Το brain drain δεν είναι κάποια φαντασιακή απειλή για την Ελλάδα και την οικονομία της.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από την περίοδο των μνημονίων και έπειτα, πάνω από 500.000 «μυαλά» έφυγαν από τη χώρα για να αναζητήσουν ένα καλύτερο αύριο, μια θέση εργασίας που να ανταποκρίνεται τόσο στις δυνατότητές τους όσο και στις ανάγκες τους.
Αυτή η τάση φυγής άρχισε σταδιακά να επιβραδύνεται, αλλά τότε αναδείχθηκε η πραγματική «πληγή»: Όσοι Έλληνες επιστήμονες είχαν φύγει για το εξωτερικό δεν σκόπευαν-ούτε και σκοπεύουν- να επιστρέψουν στην Ελλάδα, δημιουργώντας δυσαναπλήρωτο κενό στην εύρεση ταλέντων για τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Είδος προς «εξαφάνιση» οι εργαζόμενοι -Τα στοιχεία για το δημογραφικό
Πρόσφατη έρευνα της Eurostat φανέρωσε και τη συγγενή απειλή του brain drain: το δημογραφικό. Όπως προκύπτει, η Ελλάδα είναι στις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό εξάρτησης των ηλικιωμένων από τους νεότερους. Είναι ενδεικτικό ότι το 2001, σε κάθε ηλικιωμένο άνω των 65 ετών αναλογούσαν περίπου 4 εργαζόμενοι και κάθε είδους σκέψη ή προβληματισμός για τις αντοχές των συνταξιοδοτικών συστημάτων περιοριζόταν σε ερευνητικό επίπεδο.
Πλέον, 20 χρόνια μετά, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής σε συνδυασμό με τη μείωση των γεννήσεων, έχουν δημιουργήσει μια εκρηκτική τάση για την Ελλάδα, καθώς σε κάθε συνταξιούχο αναλογούν πλέον κάτι λιγότερο από 3 εργαζόμενοι. Σύμφωνα με πληροφορίες, το «καμπανάκι» έχει ήδη σημάνει στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, με συμβούλους και αναλυτές να επισημαίνουν ότι η ανάσχεση του brain drain θα πρέπει να λογίζεται ως στόχος ύψιστης προτεραιότητας.
Πώς μπορεί να αναστραφεί το brain drain
Για να περάσει η Ελλάδα από το φάσμα του brain drain στο braingain, δηλαδή στον επαναπατρισμό των Ελλήνων επιστημόνων, δεν αρκούν οι αναλύσεις. Στο ζήτημα έχει εστιάσει συχνά η Τράπεζα της Ελλάδος, προκρίνοντας την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων και την ενίσχυση της βιομηχανίας.
Το μήνυμα είναι απλό: Ο μόνος τρόπος να μπει «φρένο» στο braindrain είναι να δημιουργηθούν πολλές, καλά αμειβόμενες και με καλές προοπτικές θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με την ΤτΕ, αυτός είναι ένας ασφαλής δρόμος ώστε να ανακοπεί η τάση φυγής των νέων στο εξωτερικό και να ενθαρρυνθεί η κρίσιμη απόφαση για δημιουργία οικογένειας, στην Ελλάδα. Αναλυτές εκτιμούν ότι ο κλάδος της μεταποίησης και της πρωτογενούς παραγωγής μπορεί να αποτελέσει το «κλειδί» για τον επαναπατρισμό επιστημόνων.
Τι δείχνει το παράδειγμα της Elval
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Elval, ο τομέας Έλασης Αλουμινίου της ElvalHalcor, που διατηρεί ένα δυναμικό 17 εργοστασιακών μονάδων και εξάγει προϊόντα σε περισσότερες από 100 χώρες. Η «καρδιά» της Elval, βρίσκεται στα Οινόφυτα Βοιωτίας όπου λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα σε δυναμικότητα εργοστάσια κατεργασίας αλουμινίου στην Ευρώπη.
Αυτό είναι μόνο ένα από τα 9 εργοστάσια που διατηρεί στην Ελλάδα, με παραγωγικές εγκαταστάσεις τελευταίας τεχνολογίας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η Elval, ο μοναδικός παραγωγός επίπεδων προϊόντων αλουμινίου στην Ελλάδα, απασχολεί 1.150 εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης που εκπαιδεύονται διαρκώς σε νέες τεχνολογίες και δεξιότητες. Και όπως όλα δείχνουν, ο αριθμός των εργαζομένων θα αυξηθεί σημαντικά καθώς η Elvalστοχεύει στο άμεσο διάστημα να αυξήσει την ετήσια παραγωγή της κατά 45% (*από 360.000 τόνους, σήμερα, στους 520.000!) .
Το brain gain στην πράξη: Οι δυο νέοι που επέστρεψαν στην Ελλάδα για να εργαστούν στην Elval
Η ουσιαστική ανάπτυξη της Elval την έχει καταστήσει ήδη πόλο έλξης για νέους -και όχι μόνο- επιστήμονες. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Λίνας Αλεξάκη, η οποία εργάζεται πλέον στην Εμπορική Διεύθυνση της Elval, ως Junior Product Sales Manager.
Παρότι και οι δυο γονείς της είχαν ακολουθήσει τα οικονομικά -ο πατέρας της οικονομικός διευθυντής και η μητέρα της ιδιοκτήτρια λογιστικού γραφείου, η Λίνα Αλεξάκη επέλεξε τις θετικές επιστήμες. Τελείωσε τη σχολή Χημικών Μηχανικών του Πολυτεχνείου της Πάτρας, έκανε μεταπτυχιακό στη Γλασκώβη στο Design Engineering και μετά από ανεπιτυχείς προσπάθειες στην Ελλάδα, αναζήτησε και βρήκε δουλειά σε κατασκευαστική εταιρεία στο Λονδίνο. Πολύ σύντομα έγινε υπεύθυνη του τμήματος R&D αναπτύσσοντας εφαρμογές στο 3D printingμετάλλων, όπως του χάλυβα.
«Είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσεις καριέρα στην Ελλάδα χωρίς εργασιακή εμπειρία. Μετά το μεταπτυχιακό πρώτα έψαξα για δουλειά στην Ελλάδα πριν φύγω για την Αγγλία. Μου πήρε 6 μήνες χωρίς να βρω κάτι και έφυγα για το Λονδίνο όπου βρήκα μια θέσημέσα σε 2-3 μήνες» δηλώνει η ίδια. «Οι άνθρωποι που επιστρέφουν στην Ελλάδα, έχουν να προσφέρουν πολλά στην χώρα με νέες ιδέες, τεχνογνωσία και νέα επιχειρηματικά μοντέλα που μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσειςεργασίας» προσθέτει, τονίζοντας ότι «η Ελλάδα, εάν μπορείς να βρεις μια καλή δουλειά, είναι ένας μικρός παράδεισος. Εγώ έφυγα αρχικά το 2015-2016 και τότε ακόμα δεν είχαμε ανακάμψει από την κρίση και δεν υπήρχαν πολλές ευκαιρίες καριέρας. Σήμερα, βλέπω με μεγάλη ευχαρίστηση ότι ανοίγουν πολλές νέες θέσεις αλλά ταυτόχρονα έχει ανέβει και η ποιότητα των θέσεων που ανοίγουν. Πολλές θέσεις μπορώ να πω ότι είναι ευρωπαϊκού επιπέδου.»
Η Λίνα Αλεξάκη επέστρεψε το 2020 στην Ελλάδα και βρήκε δουλειά στην Elval. «Η Elval ήταν ο βασικός μου στόχος για να ξεκινήσω την καριέρα μου. Παρακολουθούσα τη σελίδα στο Linkedin κάθε μέρα για να δω μήπως έχει ανοίξει κάποια θέση» παραδέχεται. Όπως εξηγεί, «συγκρίνοντας την εμπειρία με την Αγγλία, και τα 3 χρόνια που πέρασα εκεί, διαπιστώνω ότι η Elval στέκεται επάξια στην εργασιακή εμπειρία και σε πολλά σημεία την ξεπερνάει.»
Από την Αγγλία έως την Ιαπωνία και μετά… επιστροφή στην Ελλάδα και την Elval
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η περίπτωση του Μιλτιάδη Τοτόμη, ο οποίος σήμερα είναι Προϊστάμενος Παραγωγός στο Τμήμα Θερμής Έλασης της Elval. Ο Μιλτιάδης Τοτόμης σπούδασε Mechanical Engineering στην Αγγλία και έκανε μεταπτυχιακό στο ίδιο αντικείμενο.
Οι επιδόσεις του φανερώνουν ότι διέπρεψε στις σπουδές του και γι’ αυτό βραβεύτηκε για εργασίες που έκανε, ενώ ακόμα σπούδαζε, εξέδωσε και δυο πανεπιστημιακά συγγράμματα.. Μετά τις σπουδές επέστρεψε στην Ελλάδα για να εργαστεί στην οικογενειακή επιχείρηση, όμως σύντομα αναζήτησε μια ευκαιρία καριέρας στο εξωτερικό. Εργάστηκε σε projects εξορύξεων στην Ολλανδία, στη Ρουμανία, τη Νιγηρία, το Κονγκό έως και την Ιαπωνία, όμως τελικά τον «κέρδισε» η Elval.
«Βλέπω από κοντά ότι η Elval είναι πέρα από τα στενά ελληνικά δεδομένα τόσο σε τεχνικό επίπεδο όσο και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Η εταιρία θέλει να βρίσκεται συνεχώς στην αιχμή της τεχνολογίας στον κλάδο της και επενδύει διαρκώς τόσο στα συστήματα όσο και στους ανθρώπους της. Για αυτό και είδα ότι είναι μια σημαντική ευκαιρία για την καριέρα μου. Μπορώ να συνεχίσω τη διεθνή μου καριέρα, μένοντας στον τόπο μου και κοντά στην οικογένειά μου» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μιλτιάδης Τοτόμης.
