Η ΕΣΤΙΑ Άγιος Νικόλαος, είναι μια πολυβραβευμένη κοινότητα συμβίωσης, όπου ενήλικες με νοητικές-αναπτυξιακές αναπηρίες και οι άνθρωποι που τους φροντίζουν ζουν, δημιουργούν και εξελίσσονται μαζί.
Δημιουργήθηκε από δύο εξαιρετικούς ιδεαλιστές, τον Kurt και την Doris Eisenmeier που ίδρυσαν στη Γερμανία δύο καινοτόμες κοινότητες για ενήλικες με νοητική αναπηρία και τους φροντιστές τους. Το 1992 αποφάσισαν να «επενδύσουν» τα έσοδα από την πώληση της οικογενειακής τους επιχείρησης για να δημιουργήσουν ένα παρόμοιο κέντρο προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας.
ΕΣΤΙΑ: Από τη Γερμανία στο Γαλαξίδι
Έτσι, η ΕΣΤΙΑ γεννήθηκε στη Γερμανία ως φιλανθρωπικό ίδρυμα, αναγνωρισμένο από το κρατίδιο της Έσσης, και ένα χρόνο αργότερα, ιδρύθηκε στην Ελλάδα το ομώνυμο παράρτημα στο Γαλαξίδι. Η επιλογή του Γαλαξιδίου δεν ήταν τυχαία. Μόλις δύο χρόνια νωρίτερα, η Βεατρίκη Αργυροπούλου και η Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη, ίδρυσαν στο Γαλαξίδι το Ελληνοελβετικό Ίδρυμα «Τα Δελφίνια» με στόχο τη δημιουργία μιας μονάδας για άτομα με μαθησιακές δυσκολίες. Προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και των ανθρώπων της, οι δύο πλευρές αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Η ΕΣΤΙΑ άνοιξε τις πόρτες της το 1993. Όραμα της ΕΣΤΙΑΣ είναι η συμπερίληψη χωρίς αποκλεισμούς κι ο εμπλουτισμός της ζωής κάθε μέλους, με ή χωρίς αναπηρίες.
Η ΕΣΤΙΑ και οι άνθρωποί της προσπαθούν να δημιουργούν τις αναγκαίες εκείνες συνθήκες ώστε τα μέλη της κοινότητας να εκπληρώνουν -κατά το δυνατόν- τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους.Μέσα από πολλές αλλεπάλληλες προσαρμογές του αρχικού της μοντέλου κατά την τελευταία δεκαπενταετία (ώστε να ανταποκρίνεται, αλλά ιδίως να συνάδει με τις κοινωνικές κατευθύνσεις της Ευρώπης), η ΕΣΤΙΑ έχει σήμερα εξελιχθεί σε μια ανοικτή Μικρή Κοινωνία, αλλά και μια Μεγάλη Οικογένεια που αγκαλιάζει όλα της τα μέλη, προσφέροντας διαφορετικές επιλογές ζωής και απασχόλησης.
Η λειτουργία και η αφοσίωσή της στους τρεις πυλώνες (Ισότιμη Συμπερίληψη, Διακυβέρνηση και Εξωστρέφεια), έχουν προσελκύσει την αναγνώριση τη Εστίας ως βέλτιστη πρακτική από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ελληνικό Κράτος και τους σημαντικούς φορείς κοινωνικής προσφοράς, με θετικό αντίκτυπο στην βιωσιμότητα της και στην φήμη της. Η κοινότητα πήρε την πρωτοβουλία να διοργανώσει το 1ο Φεστιβάλ Πολιτισμού & Αθλητισμού με τίτλο “Μαζί στη Γιορτή” με συνδιοργανωτή τον Δήμο Δελφών. Τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας και υποστηρίζεται από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, η οποία το ενέταξε στην Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης «Όλοι Μαζί, Όλοι Ίσοι» της δομής «Γέφυρα». Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Φωκίδας, με την καθοδήγηση της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Στερεάς Ελλάδας, συνδιοργανώνει τις σχολικές δράσεις.
Το πρώτο φεστιβάλ Πολιτισμού και Αθλητισμού «Μαζί στη Γιορτή» στο Γαλαξίδι
Ιδρυτικοί εταίροι του Φεστιβάλ είναι η Εταιρεία AthensTrainers® και το Ξενοδοχείο Γανυμήδης. Το φεστιβάλ θα διεξαχθεί στο Γαλαξίδι το τριήμερο 16-18 Μαΐου 2025 και θα περιλαμβάνει πολλαπλές δράσεις και εκδηλώσεις, όπως δρομικοί αγώνες, πολιτιστικές πρωτοβουλίες, καμπάνιες κοινωνικής ευαισθητοποίησης, εργαστήρια διαφορετικών τεχνών, συναυλίες και χοροί, γαστρονομικές εμπειρίες και πολλά άλλα. Η ξεχωριστή και καινοτόμος αυτή πρωτοβουλία έχει στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών και την ανάδειξη αξιών, όπως ο σεβασμός στον συνάνθρωπο και το περιβάλλον, η αλληλεγγύη και ο εθελοντισμός. Φιλοδοξία της οργάνωσης είναι να καθιερωθεί το Φεστιβάλ ως ετήσιος θεσμός. Η κα. Giovanna Καμπούρη, Πρόεδρος της Εστίας Άγιος Νικόλαος, επεσήμανε ότι: «Το Φεστιβάλ είναι μια ευκαιρία για όλους εμάς ΜΑΖΙ, κρατικούς φορείς, κοινωφελείς οργανισμούς, επαγγελματίες και ενεργούς πολίτες κάθε ηλικίας και διαφορετικότητας, να γιορτάσουμε την ενότητα και την αλληλεγγύη, τρέχοντας, δημιουργώντας, μαθαίνοντας και διασκεδάζοντας μαζί». Αναφερόμενη στον εθελοντισμό, που «τρέχει στις φλέβες της ΕΣΤΙΑΣ», τόνισε πως « και στο Φεστιβάλ, ο εθελοντισμός είναι το κύριο συστατικό, εφόσον όλοι στην οργανωτική και συντονιστική ομάδα δουλεύουν από πέρσι εθελοντικά, και ήδη πάνω από 40 όμιλοι και ομάδες από τη Φωκίδα και αλλού συμβάλλουν στο τριήμερο».
Αντιπροσωπεύοντας τον Δήμο Δελφών, συνδιοργανωτή του Φεστιβάλ ΜΑΖΙ στη Γιορτή, ο Δήμαρχος Δελφών κ. Παναγιώτης Ταγκαλής δηλώνει "παρών" σε μία κορυφαία στιγμή, όχι μόνο για το Γαλαξίδι, αλλά για την ευρύτερη περιοχή. «Διότι, μπορεί η ΕΣΤΙΑ Άγιος Νικόλαος να ανθεί εκεί, όμως το σπουδαίο έργο της, το αποτύπωμα που αφήνει στα χρόνια λειτουργίας της, αλλά και τα μηνύματα που εκπέμπει, ξεπερνούν κατά πολύ τα σύνορα του τόπου μας. Ως Δήμος Δελφών, τα βήματά μας ενώνονται με αυτά της ΕΣΤΙΑΣ, γινόμαστε ακόμα περισσότεροι και καλούμε όλες και όλους ΜΑΖΙ σε μια πραγματική ΓΙΟΡΤΗ ΖΩΗΣ».
Φ. Σπανός: «Εφαρμόζουμε πολιτικές και δίνουμε λύσεις για την υποστήριξη των συμπολιτών μας με αναπηρίες»
Επίσης, σε δήλωσή του, ο Περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας κ. Φάνης Σπανός τόνισε πως «Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας στηρίζει έμπρακτα το 1ο Φεστιβάλ Πολιτισμού & Αθλητισμού της πολυβραβευμένης Κοινότητας "Εστία Άγιος Νικόλαος", εντάσσοντας το στο πρόγραμμα της Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για τα Άτομα με Αναπηρία "Όλοι Μαζί - Όλοι Ίσοι", που διοργανώνεται στον τόπο μας για 4η συνεχή χρονιά, με στόχο να γίνουμε πιο υπεύθυνοι στα θέματα της αναπηρίας. Εφαρμόζουμε πολιτικές και δίνουμε λύσεις για την υποστήριξη των συμπολιτών μας με αναπηρίες, μέσα από την πρότυπη δομή «ΓΕΦΥΡΑ», με δεκάδες έργα και δράσεις που εστιάζουν σε εκείνους τους συνανθρώπους μας που το έχουν περισσότερο ανάγκη».
Οι κύριοι πυλώνες των δράσεων του Φεστιβάλ
- Ισότιμες Κοινότητες: Με τη συμμετοχή των νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων από όλη τη Στερεά Ελλάδα σε ομαδικές δημιουργικές θεματικές εργασίες και παρουσίαση τους στο Φεστιβάλ.
- Ενώνουμε τα Βήματα μας: Πλήρες πρόγραμμα δρομικών αγώνων με φόντο το όμορφο Γαλαξίδι: οικογενειακοί αγώνες 1000μ, ESTIA Run 5 χλμ. για ‘Όλους, και Ημιμαραθώνιος βουνού 21,1 χλμ. για Γενναίους.
- Δημιουργούμε με την ΕΣΤΙΑ: Συμμετοχή σε εργαστήρια (κεραμική, κηπουρική, κ.λπ.), καλλιτεχνικές δράσεις, γερμανική μπυραρία, μουσικό θέαμα και πολλά άλλα, στο κτήμα της ΕΣΤΙΑΣ.
- Δράσεις αλληλεγγύης και ομαδικότητας, όπως καμπάνια εθελοντικής δωρεάς μυελού των οστών και αιμοδοσίας με το ΚΕΔΜΟΠ - Χάρισε Ζωή σε συνεργασία με τον ΣΕΑ Άμφισσας “Οι Άγιοι Ανάργυροι”, αλλά και χορός, τραγούδι και εξερευνήσεις όλοι ΜΑΖΙ.
Η ΕΣΤΙΑ αποτελείται από τέσσερα σπίτια, δύο κτίρια εργαστηρίων, μια μεγάλη και μια μικρή αίθουσα συγκεντρώσεων και 32 στρέμματα γης με περιβόλι, μποστάνια, κοτέτσι και εξωτερικό ξυλόφουρνο. Δύο από τα σπίτια λειτουργούν ως Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, ενώ τα εργαστήρια και ο κήπος αποτελούν την βάση απασχόλησης για το μόνο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας στη Φωκίδα.
Η συμπερίληψη σε κάθε πτυχή της ζωής είναι το όραμα της ΕΣΤΙΑΣ. Σκοπός: μια βιώσιμη κοινότητα, χωρίς αποκλεισμούς και γεμάτη ζωντάνια, η οποία καλωσορίζει τη διαφορετικότητα και αγκαλιάζει δια βίου όλα τα μέλη της, είτε ζουν στην Εστία είτε συμμετέχουν από την ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, η δράση της Εστίας στοχεύει στη κινητοποίηση και ενεργή συμμετοχή της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας.
Στην ΕΣΤΙΑ, όλοι οι κάτοικοι ζουν σε τέσσερις μικρές οικογενειακές δομές, που αποτελούνται από έξι έως οχτώ μέλη με αναπηρία η κάθε μία, δύο έως τρεις φροντιστές, δύο έως τέσσερις εθελοντές και μια οικονόμο. Κάθε μέλος του σπιτιού απολαμβάνει την ιδιωτικότητα και τον προσωπικό του χρόνο, όπως επίσης συνεισφέρει στις οικιακές εργασίες ανάλογα με τις δυνατότητές του. Το κάθε σπίτι είναι και το κέντρο μιας κοινής (αλλά και σχεδόν τυπικής) «οικογενειακής» ζωής.
Όλα τα μέλη φεύγουν καθημερινά από το σπίτι τους για να εργαστούν – αναγνωρίζοντας τη ζωτική κοινωνική σημασία της εργασίας. Όσα μέλη έχουν εργασιακή ικανότητα, εργάζονται σε αρμόζουσες δουλειές στην ευρύτερη περιοχή, αλλά τα περισσότερα έχουν δυνατότητα να εργαστούν μόνο εντός της Εστίας. Ένα βασικό σκέλος του ρόλου των ανθρώπων της Εστίας είναι να ενθαρρύνουν και να προετοιμάσουν τα μέλη εκείνα που δύνανται να διεκδικήσουν τακτική αμειβόμενη εργασία. Η ύπαρξη ενός εξαιρετικού Κοινωνικού Συνεταιρισμού (ΚΟΙΣΠΕ) στην περιοχή βοηθά να αναπτυχθεί περαιτέρω αυτή η δυνατότητα. Κατά κύριο λόγο, όμως, τα μέλη της Εστίας εξακολουθούν να εργάζονται στα Εργαστήρια της Εστίας.
Η φιλοσοφία των Εργαστηρίων αντικατοπτρίζει αυτήν της ΕΣΤΙΑΣ: Προωθείται η ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη και η εναρμόνιση με τη φύση, αλλά και βασικές πτυχές της κλασικής εργασίας, όπως η υπευθυνότητα και η τακτική παρουσία στο χώρο εργασίας. Τα τρία αρχικά Εργαστήρια (Κεραμικής, Κήπου, Κοσμήματος & Χειροτεχνίας) είναι μικτά (κάτοικοι, ημερήσια μέλη με αναπηρίες, εργαζόμενοι και εθελοντές) και οι περισσότερες εργασίες είναι συλλογικές. Τα προϊόντα των τριών Εργαστηρίων συμβάλλουν στην αυτάρκεια της κοινότητας. Το πλήρως βιολογικό Εργαστήρι Κήπου καλύπτει τις περισσότερες ανάγκες σε λαχανικά και φρούτα, ελαιόλαδο, μέλι και αυγά, και φτιάχνει το μεγαλύτερο μέρος του εβδομαδιαίου ψωμιού της κοινότητας.
Τα Εργαστήρια Αγγειοπλαστικής και Χειροτεχνίας δημιουργούν επίσης κάποια έσοδα, καθώς προϊόντα (όπως πιάτα, μπολ, κηροπήγια, μπομπονιέρες, σκουλαρίκια, βραχιόλια, κούκλες, λαμπάδες και χειροποίητα πλεκτά), πωλούνται σε τοπικά παζάρια και σε περίπτερο του Δήμου Γαλαξιδίου στην προκυμαία. Για να ενισχυθεί το αίσθημα «ολοκλήρωσης» που προσφέρει η εργασία και να τονωθεί η αυτοεκτίμηση των μελών, εισήχθη πρόσφατα η πολιτική της ανταμοιβής, της πληρωμής για την εργασία στα Εργαστήρια, με τη μορφή ενός μικρού επιδόματος για όλους. Οι φροντιστές βοηθούν τα μέλη να συνειδητοποιήσουν ότι αυτά τα χρήματα είναι δικά τους για να τα αποταμιεύσουν ή να τα ξοδέψουν σε ψώνια, ασκώντας το δικαίωμα της προσωπικής επιλογής.
Από το 2023, έχει προστεθεί το Εργαστήρι Υποστηρικτικής Τεχνολογίας, για να δώσει τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιοτεχνίες που θα πλουτίσουν την ζωή και θα συμβάλουν στην εξεύρεση εργασίας. Κάθε μέλος που το επιθυμεί συμμετέχει σε δίωρη ομαδική η ατομική εξάσκηση δύο η τρεις φορές την εβδομάδα. Χρησιμοποιώντας SMART-Goals, κάθε μέλος έχει το δικό το πρόγραμμα επίτευξης στόχων δεξιοτεχνιών αλλά και συνεργασίας για την παραγωγή ψηφιακών και υλικών προϊόντων (φιλμ, ημερολόγια, αφίσες κτλ).
Τα απογεύματα και τα σαββατοκύριακα είναι αφιερωμένα σε ομαδικές και εξατομικευμένες δραστηριότητες. Μέσω του μονίμου φυσιοθεραπευτή/ειδικού γυμναστή όλοι συμμετέχουν σε προγράμματα φυσικής αγωγής. Οι υπόλοιπες ομαδικές δραστηριότητες εξαρτώνται από τα ταλέντα και τις δεξιότητες των εθελοντών που έχουν ανά περιόδους συνδράμει στο έργο της Εστίας. Μουσικοί, ζωγράφοι, κουκλοπαίκτες, ζαχαροπλάστες ή αθλητές οργανώνουν ομάδες για όσους επιθυμούν να συμμετέχουν. Η ΕΣΤΙΑ ενθαρρύνει τα μέλη της να επιλέξουν διαφορετικούς τρόπους για να περάσουν τον ελεύθερο τους χρόνο και, χάρη στην πληθώρα εθελοντών, υπάρχει πάντα η αναγκαία υποστήριξη. Τα απογεύματα είναι συνήθως αφιερωμένα στη μουσική, την άσκηση, το περπάτημα και το καλοκαίρι στο κολύμπι στη θάλασσα. Αυτές οι δραστηριότητες προσφέρονται κυρίως από το μόνιμο προσωπικό, αλλά επικουρικά και από εξωτερικούς επαγγελματίες που παρέχουν συγκεκριμένες θεραπευτικές δραστηριότητες όπως εικαστική θεραπεία και μουσικοθεραπεία. Τέλος, ενθαρρύνεται η συμμετοχή σε διαφορετικές καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις, όπως εκδρομές, συναυλίες, θεατρικές ή κινηματογραφικές παραστάσεις, τοπικές γιορτές και πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις.
Από το 2018, το Κέντρο Διημέρευσης- Ημερησίας Φροντίδας (ΚΔΗΦ), το μοναδικό στην Φωκίδα, καλωσορίζει κάθε εργάσιμη ημέρα στην Εστία ενήλικες με νοητικές-αναπτυξιακές αναπηρίες από όλη την Φωκίδα, δίνοντάς τους τη δυνατότητα συμμετοχής στην καθημερινή ζωή της κοινότητας, στα εργαστήρια και στις δραστηριότητες μαζί με τα μέλη-κατοίκους.
Σήμερα, 32 χρόνια μετά, η κοινότητα ακμάζει, έχει όμως φτάσει στο σημείο κορεσμού της, με όλα τα σπίτια και εργαστήρια πλήρη και με εκτενείς λίστες αναμονής, τόσο για μέλη με αναπηρίες, όσο και για εθελοντές. Επιπλέον, οι ανάγκες της κοινωνίας ως προς την διαβίωση των ΑμεΑ εξελίσσονται συνεχώς και είναι απαραίτητο η ΕΣΤΙΑ να συνεχίσει να δείχνει το δρόμο με κοινωνικές καινοτομίες. Για να παραμείνει μακροπρόθεσμα βιώσιμη και να εκπληρώσει το όραμά της, τα σχέδια της ΕΣΤΙΑΣ επικεντρώνονται σε τρεις αλληλένδετους τομείς:
● Παροχή πλήρους φάσματος επιλογών διαβίωσης και εργασίας εντός της κοινότητας και στην τοπική κοινωνία για κάθε μέλος με νοητικές αναπηρίες, ώστε να ανταποκρίνεται στις ατομικές προσδοκίες και ανάγκες .
● Δημιουργία νέου σπιτιού και εργαστηρίου στην «πόλη» και βελτίωση και επέκταση των υποδομών και των εγκαταστάσεων στο «χωριό».
● Δημιουργία διαφορετικών ευκαιριών σύνδεσης με την ευρύτερη περιοχή της Φωκίδας, αποτελώντας κινητήρια δύναμη ένταξης και συμμετοχής για την τοπική κοινωνία.
Οι τρεις αυτοί τομείς εξειδικεύονται για το άμεσο μέλλον με τις εξής πρωτοβουλίες:
● Η ανέγερση ενός ανεξάρτητου σπιτιού, το σπίτι «Μαζί» στην Ιτέα, που θα ακολουθεί το μοντέλο της συμβίωσης προσαρμοσμένο, όμως, στις απαιτήσεις της ζωής σε πόλη. Η λειτουργία του θα αποτελέσει εθνικό πιλότο.
● Η προσαρμογή των εγκαταστάσεων σε κάθε σπίτι μέσα στο «χωριό» ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν να ζουν άνετα τα ηλικιωμένα μέλη που πάσχουν από άνοια. Έχει ήδη προστεθεί νοσηλευτικό προσωπικό, ιατρικά διαγνωστικά μηχανήματα, και η αναγκαία εκπαίδευση σε όλα τα μέλη της ΕΣΤΙΑΣ. Η δημιουργία ενός δεύτερου εργαστηρίου Υποστηρικτικής Τεχνολογίας (Ψηφιακής) στην Ιτέα, για να αποκτήσουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες άτομα με αναπηρίες κι άλλες ευάλωτες ομάδες (ΑμεΑ, ηλικιωμένοι, κα) Κάποιοι από τους καθηγητές θα είναι ειδικά εκπαιδευμένοι Αμεα.
● Η επίτευξη καθαρής, μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, μέσω της περιβαλλοντικής αναβάθμισης των εγκαταστάσεών και της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
● Η ανέγερση ενός νέου σπιτιού, το σπίτι «Αγάπη», για να στεγάσει κάποια νέα μέλη – με αναπηρία, εργαζόμενα μέλη και εθελοντές – που βρίσκονται στη λίστα αναμονής αλλά ιδίως ΑμεΑ για βραχυχρόνια φροντίδα (respite care) από την περιοχή.
● Εκκίνηση πρωτοβουλιών πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα για την ενίσχυση της σύμπλευσης της τοπικής κοινωνίας με το όραμα της ΕΣΤΙΑΣ.