Με μια περιεκτική ανάλυση των πεπραγμένων των τελευταίων τριών περίπου ετών στην ελληνική πραγματικότητα, το πρακτορείο Reuters προειδοποιεί πως οι τελευταίες εξελίξεις προκαλούν ξανά ανησυχία.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο συντάκτης του άρθρου, Hugo Dixon, έχουν περάσει μόλις λίγα χρόνια από τότε που το «επεισόδιο του Grexit» έλαβε τέλος. Τώρα, όμως, οι πιστωτές, οι επενδυτές και οι σύμμαχοι της Ελλάδας πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν ξανά για τη χώρα. Το σκάνδαλο των παρακολουθήσεν που ξέσπασε λίγο πριν τα μέσα Αυγούστου απειλεί την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και προμηνύει παρατεταμένη πολιτική αστάθεια.
Το πρακτορείο επισημαίνει ότι δεν πρόκειται για επανάληψη της κρίσης που απείλησε να βγάλει την Ελλάδα από το ευρώ, ωστόσο το υψηλό έλλειμμα και το υψηλό χρέος του κράτους –που αποτελεί το 189% του ΑΕΠ– συνιστούν αιτίες ανησυχίας σε μια περίοδο ραγδαίας αύξησης των τιμών της ενέργειας και αύξησης των επιτοκίων.
Η υπόθεση των παρακολουθήσεων με δυο λόγια, από το πρακτορείο Reuters
Για να γίνουν κατανοητές για τους αναγνώστες του Reuters οι τρέχουσες εξελίξεις στην Ελλάδα, ο συντάκτης παραθέτει τα τελευταία γεγονότα που αφορούν ως επί το πλείστον στην υπόθεση των παρακολουθήσεων. Εξηγεί ότι ο επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης, κατηγόρησε την υπηρεσία πληροφοριών της χώρας ότι παρακολουθούσε το κινητό του τηλέφωνο και ότι υπήρξε, επίσης, μια ανεπιτυχής προσπάθεια «μόλυνσης» του τηλεφώνου του με το κατασκοπευτικό σύστημα Predator.
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι αγνοούσε τις τηλεφωνικές υποκλοπές και ότι σε καμία περίπτωση δεν θα τις ενέκρινε, αν είχαν περιέλθει σε γνώση του. Απέλυσε, μάλιστα, τον επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών, ενώ ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης, στον οποίο αναφέρεται η υπηρεσία πληροφοριών -και ανιψιός του Μητσοτάκη- παραιτήθηκε. Τέλος, η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε ότι αγοράζει ή χρησιμοποιεί το Predator.
Υπαρκτή η πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα
Ο αρθρογράφος του Reuters επισημαίνει πως, αν και ο Μητσοτάκης έχει σταθερή πλειοψηφία, πρέπει να προκηρύξει εκλογές το αργότερο μέχρι τον Αύγουστο του 2023. Η εκλογική διαδικασία θα διεξαχθεί με τη μέθοδο της απλής αναλογικής, με αποτέλεσμα κανένα κόμμα να μην έχει τη συνολική πλειοψηφία μέχρι τον δεύτερο γύρο, όπου το ηγετικό κόμμα θα λάβει το «μπόνους» των επιπλέον βουλευτών.
Το προηγούμενο διάστημα οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι ο Μητσοτάκης θα κέρδιζε την πλειοψηφία σε αυτές τις δεύτερες εκλογές -ή θα ήταν κοντά στο να την κερδίσει. Όμως, μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου με τις επισυνδέσεις, αυτό δεν φαίνεται πλέον πιθανό. Επιπλέον, θα του είναι δύσκολο να σχηματίσει συνασπισμό, καθώς ο «προφανής» συνεργάτης του ήταν το ΠΑΣΟΚ, το οποίο, σύμφωνα με τον Hugo Dixon, θα είναι πλέον «εξαιρετικά απρόθυμο» να κάνει συμφωνία με τον Μητσοτάκη.
Ωστόσο, εξίσου δύσκολο θα είναι και για τον ΣΥΡΙΖΑ να σχηματίσει συνασπισμό, καθώς ούτε μια συμμαχία με το ΠΑΣΟΚ (μόνο) θα κέρδιζε την πλειοψηφία. Υπάρχουν, όμως, και άλλα σενάρια. Η Νέα Δημοκρατία μπορεί να αντικαταστήσει τον Μητσοτάκη με έναν ηγέτη πιο ελκυστικό για το ΠΑΣΟΚ. Ένα άλλο σενάριο είναι ότι τα ελληνικά κόμματα μπορεί να σχηματίσουν έναν μεγάλο συνασπισμό, με επικεφαλής έναν τεχνοκράτη. Όμως κανένα από αυτά δεν φαίνεται ιδιαίτερα σταθερό. Την ίδια στιγμή, πολλά ερωτήματα σχετικά με το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων παραμένουν αναπάντητα και, εάν υπάρξουν περαιτέρω επιζήμιες αποκαλύψεις, ο Μητσοτάκης μπορεί να δυσκολευτεί να παραμείνει στον πρωθυπουργικό θώκο μέχρι τις εκλογές.
Υπό... κατάρρευση οι υψηλές προσδοκίες συμμάχων και επενδυτών
Οι επενδυτές και οι σύμμαχοι της Ελλάδας ήταν γενικά ενθουσιασμένοι με την πρωθυπουργία του Μητσοτάκη. Η προσέγγισή του υπέρ των επιχειρήσεων και η υπόσχεσή του να εκσυγχρονίσει τη χώρα προσέλκυσαν κεφάλαια. Η δέσμευσή του να ασκήσει μια υγιή δημοσιονομική πολιτική καθησύχασε την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κατέχει τη μερίδα του λέοντος στο τεράστιο χρέος της χώρας. Διαχειρίστηκε καλά την πανδημία, προώθησε την ψηφιοποίηση του κράτους και έλαβε μέτρα για την απαλλαγή της οικονομικής δραστηριότητας από τις εκπομπές αερίου του άνθρακα. Τέλος, η σταθερή γραμμή του κατά της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία απέσπασε επαίνους όχι μόνο από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αλλά και από την Ουάσιγκτον, όπου, μάλιστα, εκφώνησε και ομιλία στο Κογκρέσο.
Υπάρχουν όμως και ανησυχίες. Ο Μητσοτάκης δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται τρομερά για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ουσιαστικά «έδωσε άφεση» σε πολλούς χρηματοδότες που κατηγορούνταν για εγκληματική παραβίαση εμπιστοσύνης και κάτι σαν... αμνηστία στους μεγάλους φοροφυγάδες. Επίσης συγκέντρωσε την εξουσία, αλλάζοντας το νόμο έτσι ώστε η υπηρεσία πληροφοριών να αναφέρεται στο γραφείο του.
Ταυτόχρονα, η δημοσιονομική πολιτική ήταν πιο χαλαρή από ό,τι θα περίμενε κανείς για μια χώρα που είχε πρόσφατα βιώσει μια τραγική εμπειρία στον τομέα της οικονομίας. Η κυβέρνηση μοίρασε πολλά χρήματα για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επίσης, έχει ξοδέψει μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ για να προστατεύσει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις από την ενεργειακή κρίση, σύμφωνα με το Bruegel, think tank με έδρα τις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση πρόκειται να παρουσιάσει πρωτογενές έλλειμμα (πριν τις πληρωμές τόκων) περίπου στο 3,5% του ΑΕΠ φέτος, σύμφωνα με τη Μιράντα Ξαφά, Ελληνίδα οικονομολόγο.
Στον δρόμο του λαϊκισμού -Η ΕΕ έχει τώρα άλλα προβλήματα να ανησυχεί
Μια νέα κυβέρνηση πιθανότατα θα είναι λιγότερο φιλική προς τις επιχειρήσεις από την υπάρχουσα. Υπάρχει, επίσης, κίνδυνος ο Μητσοτάκης να λάβει λαϊκιστικά μέτρα -π.χ. ξοδεύοντας περισσότερα χρήματα για να μειώσει τους λογαριασμούς ενέργειας- σε μια προσπάθεια να παραμείνει στην εξουσία, σημειώνει το πρακτορείο Reuters. Και καθώς η μία εκλογική διαδικασία διαδέχεται την άλλη, άλλα κόμματα θα έχουν το κίνητρο να υποσχεθούν περισσότερες δημόσιες δαπάνες.
Από την πλευρά τους, οι πιστωτές της Ελλάδας μπορεί να υποστηρίξουν ότι αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Το χρέος της χώρας αναδιαρθρώθηκε ως μέρος των προγραμμάτων διάσωσης. Δεν χρειάζεται να αποπληρώσει το κεφάλαιο ή τους τόκους του χρέους που οφείλει στην ΕΕ μέχρι το 2033. Επιπλέον, αν και το χρέος αυξάνεται, ο συνδυασμός πληθωρισμού και οικονομικής ανάπτυξης σημαίνει ότι το βάρος έχει συρρικνωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ: Ο δείκτης μειώθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες το πρώτο τρίμηνο του έτους.
Εν τω μεταξύ, η ΕΕ μπορεί κάλλιστα να επιδιώξει να αποφύγει τις τριβές με την Ελλάδα δεδομένου ότι η Ευρώπη βρίσκεται εν μέσω γεωπολιτικής και οικονομικής κρίσης. Έχει ήδη αναστείλει τους δημοσιονομικούς κανόνες του μπλοκ, οι οποίοι υποτίθεται ότι κρατούν υπό έλεγχο το εθνικό χρέος και τα ελλείμματα. Και αυτή τη στιγμή η ΕΕ ανησυχεί πολύ περισσότερο για την αστάθεια στην Ιταλία μετά την πτώση της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι.
Αυτοί οι παράγοντες θωρακίζουν την Ελλάδα βραχυπρόθεσμα. Αλλά μπορεί να μην είναι αρκετοί, εάν υπάρξει περίοδος παρατεταμένης αστάθειας. Εξάλλου, η κυβέρνηση εξακολουθεί να χρειάζεται χρηματοδότηση για το το συνεχιζόμενο έλλειμμά της, καθώς από το 2033 ο λογαριασμός της για αποπληρωμές και τόκους θα εκτιναχθεί κατακόρυφα.
Ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επενδυτές ανησυχούν. Τα ελληνικά 10ετή κρατικά ομόλογα σημείωσαν απόδοση 3,9% το πρωί της Παρασκευής, αυξημένα κατά 93 μονάδες βάσης τον περασμένο μήνα και 256 μονάδες βάσης υψηλότερα από τα αντίστοιχα γερμανικά ομόλογα. Ενώ οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, το τελευταίο διάστημα οι αποδόσεις του ελληνικού χρέους αυξάνονται ταχύτερα ακόμη και από αυτές της Ιταλίας, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 34 μονάδες βάσης στο 3,6% τον περασμένο μήνα.
Επιπλέον, μόλις τελειώσουν οι γεωπολιτικές και ενεργειακές κρίσεις, η ΕΕ μπορεί να μην είναι τόσο πρόθυμη να κλείσει τα μάτια σε όσα συμβαίνουν στην Αθήνα. Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τερμάτισε την «ενισχυμένη εποπτεία» της ελληνικής οικονομίας, με δεδομένο ότι η χώρα ήταν οριστικά εκτός κινδύνου. Αυτή είναι μια απόφαση για την οποία μπορεί τελικά να μετανιώσει.