Μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας να έχουν πέσει πάνω στις απίστευτες καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση ή και άσκηση σεξουαλικής βίας στο χώρο του θεάματος και του αθλητισμού, ωστόσο το φαινόμενο δεν αφορά μόνο στους επώνυμους. Τουναντίον.
Στα δικηγορικά γραφεία και στο Συνήγορο του Πολίτη φτάνουν περιπτώσεις προκλητικής συμπεριφοράς εργοδοτών απέναντι σε εργαζόμενους του αντίθετου ή ακόμα και του ίδιου φύλου, ενώ το πλέον ενδιαφέρον είναι πως όταν μια τέτοια υπόθεση καταλήξει στην αίθουσα του δικαστηρίου, ο εργοδότης είναι αυτός που φέρει το βάρος της απόδειξης ότι οι καταγγελίες εις βάρος του δεν ευσταθούν. Ο γνωστός εργατολόγος Γιάννης Καρούζος σημειώνει, πάντως, ότι σε ουκ ολίγες περιπτώσεις τα όρια μεταξύ παρενόχλησης και συναινετικού φλερτ, είναι δυσδιάκριτα.
Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης σε χώρους εργασίας
Ιατρική επισκέπτης δεχόταν αφόρητη πίεση από τον προϊστάμενο της σε φαρμακευτική εταιρία, χωρίς να ενδίδει. Σε εκδήλωση για την αναγγελία του καλύτερου υπαλλήλου, η γυναίκα εξεράγη ενώπιον των υπολοίπων, όταν ο προϊστάμενος της άρχισε να τη θωπεύει κάτω από το τραπεζομάντηλο και να γίνεται ακόμα πιο πιεστικός. Εκείνη έχασε το... βραβείο του καλύτερου υπαλλήλου, αλλά εκείνος έχασε την αξιοπρέπεια του και μερικές χιλιάδες ευρώ, όταν η υπόθεση έφτασε στη Δικαιοσύνη.
Σε άλλη περίπτωση, γραμματέας σε μεγάλη εταιρία δεχόταν συστηματική παρενόχληση από τον ίδιο το Διευθύνοντα Σύμβουλο, ο οποίος απαιτούσε την παραμονή της εκτός ωραρίου. Την ακολουθούσε ακόμα και στην... τουαλέτα και της αφιέρωνε από το κινητό του άσματα ερωτικού περιεχομένου, ενώ έφτασε στο σημείο να της στείλει με μήνυμα το μενού γνωστού εστιατορίου με... πιπεράτες ονομασίες πιάτων. Το αποκορύφωμα ήταν όταν βρήκε- όχι μία φορά- κουτάκι με τα γνωστά μπλε χαπάκια, πάνω στο γραφείο της.
Φυσικά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου γυναίκα παρενοχλεί άνδρα, όπως αυτή μιας Οικονομικής Διευθύντριας σε υφιστάμενο της, ενώ σε άλλη περίπτωση τραπεζικός υπάλληλος δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση από προϊστάμενο του, του ιδίου φύλου.
Όπως σημειώνει ο εργατολόγος Γ. Καρούζος, σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, όπου η καταγγελία αφορά σε μεγάλη ή πολυεθνική εταιρία, συνήθως «θάβεται» μετά από εσωτερικό έλεγχο. Το σύνηθες ποσό αποζημίωσης για τέτοιου είδους υποθέσεις, είναι 20 με 25 χιλιάδες ευρώ.
Σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας -Ολα όσα πρέπει να γνωρίζεις
Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου - Εργατολόγου
Η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας αποτελεί ένα φαινόμενο παραβίασης ποικίλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που καθιστά ανεπιθύμητη, δυσάρεστη έως και δυσβάσταχτη την εργασιακή καθημερινότητα του θύματος- αποδέκτη, με εκτεταμένες συνέπειες στην ψυχική του ισορροπία, στην αυτοεκτίμησή του, στην εργασιακή του απόδοση και στον αυτοσεβασμό του. Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), το 55 % των γυναικών στην ΕΕ έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τουλάχιστον μία (1) φορά από την ηλικία των 15 ετών και μετά. Σύμφωνα δε, με την πανελλαδική έρευνα για τη σεξουαλική παρενόχληση που διενέργησε το ΚΕΘΙ, περίπου 1 στις 3 γυναίκες που έχει προσωπική εμπειρία σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, γνωρίζει και άλλη γυναίκα από τον ίδιο εργασιακό χώρο που έχει επίσης υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από το ίδιο άτομο.
Τα όρια της σεξουαλικής παρενόχλησης, του εργασιακού εκφοβισμού αλλά και του εκουσίου – συναινετικού φλερτ στον χώρο εργασίας είναι λεπτά και δυσδιάκριτα. Ως σεξουαλική παρενόχληση, έχει οριοθετηθεί και χαρακτηριστεί κάθε συμπεριφορά, (πράξη, λεκτική ενέργεια, σωματική επαφή), σεξουαλικού περιεχομένου, η οποία είναι ανεπιθύμητη και δυσάρεστη από τον δέκτη – εργαζόμενο.
Επ’ αυτού έχει κριθεί ότι οι προσωπικές συζητήσεις και ιδίως αναφορικά με τις ερωτικές σχέσεις, η πρόθεση συναντήσεων εκτός χώρου εργασίας, καθώς και οι ερωτήσεις περί σεξουαλικών εμπειριών και προτιμήσεων, συνιστούν εκδήλωση σεξουαλικής παρενόχλησης, η οποία προκαλεί δυσάρεστο αίσθημα στον εργαζόμενο, φθάνοντας έως και την αίσθηση εκφοβιστικού ή ταπεινωτικού κλίματος στο χώρο εργασίας.
Το ίδιο κρίθηκε και στην περίπτωση, που ο εργοδότης εξανάγκαζε συγκεκριμένη υπάλληλο να παραμένει μαζί του στο χώρο εργασίας μετά το πέρας του ωραρίου της, προκειμένου να κλείσουν τις ταμειακές μηχανές, ενώ επιπλέον της απηύθυνε συνεχώς ερωτικά τραγούδια Ομοίως, ως έκφανση σεξουαλικής παρενόχλησης έχει κριθεί από τα ελληνικά δικαστήρια, η προσφορά σε εργαζόμενη εισιτηρίων και η πρόταση του εργοδότη για πραγματοποίηση ταξιδιού αναψυχής, η συνεχόμενη επιμονή του εργοδότη ή συναδέλφου για συναντήσεις εκτός εργασιακού χώρου, με πρόφαση ποικίλες δικαιολογίες. Ακόμα, ως σεξουαλική παρενόχληση, έχει θεωρηθεί η απαίτηση του εργοδότη να προσέρχεται στον χώρο εργασίας μόνο συγκεκριμένη εργαζόμενη με ένδυμα φορέματος, σε συνδυασμό με συνεχή σχόλια περί της φυσικής της κατάστασης, τα οποία της προκαλούσαν έντονο συναίσθημα ταπείνωσης.
Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι η σεξουαλική παρενόχληση δεν στοιχειοθετείται μόνο υπό την προϋπόθεση της εξαναγκαστικής σωματικής επαφής. Πάντως το χαρακτηριστικό και το ποιοτικό στοιχείο του εν λόγω φαινομένου είναι εκείνο του ανεπιθύμητου, του εξαναγκαστικού, της έλλειψης συναίνεσης από την πλευρά του εργαζόμενου – δέκτη.
Αρχικά, η οικειοθελής αποχώρηση του εργαζόμενου που είναι θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση στο αναφυόμενο πρόβλημα. Ο εργαζόμενος οφείλει να γνωρίζει την προστατευτική για εκείνον νομοθεσία, η οποία του παρέχει πολλές δικλείδες ασφαλείας και να επιλέξει την συμφέρουσα για εκείνον λύση.
Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΠΟΥ ΔΕΧΕΤΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΑΠΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ
Σε αυτή την περίπτωση, ο εργαζόμενος πρέπει να αναφέρει άμεσα το γεγονός στον εργοδότη του και να τον καταστήσει κοινωνό της παρενόχλησης την οποία υφίσταται. Ο εργοδότης, ο οποίος είναι φέρει την υποχρέωση πρόνοιας των εργαζόμενών του, ΟΦΕΙΛΕΙ να λάβει όλα τα απαραίτητα και αντισταθμιστικά μέτρα, προκειμένου να προφυλάξει και να θωρακίσει τον εργαζόμενο – θύμα. Τέτοιου είδους μέτρα είναι η αυστηρή σύσταση προς τον συνάδελφο, που πράττει την παρενόχληση, η απομάκρυνσή και η μετακίνησή του σε άλλο τμήμα ή θέση εργασίας, ενώ ως έσχατο μέτρο θεωρείται και η καταγγελία της σύμβασης εργασίας του, αν ο τελευταίος καθ έξη προβαίνει σε σεξουαλικής μορφής παρενόχληση, δεν συμμορφώνεται με τα νόμιμα και τις υποδείξεις του εργοδότη.
Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή, εφόσον ο εργοδότη κωφεύσει και δεν αναπτύξει την κατάλληλη δράση, έστω και στα πλαίσια της εσωτερικής ερευνητικής διαδικασίας, τότε ο εργαζόμενος, που έχει υποστεί την παρενόχληση νομιμοποιείται να προσφύγει στην δικαιοσύνη και να ασκήσει αγωγή κατά του εργοδότη για παραβίαση της υποχρέωσης πρόνοιας και άνισης μεταχείρισης των εργαζομένων, αλλά και για καταχρηστική άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος. Παράλληλα ο εργαζόμενος, δύναται να αξιώσει και αποζημίωση για την αποκατάσταση της ηθικής του βλάβης, διότι η σεξουαλική παρενόχληση προσβάλλει βάναυσα την προσωπικότητά αλλά και την αξιοπρέπειά του.
Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΔΕΧΕΤΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΑΠΌ ΤΟΝ ΕΡΓΟΔΟΤΗ
Σε αυτή την περίπτωση ο εργαζόμενος, έχει τη δυνατότητα να καταγγείλει το γεγονός στην Επιθεώρηση Εργασίας, η οποία σε τέτοια ζητήματα καλεί να παρευρεθεί και ο Συνήγορος του Πολίτη. Επιπρόσθετα, ο εργαζόμενος, δύναται να θεωρήσει την συμπεριφορά του εργοδότη του ως μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του, υπό την έννοια ότι οι συνθήκες εργασίας μεταβλήθηκαν επί τα χείρω, καθιστώντας τη σχέση εργασίας ανυπόφορη για τον εργαζόμενο, και με αγωγή να αιτηθεί την άρση και μη επανάληψη της συμπεριφοράς, αλλά και την χρηματική ικανοποίηση της ηθικής του βλάβης. Ακόμα, δύναται να θεωρήσει τη συμπεριφορά του εργοδότη του ως καταγγελία της σύμβασης εργασίας του και να προβεί σε άσκηση αγωγής με αίτημα τη διάγνωση της καταχρηστικότητας της απόλυσής του, καθώς και αποζημίωση για την προσβολή της προσωπικότητάς του.
Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΕΤΑΙ
Η απόλυση σε μια τέτοια περίπτωση είναι απόλυτα καταχρηστική και παράνομη, καθώς συνιστά δυσμενή, απαγορευμένη διάκριση λόγω φύλου. Ο εργαζόμενος προστατεύεται απόλυτα σε περίπτωση καταγγελίας της σεξουαλικής του παρενόχλησης, η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει νόμιμο λόγο απόλυσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, έχει κριθεί από τα ελληνικά δικαστήρια ότι, η απόλυση έλαβε χώρα για λόγους εκδικητικότητας και εμπάθειας. Πρέπει δε να επισημάνουμε ότι, σε ανάλογες δίκες, το βάρος απόδειξης το έχει ο εργοδότης, ο οποίος καλείται να αποδείξει, ο ίδιος ότι, δεν συντελέστηκαν και δεν πραγματοποιήθηκαν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργαζόμενο, κατά παρέκκλιση των δικονομικών κανόνων, ενώ από μέρους του εργαζόμενου που παρενοχλήθηκε αρκεί μία μόνη αφήγηση των γεγονότων που βίωσε.
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΠΟΥ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ
1) Τήρηση ημερολογίου καταγραφής γεγονότων.
2) Αποθήκευση μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τηλεφώνου.
3) Δεν είναι αναγκαίοι οι μάρτυρες. Χρήσιμη θα είναι η αφήγηση άλλων συναδέλφων που βίωσαν ή βιώνουν ανάλογα περιστατικά.
4) Συμβουλή ειδικού νομικού για την εξώδικη κατ’ αρχήν αντίδραση.
5) Προσφυγή στην Επιθεώρηση Εργασίας, η οποία καλεί υποχρεωτικά εκπρόσωπο του Συνηγόρου του Πολίτη και συντάσσει σχετικό πόρισμά.
6) Η εξαναγκαστική αποχώρηση που την εργασία συνιστά άκυρη απόλυση, και επιφέρει και διοικητικά πρόστιμα στον εργοδότη.