και στο μέλλον από τις καλύτερες στον κόσμο είναι μόλις 50%. Η αντεπίθεση του Diess στην Αστυπάλαια ξεκινά σε πολύ μικρό επίπεδο. Τα τοπικά οχήματα, ως επί το πλείστον με ρυπογόνους κινητήρες εσωτερικής καύσης, θα αντικατασταθούν από ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ηλεκτρικά σκούτερ.
Σε ένα πρώτο βήμα, η VW παρέδωσε λίγα ηλεκτρικά οχήματα και ένα σκούτερ στον Δήμο, το Λιμενικό, την Αστυνομία και τις Αρχές του τοπικού αεροδρομίου. Οι στην πραγματικότητα ασήμαντες παραδόσεις απέκτησαν μεγαλύτερη αξία από το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης και ο Diess τις παρακολούθησαν προσωπικά μία προς μία.Η διάθεση ήταν ευχάριστη. Ο Diess υποσχέθηκε ότι η εξαφάνιση των πολυάριθμων, ιδιαίτερα θορυβωδών σκούτερ με κινητήρες εσωτερικής καύσης «θα βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής στο νησί».
Ο Μητσοτάκης απάντησε ότι παρόλο που ο ίδιος προτιμά περισσότερο τα ποδήλατα, τα ηλεκτρικά σκούτερ αναμένεται να γνωρίσουν άνθιση στην Ελλάδα. Ο μόνος εκπρόσωπος επιχειρήσεων που ήταν εμφανώς εξοργισμένος για την συμφωνία με τους Γερμανούς ήταν ο ιδιοκτήτης του τοπικού βενζινάδικου.Συνολικά η VW και άλλοι κατασκευαστές θα αντικαταστήσουν τα περίπου 1.200 οχήματα καύσης με 1.000 ηλεκτρικά οχήματα. Ταυτόχρονα, ένα δίκτυο περίπου 230 ιδιωτικών και δημοσίων σταθμών φόρτισης θα χτιστεί σε ολόκληρο το νησί.
Μικρό το ποσό επένδυσης για τη VW
Σύμφωνα με πληροφορίες του Spiegel, η συμφωνία έχει αξία 25 έως 30 εκατ. ευρώ, μικρό ποσό για τη Volkswagen με το ετήσιο κέρδος των περίπου 10 δισ. ευρώ, αλλά όχι για την Αστυπάλαια. Μέχρι τώρα το νησί τροφοδοτείτο με ηλεκτρική ενέργεια από τέσσερις γεννήτριες ντίζελ, μια ιδιαίτερα ρυπογόνα μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η ελληνική κυβέρνηση θέλει τώρα να απελευθερώσει σταδιακά το ενεργειακό σύστημα από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Ένα νέο ηλιακό πάρκο θα παράγει έως το 2023 τρία μεγαβάτ πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο θα καλύπτονται πλήρως οι ενεργειακές ανάγκες που απαιτούνται για τα ηλεκτρικά οχήματα και περισσότερο από το 50% των συνολικών ενεργειακών αναγκών του νησιού.
Το νέο ενεργειακό σύστημα θα επεκταθεί περαιτέρω έως το 2026 -και στη συνέχεια θα καλύπτει περίπου το 80% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Διάφοροι πάροχοι θα έχουν την δυνατότητα να συμμετάσχουν στον δημόσιο διαγωνισμό για το έργο, ο οποίος πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα.Η στροφή της Αστυπάλαιας προς την πράσινη ενέργεια αποτελεί μέρος ενός γενικού σχεδίου για ολόκληρη τη χώρα, ανέφεραν κυβερνητικοί αξιωματούχοι μιλώντας στο Spiegel.
Η Ελλάδα, επί δεκαετίες ουραγός και προβληματικό παιδί της Ευρώπης σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, θέλει τώρα να ανεξαρτητοποιηθεί από το διοξείδιο του άνθρακα και να επιτύχει τους στόχους της ΕΕ.Πριν από λίγες εβδομάδες ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να επιταχύνει την σταδιακή κατάργηση του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από το 2028 στο 2025.
«Αυτό που κάνουμε τώρα στην Αστυπάλαια», εξήγησε ο Μητσοτάκης, «δείχνει τον δρόμο για έναν πιο πράσινο, πιο καθαρό και πιο βιώσιμο κόσμο». Εκτός από την ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια θα διαδραματίσει μελλοντικά σημαντικό ρόλο. Αλλά η ηλεκτροδότηση του νησιού με πράσινο ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι μόνο το πρώτο βήμα. Το επόμενο βήμα είναι να δημιουργηθεί εκεί ένα δίκτυο αυτοματοποιημένων οχημάτων. Ωστόσο, για να γίνει πραγματικότητα κάτι τέτοιο, θα πρέπει πρώτα να επισκευαστεί το οδικό δίκτυο 70 χιλιομέτρων του νησιού. Αυτό είναι ένα τεράστιο έργο για την Αστυπάλαια -«συναρπαστικό, αλλά πολύ μακροπρόθεσμο», όπως λέει ένας κυβερνητικός αξιωματούχος.
Δύσπιστοι οι ντόπιοι
Οι πολιτικοί ελπίζουν ότι το έργο θα προκαλέσει τουριστική άνθηση, εάν η Αστυπάλαια γίνει γνωστή ως νησί χωρίς ρύπους. Ιδανικά η πράσινη εικόνα του νησιού θα επηρεάσει θετικά την εικόνα όλης της χώρας. Δεν έχει διαφύγει της προσοχής της ελληνικής κυβέρνησης το γεγονός ότι η κοινή γνώμη αυτήν την περίοδο αλλάζει: Απομακρύνεται από τον καθαρά μαζικό τουρισμό και συνειδητοποιεί περισσότερο τους οικολογικούς του κινδύνους. Αλλά οι ντόπιοι είναι δύσπιστοι. Υπάρχει ανησυχία στο νησί ότι οι ανεμογεννήτριες θα μπορούσαν να κάνουν πιο άσχημο το νησί -αν και κυβερνητικοί αξιωματούχοι υποσχέθηκαν να μην ανεγερθούν περισσότερες από δύο.
«Εάν οι ανεμογεννήτριες εγκατασταθούν στ’ αλήθεια, θα καταστρέψουν την ομορφιά του νησιού», δήλωσε ένας κάτοικος στον Spiegel. «Εκτός αν εγκατασταθούν πιο απόμερα». Ένας καταστηματάρχης πρόσθεσε ότι είναι υπέρ της προστασίας του κλίματος, αλλά φοβάται πως το τοπίο του νησιού θα μπορούσε να χάσει τον χαρακτήρα του. Άλλοι αμφιβάλλουν αν ο πρωθυπουργός από την Αθήνα και το ισχυρό στέλεχος της αυτοκινητοβιομηχανίας από την Γερμανία θα τηρήσουν πραγματικά τις υποσχέσεις τους. «Έχουμε ακούσει πολλά μεγάλα λόγια στην Ελλάδα», δήλωσαν οι ιδιοκτήτες επιχείρησης πώλησης παγωτού που ζουν στο νησί εδώ και έντεκα χρόνια. «Ίσως αυτήν την φορά τα πράγματα να είναι διαφορετικά. Αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει κάτι περισσότερο από σταθμούς φόρτισης και μερικά αυτοκίνητα».
Η ελληνική κυβέρνηση έχει αντιληφθεί πως θα πρέπει να ξεκινήσει μια επίθεση γοητείας. Το να πείσει τους νησιώτες για την υπόσχεση της αλλαγής πορείας ως προς την οικολογία, είπε ο Μητσοτάκης σε δημοσιογράφους, αποτελεί «την επόμενη μεγάλη πρόκληση». Τώρα θέλει να τους αποδείξει «ότι χρειάζονται αυτήν την αλλαγή».
Μια ομάδα Γερμανών τουριστών που παρακολούθησε την εκδήλωση φάνηκε να εκπλήσσεται κάπως. «Γιατί επιλέγει η VW ένα ελληνικό νησί και όχι ένα γερμανικό;», ρώτησε ένας από αυτούς. Ένας άλλος υποστήριξε ότι απειλείται ο ειδυλλιακός χαρακτήρας του νησιού. Η ιδέα ενός νησιού χωρίς ρύπους είναι καλή, «αλλά φοβάμαι ότι θα προσελκύσει τον μαζικό τουρισμό».