Μια Μαντόνα στην Υδρα τον Ιούνιο, να γελά τρανταχτά και να χορεύει ευγνώμων και ευτυχής με τους φίλους της. Αυτή είναι μια από τις τελευταίες εικόνες της δημόσιας ζωής της Σοφίας Κοκοσαλάκη, της ιδιοφυούς σχεδιάστριας, της ατίθασης, τρυφερής αγωνίστριας που έφυγε από τη ζωή την Κυριακή.
18 Ioυνίου 2019 στην Υδρα. Τα λιθόστρωτα μονοπάτια καίνε, είναι η ώρα του ηλιοβασιλέματος, όλα ξαφνικά γίνονται πορτοκαλί, μόνο το εκστατικά πολύχρωμο γιοτ Guilty, σχεδιασμένο από τον Jeff Koons, αντιστέκεται. Ανηφορίζουμε προς τα Σφαγεία για να δούμε την έκθεση που δημιούργησε η ρηξικέλευθη Κiki Smith για το ΔΕΣΤΕ. Κάτω από αυτό το χρυσό κόκκινο φως και λίγο πριν μπούμε μέσα στο χώρο των Σφαγείων, όπου η Smith έχει τοποθετήσει στα παράθυρα ειδικά ροζ-μοβ τζάμια (τα Rubio Pink με ξεφτισμένα στίγματα στην επιφάνειά τους που οφείλονται στον χρυσό που έχoυν μέσα τους), διακρίνω τη Σοφία Κοκοσαλάκη. Για την ακρίβεια ένα πλάσμα με κατάξανθα μαλλιά που κάτω από αυτό το φως μοιάζουν με φωτοστέφανο. Αλαβάστρινο πάλλευκο δέρμα. Ντυμένη -όπως πάντα- στα μαύρα. Μια Μαντόνα στην Υδρα.
Η ατίθαση, στωική, πολεμίστρια, τρυφερή, αθεράπευτα αισιόδοξη «φεμινίστρια προφήτης» της γενιάς της λονδρέζικης μόδας του 2000. Η επίμονη Ελληνίδα που ξεκλείδωσε τις φολκλόρ αγκυλώσεις της κληρονομιάς της χώρας της και έφερε τα μοτίβα της ελληνικότητας στις πασαρέλες απελευθερωμένα, στιλπνά και σέξι. Ομως, τη στιγμή που την αντικρίζεις, όταν σταθείτε δίπλα κοιτάζοντας ένα έργο τέχνης (πρέπει να ήταν η πλέον ενημερωμένη επισκέπτρια μουσείων και γκαλερί), ή στο πάρτι στο νησί κάτω από τις σημαίες που κυματίζουν, το κυρίαρχο που νιώθεις δεν είναι αυτό το αρχετυπικό. Δεν είναι το ένδοξο που έφερε η Σοφία Κοκοσαλάκη λόγω της διεθνούς καριέρας της και του ονόματος που είχε χτίσει. Εβλεπες ένα μεγάλο χαμόγελο, διαρκές, και ένα σώμα που διψούσε να χορέψει, να αγκαλιάσει τους φίλους του, να αγγίξει την κόρη της τη Stelli (Στέλλα, όπως η μητέρα της). Μια ξανθιά Ελληνίδα θεά, όπως γράφει η Vogue σε ένα συγκινητικό αφιέρωμα, στο οποίο η σπουδαία Sarah Mower, σαφώς ταραγμένη, παραδίδει στο διεθνές κοινό ένα κείμενο που περνά από τις πιο σοφιστικέ μέχρι τις αγαπημένα κλισέ αναφορές για τη Σοφία Κοκοσαλάκη.
Διαβάζοντας το κείμενο της Μοwer, πιο πολύ από όποιο άλλο κείμενο από τα δεκάδες που γράφτηκαν, αντιλήφθηκα πόσο πραγματικά καθοριστική ήταν η Σοφία Κοκοσαλάκη, που έζησε μια ζωή πυκνή και έφυγε στα 47 της χρόνια έχοντας όμως δημιουργήσει μια σαφή, αυστηρά προσωπική ιστορία που επηρέασε τους συνεργάτες της αλλά και την ίδια την μόδα. Η σχεδιαστική διάνοιά της, ο τρόπος της να αντιμετωπίζει κάθε ρούχο σαν ένα έργο σύγχρονης τέχνης στην κατασκευή του, η ευκολία με την οποία «έραβε» σε κάθε της ρούχο κομμάτια ιστορίας και βιωμάτων προκαλούσαν θαυμασμό.
Εμαθε να ράβει, να κεντά, να πλέκει από την Κρητικιά γιαγιά, στάθηκε για ώρες μπροστά στις τοιχογραφίες της Κνωσού, στα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Κρήτης. Ηταν το μικρό ξανθό κορίτσι που «διάβαζε» με τα αχόρταγα μάτια της αυτά τα έργα τέχνης της αρχαιότητας και δημιουργούσε μέσα της χώρο για να γίνουν μέρος της ταυτότητάς της. Αυτού που ήταν, που ήθελε να γίνει, που ήθελε να δημιουργήσει. Και όταν αποφοίτησε από το Central Saint Martins, ήδη από τις πρώτες της κολεξιόν αναδύθηκαν πτυχώσεις, χρώματα της μινωϊκής εποχής, δαντέλες κρουστές, μπότες φορεμένες πάνω από φαρδιά παντελόνια. Κληρονομιά και ατίθασο ροκ πνεύμα. Η έκρηξη ήταν ακαριαία. Η λάμψη της διαρκής. Ολοι ήθελαν να την γνωρίσουν, ο ιδιοφυής, ο εικονοπλάστης της μόδας Αlexander Mc Queen στριμώχθηκε στα καμαρίνια της επίδειξής της το 2002 για να την γνωρίσει. Ηταν 30 ετών, είχε έρθει στο Λονδίνο στα 24 της για να σπουδάσει στην περίφημη σχολή μόδας έχοντας ήδη αποφοιτήσει από τη Φιλοσοφική Αθηνών.
Ηταν αποφασισμένη να μπει στη σχολή, να διακριθεί στη σχολή να δημιουργήσει μόδα. Είχε κάνει πρώτη φορά αίτηση στα 16 – το ταλέντο της ήταν ακόμα άγουρο- επέστρεψε με το πτυχίο της Φιλοσοφικής “νόμισα ότι θα πέθαινα αν δεν με έπαιρναν. Ελεγα ή θα με πάρουν ή θα τινάξω τα μυαλά μου στον αέρα”. Η διαρκής, έντονη, βαθιά σχέση της με την τέχνη, το πάθος της για τα εικαστικά, αλλά και η παρατήρησή της για την ψυχολογική και συναισθηματική διάσταση της μόδας την οδήγησαν σε αυτό που μπορούσε να θριαμβεύσει. Σε αυτό που νόμιζε ότι μπορεί να θριαμβεύσει, αφού τα τελευταία χρόνια, όταν πλέον είχε αποσυρθεί από το σχεδιασμό κολεξιόν και δημιουργούσε νυφικά και κοσμήματα, είχε αφήσει χώρο στη ζωή της για να θριαμβεύσει σε αυτό που πραγματικά τη δόνησε και την καθόρισε. Στην κόρη της. Εκατοντάδες φωτογραφίας της Στέλλας να παίζει, να γελά -ένα αιθέριο πλάσμα- κατέκλυσαν το instagram της. Η ζωή της στράφηκε γύρω από αυτό το παιδί και πρόλαβε να του προσφέρει μια παιδική ηλικία πυκνή με την μητέρα διαρκώς παρούσα διαρκώς τροφοδότρια εικόνων και συναισθημάτων. Οσοι τους είχαν δει μαζί σκέφτηκαν ακαριαία την Στέλλα όταν άκουσαν την είδηση του θανάτου της Σοφίας Κοκοσαλάκη, το βράδυ της Κυριακής, στο Λονδίνο, στα 47 της χρόνια.
Επιστροφή στις πολαρόιντ αυτής της σύντομης ζωής, που άφησε πίσω της ένα αρχείο βιωμάτων και δημιουργίας: στο καλοκαίρι στην Υδρα. Στην αγκαλιά του Δάκη Ιωάννου που αγαπούσε βαθιά και της στενής της φίλης, της θυγατέρας του Μαρίας Ιωάννου. Γελώντας συνωμοτικά με το τρομερό παιδί της τέχνης Μαουρίτσιο Κατελάν, αγκαλιάζοντας τρυφερά τον εύθραστο σταρ των εικαστικών Τζεφ Κουνς. Ανέμελη και ευτυχισμένη. Κανείς δεν γνώριζε ούτε η ίδια ότι νοσεί.
Λίγους μήνες αργότερα, πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου ξανά στην Αθήνα, αυτή τη φορά στην Αθηναϊκή Ριβιέρα στο ξενοδοχείο Four Seasons εθεάθη σε μια συνάντηση για τη συνεργασία που είχε με το ξενοδοχείο – έχει φτιάξει όλες τις στολές των εργαζόμενων. Οσοι την είδαν δεν υποψιάστηκαν το παραμικρό. Στις 7 Σεπτεμβρίου έκανε την τελευταία της ανάρτηση στο Ιnstagram, τα χρυσά σκουλαρίκια Maiden Medusa. Από εκεί και πέρα σιωπή. Συμπεραίνει κανείς ότι κάπου εκεί άρχισαν οι μεγάλες δυσκολίες.
Η μαχήτρια, η πολεμίστρια, η ατίθαση Κρητικιά δεν τα κατάφερε. Και η αλήθεια είναι ότι ήξερε από μάχες ζωής. Οπως διαβάζω στην ωδή για τη Σοφία Κοκοσαλάκη που έγραψε η Μοwer στην Vogue, της είχε εξομολογηθεί ότι ως παιδί πέρασε μια σοβαρή περιπέτεια υγείας και για κάποιο διάστημα νοσηλεύτηκε στο Λονδίνο. Αλλά και ότι την εποχή που όλος ο κόσμος κοιτούσε με δέος την Αθήνα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου η Κοκοσαλάκη ανέλαβε τον σχεδιασμό όλων των κοστουμιών, η υγεία της ήταν κλονισμένη. Aν ήταν αυτή μια διαρκής μάχη που έδινε, δεν το μάθαμε ποτέ. Μάθαμε την αγάπη της για τη ζωή και τη δημιουργία και αυτή την ευχή: «Να ζήσω πολλά χρόνια και στα 89 μου να επιστρέψω στην Κρήτη».