Αυστηρότερες ποινές για ειδεχθή εγκλήματα, όπως ληστεία μετά φόνου ή ομαδικός βιασμός-βιασμός ανηλίκου, και αύξηση του χρονικού ορίου έκτισης ποινών για το δικαίωμα στην αποφυλάκιση με όρους προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τον Ποινικό Κώδικα, που παρουσιάστηκε από τον Κώστα Τσιάρα στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Σε ό,τι αφορά το πλαίσιο ποινών, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις προβλέπονται τα εξής:
- Για τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας, της ανθρωποκτονίας, του ομαδικού βιασμού και του βιασμού σε βάρος ανηλίκου, της θανατηφόρας ληστείας, η προβλεπόμενη ποινή είναι πλέον μόνον η ισόβια κάθειρξη.
- Επαναφέρεται η παλαιά διάταξη του άρθρου 310 παρ. 1 του ΠΚ για τη βαριά σωματική βλάβη.
- Αυστηροποιείται η διάταξη για τη σωματική βλάβη από αμέλεια (άρθρο 314 παρ. 1 ΠΚ) και προστίθεται νέα διάταξη κατά την οποία συνιστά επιβαρυντική περίσταση η τέλεση σωματικής βλάβης σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της εργασίας.
- Επαναφέρεται η διάταξη για την απρόσφορη απόπειρα, η οποία είχε καταργηθεί με την αλλαγή του Ποινικού Κώδικα τον Ιούνιο του 2019.
- Αναδιαμορφώνεται και εξειδικεύεται το πλαίσιο για την παροχή κοινωφελούς εργασίας σε περίπτωση μη παροχής ή πλημμελούς παροχής αυτής από τον καταδικασθέντα.
- Για τον περιορισμό των αυτοδίκαιων αναστολών, επαναφέρεται η προϋπόθεση της μη προηγούμενης καταδίκης σε ποινή πάνω από 3 έτη για την αυτοδίκαιη αναστολή της ποινής.
Αναφορικά με την αποφυλάκιση (απόλυση υπό όρο):
- Σε μείζονος ποινικής απαξίας αδικήματα, όπως ναρκωτικά, ανθρωποκτονία, ληστεία, εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, προβλέπεται η απαγόρευση απόλυσης με τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση.
- Σε περίπτωση πρόσκαιρης κάθειρξης για τα εγκλήματα του νόμου περί ναρκωτικών (διακεκριμένη μορφή), εγκληματική οργάνωση, τρομοκρατικές πράξεις, εσχάτη προδοσία, ανθρωποκτονία, ληστεία, εκβίαση, βιασμός και όλα κατά της γενετήσιας ελευθερίας εγκλήματα δίνεται η δυνατότητα για απόλυση υπό όρο μόνο αν έχουν εκτιθεί με ευεργετικό υπολογισμό τα 4/5 της ποινής.
- Επιπλέον για τα παραπάνω εγκλήματα, για τις περιπτώσεις καταδίκης σε ισόβια κάθειρξη, το κατώτατο όριο παραμονής στο σωφρονιστικό κατάστημα του καταδίκου αυξάνεται από τα 16 χρόνια (πραγματικής έκτισης), που ισχύει σήμερα, στα 18 χρόνια.
Για τα αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας:
- Η παραγραφή για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας όταν αυτά τελούνται σε βάρος ανηλίκου θα αρχίζει από την ενηλικίωσή του και για ένα έτος, εφόσον η πράξη είναι πλημμέλημα, και για τρία έτη εφόσον είναι κακούργημα.
- Η προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας και η προσβολή της γενετήσιας ευπρέπειας για τους ανηλίκους θα διώκεται αυτεπαγγέλτως.
- Η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, όταν τελείται στο πλαίσιο σχέσης εξάρτησης (εργασία κ.λπ.) τιμωρείται πλέον μόνο με φυλάκιση (καταργήθηκε η δυνατότητα τιμωρίας της πράξης εναλλακτικά με χρηματική ποινή) και διώκεται αυτεπάγγελτα.
- Επανέρχεται η κακουργηματική μορφή της αιμομιξίας, η οποία τον Ιούνιο του 2019 έγινε πλημμέλημα.
- Το αδίκημα των γενετήσιων πράξεων με ανηλίκους ή ενώπιόν τους (άρθρο 339 ΠΚ), στη βασική του μορφή τιμωρείται πλέον μόνον ως κακούργημα.
Επιπλέον, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις:
- Διευρύνεται το αξιόποινο για τις παραβάσεις σχετικά με την υιοθεσία (άρθρο 360Α ΠΚ) και προστίθεται μία ακόμα συμπεριφορά ως ποινικά αξιόλογη. Πλέον, τιμωρείται τόσο εκείνος που δίνει το παιδί του σε υιοθεσία, εκείνος που υιοθετεί και εκείνος που μεσολαβεί στην υιοθεσία αποκομίζοντας ο ίδιος ή προσπορίζοντας σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος.
- Αυστηροποιείται το πλαίσιο των ποινών στα αδικήματα της κλοπής και της υπεξαίρεσης (στην πλημμεληματική τους μορφή).
Περιβαλλοντικά εγκλήματα
Για περιβαλλοντικά εγκλήματα (εμπρησμός δασών, πλημμύρα, έκρηξη) αυστηροποιείται το πλαίσιο ποινών και προβλέπεται:
- Διεύρυνση αξιόποινων περιπτώσεων.
- Πρόσκαιρη κάθειρξη έως 10 έτη στην περίπτωση που ο δράστης είχε ίδιο όφελος.
- Κάθειρξη σε περίπτωση εμπρησμού δάσους που είχε επιβαρυντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
- Σε ό,τι αφορά τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας: Προβλέπεται αρμοδιότητα και του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου να διατάσσει τη διεξαγωγή της ανάκρισης και την εισαγωγή της υπόθεσης στο ακροατήριο κατ’ απόλυτη προτεραιότητα για υποθέσεις εξαιρετικής φύσης ή επί κακουργημάτων που αφορούν εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Όπως τονίστηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου, το οποίο θα τεθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση, επιδιώκεται η ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών και η προστασία του κοινωνικού συνόλου από την εγκληματικότητα, η ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτεία και τη δικαιοσύνη, καθώς επίσης η ορθή εφαρμογή των δικαιϊκών μας κανόνων που αποτελούν τον βασικό άξονα του ποινικού μας πολιτισμού.
Επιπλέον, με τις νομοθετικές παρεμβάσεις επιδιώκεται η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως ανηλίκων, πολιτών τρίτων χωρών, θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, trafficking. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις αντιμετωπίζεται το νομοθετικό κενό που προκάλεσε η κατάργηση ή η υποβάθμιση μείζονος ποινικής απαξίας παραδοσιακών αδικημάτων, μετά την ισχύ των νέων Κωδίκων.
Τέλος, με το Σχέδιο Νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης, εναρμονίζονται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με τις ευρωπαϊκές συμβάσεις που ρυθμίζουν τα δικαιώματα προστασίας και αξιολόγησης των ανηλίκων και ενηλίκων θυμάτων.
Ρυθμίσεις που βασίζονται σε 4 μείζονες άξονες
- Πρώτον, στην αυστηροποίηση του πλαισίου των ποινών για συγκεκριμένα εγκλήματα ιδιαίτερης ποινικής απαξίας.
- Δεύτερον, στην αυστηροποίηση της απόλυσης των καταδίκων υπό όρο όπως και της άρσης της απόλυσης εγκληματιών που τελούν κατ’ επανάληψη σοβαρά κακουργήματα.
- Τρίτον, στην επαναφορά και διεύρυνση του αξιοποίνου στα κοινώς επικίνδυνα αδικήματα όπως εμπρησμό, έκρηξη, πλημμύρα κλπ, στα αδικήματα σχετικά με την υιοθεσία και στην αναδιαμόρφωση του πλαισίου των ποινών για τα αδικήματα της κλοπής και της υπεξαίρεσης (στην πλημμεληματική τους μορφή).
- Τέταρτον, στην κατ' απόλυτη προτεραιότητα διεξαγωγή της ανάκρισης και την εισαγωγή στο ακροατήριο υποθέσεων εξαιρετικής φύσης ή επί κακουργημάτων που αφορούν εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.